Giữ gìn văn hóa truyền thống gắn với phát triển công nghiệp văn hóa

Bảo tồn đi đôi với phát triển

Nằm ở vị trí trung tâm Thủ đô bao gồm khu vực hồ Hoàn Kiếm (di sản cấp quốc gia đặc biệt), khu Phố cổ Hà Nội (di sản cấp quốc gia), khu phố kiến trúc Pháp, khu vực ngoài đê sông Hồng, quận Hoàn Kiếm chứa đựng một kho tàng giá trị vật thể phong phú.

Quận có 190 di tích lịch sử văn hóa, di tích Cách mạng kháng chiến với 52 di tích lịch sử văn hóa đã được xếp hạng, di tích Đền Ngọc Sơn - Hồ Hoàn Kiếm, Đền Bạch Mã là di tích Quốc gia đặc biệt, 38 di tích cấp Quốc gia, 12 di tích cấp Thành phố; 33 di tích Cách mạng kháng chiến đã được gắn biển công nhận...

Đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc một trong những biểu tượng của Thủ đô Hà Nội

Bên cạnh đó là các giá trị phi vật thể đa dạng, hấp dẫn (như các hoạt động sinh hoạt hàng ngày của người dân; văn hóa ẩm thực; các hoạt động biểu diễn nghệ thuật dân gian, các lễ hội truyền thống) đã góp phần làm nên dấu ấn Thăng Long - Hà Nội nghìn năm văn hiến.

Các công trình di tích trên địa bàn quận Hoàn Kiếm đa dạng, phong phú, đầy đủ các loại hình tôn giáo, tín ngưỡng: Đình, đền, chùa, hội quán, nhà thờ Hồi giáo, miếu, am, có nhiều giá trị tiêu biểu, gắn liền với sự hình thành và phát triển của Thăng Long - Hà Nội vẫn được bảo tồn, giữ gìn kế thừa và phát huy các giá trị của di sản văn hóa.

Bên cạnh đó việc giữ gìn, bảo tồn, khôi phục và duy trì các lễ hội truyền thống trong khu phố cổ và khu vực hồ Hoàn Kiếm trong những năm qua đã góp phần tôn vinh và phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể, nâng cao ý thức trách nhiệm của các tầng lớp Nhân dân tham gia vào công tác bảo tồn, quảng bá, giáo dục truyền thống, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, nâng cao chất lượng cuộc sống Nhân dân trên địa bàn, tạo đà và thế mạnh để phát triển thương mại, du lịch, dịch vụ trên địa bàn quận và thành phố.

Hồ Gươm nhìn từ trên cao

Quận luôn xác định các công trình kiến trúc lịch sử, văn hóa, không gian công cộng sáng tạo có giá trị lớn là thế mạnh. Đây là đòn bẩy quan trọng tạo ra chuyển đổi cơ cấu, tỷ trọng kinh tế từ thương mại, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ sang thương mại, du lịch, dịch vụ.

Quận Hoàn Kiếm xác định việc bảo tồn đi đôi với phát triển. Bảo tồn các công trình trên cơ sở không mất đi bản sắc. Quận phát triển du lịch bền vững tích hợp với văn hóa sáng tạo. Quận không chỉ giữ giá trị kiến trúc ban đầu mà còn trở thành các không gian nghệ thuật, tổ chức các sự kiện nghệ thuật, triển lãm tại các công trình kiến trúc, tạo sự kết nối giữa truyền thống và hiện đại.

Việc bảo tồn các di tích, các công trình kiến trúc văn hóa, tạo ra các không gian sáng tạo, phát huy các giá trị của các không gian lịch sử, văn hóa là trọng tâm của việc phát triển công nghiệp văn hoá trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, các hoạt động văn hoá khác sẽ được quản lý theo hướng lấy các di tích văn hoá làm trung tâm để tạo ra hệ sinh thái phát triển phù hợp, nhất quán với đặc thù của quận.

Những năm qua, Hoàn Kiếm đã thực hiện giải phóng mặt bằng để phục hồi cảnh quan cho các di tích và bảo tồn 22 di tích tiêu biểu như đền Bạch Mã, đình Nam Hương, chùa Lý Triều Quốc Sư... UBND quận phối hợp với các cơ quan liên quan hoàn thành lập hồ sơ trình cấp có thẩm quyền xếp hạng 17 di tích.

"Tết Việt - Tết Phố" bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống tại phố cổ Hà Nội

Sau khi bảo tồn, tu bổ, quận tiếp tục duy trì chức năng di tích nhưng phát huy thành những không gian trưng bày nghệ thuật, tổ chức các hoạt động văn hóa nghệ thuật tại các di tích như: Ngôi nhà Di sản - 87 Mã Mây, đình Đồng Lạc - 38 Hàng Đào, Trung tâm Thông tin di sản Phố cổ - 28 Hàng Buồm, Trung tâm văn hóa nghệ thuật 22 Hàng Buồm và Trung tâm giao lưu văn hóa Phố Cổ 50 Đào Duy Từ...

Hoàn Kiếm triển khai hoạt động “chuyện Đình trong phố” tại đình Kim Ngân - 42, 44 Hàng Bạc, đình Nam Hương - Hàng Trống, đình Hà Vĩ - 11 Hàng Hòm, đình Trung Yên - 10 ngõ Trung Yên, đình Tú Thị - 2 Yên Thái. Từ năm 2020 đến nay, Quận đã tổ chức trên 450 hoạt động trưng bày, triển lãm, biểu diễn, tọa đàm, hội thảo...

Việc tổ chức không gian công cộng đã thể hiện sự linh hoạt và sáng tạo trong việc kết hợp điểm tĩnh và các hoạt động cộng đồng với không gian văn hóa sáng tạo, tạo nên những đặc trưng nổi bật của khu vực.

Các không gian tiêu biểu bao gồm: Không gian đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm và khu vực phụ cận, không gian đi bộ khu vực Phố cổ, Phố sách Hà Nội, không gian nghệ thuật Phùng Hưng, không gian cầu đi bộ Trần Nhật Duật kết nối không gian văn hóa cộng cộng phường Phúc Tân...

Các không gian công cộng và văn hóa sáng tạo đã tạo ra điểm đến vui chơi, thư giãn cho cư dân và du khách, đồng thời hòa nhập với văn hóa toàn cầu và các vùng miền khác. Những hoạt động trong không gian đi bộ và các khu vực văn hóa sáng tạo đã thu hút sự quan tâm của người dân và du khách, góp phần phát huy giá trị di sản văn hóa khu phố cổ và cảnh quan hồ Hoàn Kiếm.

Quận xây dựng và triển khai Đề án “Lễ hội truyền thống trong khu phố cổ và hồ Hoàn Kiếm” với 14 lễ hội, bao gồm 7 lễ hội cấp quận (5 năm tổ chức một lần) và 7 lễ hội cấp phường (hàng năm); hợp tác với các đơn vị nghệ thuật để tổ chức các sự kiện sáng tạo, tái hiện truyền thống qua sân khấu hóa và phục dựng lễ rước.

Các lễ hội và hoạt động như Lễ hội làng nghề, lễ hội tín ngưỡng dân gian, và biểu diễn văn hóa nghệ thuật gắn với phố nghề đã thu hút khách du lịch và phát triển du lịch, nâng cao giá trị và hình ảnh khu phố cổ. Năm 2023, khu vực hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội đã được UBND thành phố công nhận là Khu du lịch cấp thành phố, là điểm đến của du khách khi tới Thủ đô Hà Nội.

Điểm đến có sức hút

Sau thời gian dài, kiên trì với việc bảo tồn, phát huy các di sản và phát triển các không gian văn hoá, đến thời điểm hiện tại quận Hoàn Kiếm đã trở thành điểm đến có sức hút với du khách trong và ngoài nước. Trong nhiệm kỳ qua, Hoàn Kiếm đã tập trung phát triển một số lĩnh vực công nghiệp văn hóa và đạt kết quả bước đầu hết sức tự hào.

Về thời trang: Quận đã hỗ trợ tổ chức các cuộc thi thời trang đường phố, giao lưu thời trang quốc tế, kết nối các doanh nghiệp thời trang hiện đại… qua đó từng bước phát triển kinh tế thông qua thời trang.

Trình diễn thời trang "Sắc màu di sản"

Về lĩnh vực Nghệ thuật biểu diễn: Quận đã thực hiện bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống kết hợp với các loại hình nghệ thuật đương đại, tạo ra nhiều sản phẩm chất lượng cao, thể hiện được tính sáng tạo, độc đáo của nghệ thuật truyền thống.

Hoàn Kiếm tổ chức các sự kiện, giao lưu các loại hình nghệ thuật dân gian tại các địa điểm xung quanh khu vực hồ Hoàn Kiếm, các tuyến phố đi bộ, khu vực chợ Đồng Xuân và tại các di tích, danh thắng như: Ô Quan Chưởng, Đền Bạch Mã - 76 Hàng Buồm, Đình Kim Ngân 42 - 44 Hàng Bạc, Ngôi nhà di sản 87 Mã Mây, Trung tâm giao lưu văn hóa phố cổ Hà Nội 50 Đào Duy Từ, Trung tâm văn hóa nghệ thuật 22 Hàng Buồm.

Vở diễn thực cảnh “Chuyện phố hàng” trong Ngôi nhà di sản (Ảnh: Hoàng Quyên)

Về thiết kế sáng tạo: Quận đã tạo môi trường thiết kế sáng tạo cho cộng đồng như bố trí các không gian ngoài trời, không gian trong các thiết chế văn hóa, không gian tại các di tích... để nghệ sĩ sáng tác.

Quận phối hợp với Đại sứ quán Pháp tổ chức Festival triển lãm ảnh Quốc tế - PhotoHanoi 2 năm 1 lần; chủ động tổ chức các hoạt động hưởng ứng Tuần lễ Thiết kế sáng tạo hàng năm; tập hợp văn nghệ sỹ trí thức trên địa bàn hỗ trợ quận; hợp tác và phối hợp với các nghệ sỹ tổ chức sân chơi sáng tạo tại không gian ven sông Hồng.

Về lĩnh vực xuất bản: Quận xây dựng Phố sách Hà Nội với tiêu chí “Văn hóa - sáng tạo - thân thiện”. Đơn vị cũng tổ chức các CLB nghệ thuật, sáng tạo để thu hút học sinh, sinh viên các trường văn hóa, nghệ thuật, kiến trúc đến Phố sách trải nghiệm và thực hành; tổ chức các cuộc thi, các hoạt động Workshop, triển lãm nhằm tạo không gian sáng tạo, thu hút người dân, độc giả đến với Phố sách Hà Nội qua đó giúp người dân tiếp cận sách và dần tạo thói quen đọc sách, phát triển văn hóa đọc.

Hấp dẫn và huyền bí tour đêm Ngọc Sơn

Về thủ công mỹ nghệ: Quận tích cực hỗ trợ các nghệ nhân, nghệ sĩ trưng bày, giới thiệu nghề truyền thống tại các đình và đào tạo, truyền dạy để lưu truyền và gìn giữ nghề thủ công truyền thống; hỗ trợ tổ chức các hoạt động tôn vinh các nghề tại các ngôi đình thờ Tổ nghề như: Đình Kim Ngân (thờ Tổ nghề vàng bạc), đình Hà Vĩ (thờ Tổ nghề sơn), đình Tú Thị (thờ Tổ nghề thêu), đình Phả Trúc Lâm (thờ Tổ nghề da giày), đình Nam Hương (tranh dân gian Hàng Trống)...

Về du lịch văn hóa: Quận chú trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Trung tâm giao lưu văn hóa Phố cổ, Trung tâm thông tin văn hóa Hồ Gươm thành điểm quảng bá, kết nối giao lưu văn hóa để phát triển du lịch; xây dựng app Ẩm thực Hoàn Kiếm.

Về kiến trúc: Quận tập trung bảo tồn các công trình kiến trúc đặc trưng như các ngôi nhà cổ trên phố Tạ Hiện, Lãn Ông, các ngôi đình tổ nghề, đền, nhà cổ, biệt thự 46 phố Hàng Bài; cải tạo hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội 2 phường Chương Dương, Phúc Tân để tập trung khai thác, phát triển du lịch khu vực ngoài đê. Quận cũng tổ chức cuộc thi ý tưởng phát triển bãi giữa, bãi ven sông Hồng thành công viên văn hóa, du lịch.