Bài 2: “Nhường ghế” cho người trẻ: Chi tiền và tự nguyện

Cán bộ chủ chốt nghỉ hưu sớm được hỗ trợ thêm tiền

Năm 2018, TP Đà Nẵng nổi đình nổi đám trên các phương tiện truyền thông đại chúng khi thực hiện chính sách đặc thù để động viên, khuyến khích cán bộ chủ chốt (cấp trưởng, cấp phó) lớn tuổi “nhường ghế” cho cán bộ trẻ. Theo chính sách này, Đà Nẵng hỗ trợ đến 200 triệu đồng cho người quản lý xin tự nguyện nghỉ công tác trước tuổi và được tổ chức phê duyệt. Ở thời điểm đó, theo Sở Nội vụ Đà Nẵng, tỉnh này có hơn 300 cán bộ đủ điều kiện thực hiện chính sách này.

Cán bộ, công chức trẻ Thủ đô tư vấn, hỗ trợ nhân dân về thủ tục hành chính

Tổng kết sau hơn 1 năm thực hiện, đến cuối năm 2019, đã có 24 trường hợp đủ điều kiện hưởng chính sách của TP Đà Nẵng xin thôi làm nhiệm vụ hoặc thôi việc. “Mức thưởng” lớn nhất mà TP này dành cho cán bộ là 180 triệu đồng. Cộng với mức hưởng chế độ chung theo quy định tại Nghị định số 46 của Chính phủ, số tiền 24 cán bộ Đà Nẵng xin nghỉ hưu sớm nhận được trung bình là 450.000 triệu đồng/người. Như vậy, số tiền Đà Nẵng chi ra ước tính khoảng gần 11 tỷ đồng.

Đến tháng 12/2019, TP Đà Nẵng đã sửa đổi, bổ sung quy định cán bộ "nhường ghế" cho người trẻ được hỗ trợ tiền để đảm bảo nguồn lực thực hiện chính sách cũng như đảm bảo về phẩm chất, năng lực của thế hệ lãnh đạo kế cận.

Chia sẻ với báo giới, ông Võ Ngọc Đồng, Giám đốc Sở Nội vụ TP Đà Nẵng từng nói: “Muốn cán bộ công chức tự nguyện xin nghỉ thì phải có chế độ hỗ trợ hợp lý, nếu không thì ai muốn nghỉ. Quan trọng nhất là chính sách đã khuyến khích được cán bộ, công chức lớn tuổi tự nguyện xin nghỉ việc, tạo khoảng trống cho người trẻ có cơ hội tiếp nhận, phát huy năng lực của bản thân".

Những người không muốn làm “kẻ tư duy lá chuối”

Những người ở thế hệ U60, 70 vẫn còn nhắc lại với thái độ vị nể chuyện từ chức của nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ Đoàn Duy Thành. Ông xin từ chức Phó Thủ tướng phụ trách thương mại xuất nhập khẩu, lưu thông phân phối, tài chính, ngân hàng với suy nghĩ nêu tấm gương chung: “Khi không còn điều kiện để thực thi nhiệm vụ thì nên rút lui cho người khác thay thế, mình làm việc khác, nếu hết việc thì về nghỉ, vì lúc này tôi đã 59 tuổi”.

Cách đây 5 năm, nguyên Bí thư Thành ủy Hội An Nguyễn Sự cũng nhất quyết xin về hưu sớm với tuyên bố nhẹ tênh: Chức vụ không phải tài sản của riêng ai. Ông nói: “Tôi không muốn làm kẻ tư duy lá chuối. Cây nào đến mùa cũng thay lá non, duy nhất chỉ có cây chuối là tàu lá nó chết còn bám trên cây, người ta phải cắt đi”.

Mới đây nhất, trong buổi tiếp xúc cử tri quận Nam Từ Liêm trước kỳ họp thứ 9, Quốc hội thứ XIV vào chiều 7/5, Ủy viên Bộ chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ cho biết, có nhiều cán bộ còn tuổi công tác nhưng hết tuổi tái cử đã chủ động nghỉ để nhường chỗ cho lớp trẻ. Với truyền thống và cách làm như vậy, đội ngũ cán bộ thành phố sẽ ngày càng trẻ hóa, có nhiều năng lượng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

Mới đây, Thành đoàn Hà Nội tổ chức lễ tuyên dương đảng viên trẻ tiêu biểu trong học tập và làm theo lời Bác năm 2020

Như tại quận Thanh Xuân, có tới 6 người trong Thường vụ còn tuổi công tác từ 12 - 28 tháng đã chủ động xin nghỉ.

Một trong số đó chia sẻ: “Mình đã có mấy chục năm đóng góp, cống hiến và được Đảng bộ, nhân dân ghi nhận rồi. Giờ mình nghỉ sớm hơn một hai năm, vừa tạo không gian cho những người trẻ phát triển vừa giúp tổ chức thuận tiện cho việc sắp xếp cán bộ”.

Trước đó, theo thống kê, trong năm 2019, TP Hà Nội có 62 cán bộ xin nghỉ hưu trước tuổi cũng với lý do này.

Việc tự nguyện, chủ động xin từ chức để chuyển giao vị trí lãnh đạo, quản lý của khi còn tuổi làm việc, hết tuổi tái cử được Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ đánh giá: “Đó là tinh thần rất đáng biểu dương”.

Đôi điều băn khoăn

Hai thái cực "trả tiền" và "tự nguyện" cho thấy có rất nhiều vấn đề tồn tại trong công tác cán bộ với mục tiêu trao quyền cho người trẻ tuổi.

Đà Nẵng đã phải sửa đổi, bổ sung quy định “nhường ghế” được hỗ trợ tiền bởi trong quá trình thực hiện thực tế, nhiều cơ quan, đơn vị chưa quan tâm bố trí cán bộ thay thế phù hợp, có trường hợp đề nghị nhân sự thay thế không đảm bảo tiêu chuẩn điều kiện. Hơn nữa nguồn chi trả cho đối tượng nghỉ, thôi việc lấy từ kinh phí của đơn vị sự nghiệp công lập nên có trường hợp đơn vị giải quyết chính sách xong thì hết kinh phí hoạt động.

Dù hỗ trợ thêm đến 200 triệu đồng ngoài chính sách của Nhà nước chi trả, Đà Nẵng mới chỉ có 24 người hưởng ứng xin nghỉ sớm.

Tại Hà Nội, trong phương hướng công tác nhân sự của Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng có mục tiêu phấn đấu tỷ lệ cấp ủy viên là cán bộ trẻ tuổi từ 10% trở lên. Số lượng 10% cán bộ trẻ tham gia cấp ủy không phải quá nhiều nhưng không phải cơ quan, đơn vị nào cũng đạt được.

Thực tế ở Hà Nội và Đà Nẵng cho thấy: Dù có hỗ trợ thêm tiền không phải cán bộ chủ chốt nào cũng muốn nghỉ và khi có một lớp lãnh đạo tình nguyện nghỉ thì không phải lúc nào cũng sẵn sàng một lớp kế cận trẻ tuổi tài cao thay thế. Bên cạnh đó, việc nghỉ đồng loạt các cán bộ cấp ủy còn 12 - 29 tháng công tác sẽ tạo ra “pha đứt gãy” trong công tác chính quyền.

Trong câu chuyện trà dư tửu hậu, có vị lãnh đạo cấp phó một cơ quan nhỏ tiết lộ rằng, mình cố ở lại chờ nghỉ hưu chứ chưa xin nghỉ ngay vì chỉ còn vài tháng nữa, bậc lương sẽ được tăng thêm một nấc. Có Thủ khoa hớn hở được thành phố Hà Nội “trải thảm đỏ” mời về làm việc nhưng rồi vội vàng rời bỏ công tác với lý do thu nhập thấp. Trên nghị trường Quốc hội, có đại biểu tâm tư: “Cán bộ trẻ hay được hỏi là con đồng chí nào?”.

Dù là cán bộ trẻ hay cán bộ già cũng dễ bị dư luận và cả truyền thông chĩa mũi dùi vào vấn đề tuổi tác. Người trẻ thăng tiến nhanh dễ bị nghi ngờ là “con ông, cháu cha” hay có quan hệ không trong sáng với lãnh đạo cấp cao. Người còn tuổi công tác, còn muốn cống hiến hay ít ra là đảm bảo bậc lương về hưu cho mình thì dễ bị gán mác là “tham quyền cố vị”.

Rõ ràng, thực tiễn cho thấy, trong công tác cán bộ với mục tiêu trao quyền cho người trẻ, Đảng bộ chính quyền các cấp ngoài việc thu hút tài năng trẻ phải có cả các chính sách giữ chân nhân tài. Khi đặt những người trẻ ngồi vào những vị trí trọng trách phải để họ được tôi luyện trong thực tiễn, trong môi trường khó khăn để trui rèn bản lĩnh, kinh nghiệm, tránh những sai lầm.

Cuộc vận động trẻ hóa cán bộ trên cả nước nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng đã đạt được những thành tựu nhất định khi quan điểm, nhận thức về trẻ hóa cán bộ đã được cấp ủy, chính quyền nhiều địa phương thấu suốt và chuyển hóa bằng những việc làm, với con người và công việc cụ thể. Tuy nhiên, đây vẫn là một nhiệm vụ trường kỳ mà ngoài cấp ủy, chính quyền địa phương cũng cần người dân, nhất là những tài năng trẻ thấu hiểu và chuyển hóa hành động.

Như lời Tiến sĩ khoa học Phan Hồng Giang - nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương từng nói: “Người nào giỏi giang, cứ ra ứng cử khoa bảng mà giúp đời, giúp nước, giúp dân... Khi và chỉ khi khả năng sáng tạo của từng cá nhân được khuyến khích tuyệt đối, thì sẽ tạo ra sức mạnh to lớn cho dân tộc thịnh vượng”.

(Còn nữa)