Vang dội chiến công Mẹ Nhu và 7 Dũng sĩ Thanh Khê

Tượng đài Mẹ Nhu sừng sững, uy nghi giữa con đường Điện Biên Phủ - cửa ngõ dẫn vào trung tâm TP Đà Nẵng

Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh

Cuộc chiến đấu anh dũng của Mẹ Nhu và 7 Dũng sĩ Thanh Khê diễn ra vào ban ngày, giữa lòng thành phố Đà Nẵng vào ngày 26/12/1968 là một trong những trận đánh đi vào lịch sử; là biểu tượng cao quý của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, về đức hy sinh và lòng dũng cảm của người dân Việt Nam cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng quê hương, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Nhiều du khách khi ra vào cửa ngõ thành phố Đà Nẵng, sẽ thấy một tượng đài sừng sững cao gần 12m trên đại lộ Điện Biên Phủ, hướng vào trung tâm thành phố. Đó là tượng đài Mẹ Nhu, tên thật là Lê Thị Dãnh (không rõ năm sinh), quê làng Thanh Khê, nay là phường Thanh Khê Đông, quận Thanh Khê, Đà Nẵng.

Trong kháng chiến chống Mỹ, nhà mẹ là cơ sở cách mạng nội thành. Hầm bí mật được xây dựng ngay trong nhà mẹ để nuôi giấu cán bộ. Lịch sử Đảng bộ Đà Nẵng ghi lại, từ năm 1967, để đẩy mạnh chiến tranh du kích trong thành phố Đà Nẵng, một lực lượng bộ đội gồm 6 đồng chí được đưa vào phường Thanh Lộc Đán (nay là phường Thanh Khê Đông) hoạt động. Đồng chí Bảy Vân, Quận đội trưởng Quận đội II trực tiếp lãnh đạo đơn vị vũ trang này.

Đĩa sành mà Mẹ Nhu từng dùng để đưa cơm xuống hầm cho các chiến sĩ được trưng bày trong Khu di tích Mẹ Nhu và 7 Dũng sĩ Thanh Khê (Ảnh Đ.Minh)

Vào đêm 23/12/1968, một đơn vị biệt động thành sau khi tập kích đồn lính bảo an Phú Lộc (quận Nhì) đã rút về trú ẩn ở nhà mẹ Nhu và nhà mẹ Hiền ở bên cạnh. Ngày 26/12/1968, do một tên phản bội chỉ điểm, địch đã ập đến nhà, bao vây và bắt mẹ Nhu, tra tấn mẹ, buộc mẹ phải khai nơi trú ẩn của các chiến sĩ biệt động.

Tên phản bội là Lữ Hùng - Quận đội phó Quận đội II đã dẫn lính về chỉ hầm bí mật, Mẹ Nhu đành thét lớn: “Nó phản bội rồi các con ơi! Đánh đi!”. Lời nói của mẹ vừa dứt, tên ác ôn đã nổ súng bắn mẹ gục ngay giữa nhà.

Tổ biệt động từ dưới hầm, tung nắp xông lên, quét những loạt đạn AK vào đám lính ngụy. Ở hầm bên nhà mẹ Hiền, các chiến sĩ biệt động cũng tung nắp lên chiến đấu hỗ trợ. Trận đánh diễn ra ngoài dự kiến, vô cùng khốc liệt.

Đến tối mịt, địch tăng viện thêm lực lượng, điều một tiểu đoàn thủy quân lục chiến Mỹ đến theo hai hướng, từ biển Thanh Khê lên và từ quốc lộ ập xuống. Lực lượng địch lên đến 3 tiểu đoàn, gấp 80 lần lực lượng ta. Hai tổ biệt động vẫn ngoan cường đánh bật từng đợt tấn công của địch.

Nhờ sự che chở và dẫn đường của Nhân dân Thanh Khê, các chiến sĩ biệt động đã rút ra ngoài an toàn ngay trong đêm. Trong trận đánh ấy, 7 dũng sĩ biệt động Thanh Khê, trong đó có cả những nữ chiến sĩ, đã tiêu diệt hơn 80 tên lính Mỹ, ngụy, khiến địch phải kinh hoàng.

Tượng đài Mẹ giữa lòng thành phố

Năm tháng qua đi, chiến tranh đã dừng lại, đất nước đã thống nhất và người Đà Nẵng chưa bao giờ quên trận đánh huyền thoại và người mẹ đã ngã xuống dưới làn đạn của kẻ thù.

Sau ngày thành phố Đà Nẵng được giải phóng, trước niềm mong mỏi của Nhân dân về một tượng đài của lòng người, chính quyền TP đã quyết định tạc tượng mẹ anh hùng Lê Thị Dãnh (Mẹ Nhu). Năm 1985, nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng đã được mời để tạc tượng Mẹ Nhu.

Sau nhiều ngày đêm trăn trở, nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng đã nảy ra ý tưởng dựng tượng Mẹ Nhu bằng chính những vật liệu chiến tranh còn sót lại.

Tượng đài mẹ Nhu được làm từ 7.000 vỏ bom, đạn được thu nhặt ở khắp Đà Nẵng, khuôn mặt tượng là khuôn mặt của bà mẹ Việt Nam, bà mẹ miền Trung, khắc khổ, bao dung, hiền hòa chịu đựng nhưng toát lên sự trung dũng kiên cường.

Tượng đài Mẹ Nhu được làm từ 7.000 vỏ bom, đạn được thu nhặt ở khắp Đà Nẵng

Nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng sau này có giải thích lý do dùng chất liệu từ vỏ đạn đồng rất đơn giản rằng sau giải phóng, đất nước còn nghèo nhưng vỏ đạn bom thì vương vãi khắp nơi. Đó là vật liệu dễ tìm, phương án lựa chọn khả thi nhất.

Mặt khác, những vỏ đạn kia đã giết chết bao nhiêu con người trong cuộc chiến, cũng là chừng đó nỗi đau những người mẹ, người vợ, người chị… phải gánh chịu. Hình hài của tượng Mẹ Nhu cũng chính là chứng nhân lịch sử được tạc nên từ đó.

Bí thư Quận ủy Thanh Khê Lê Tùng Lâm cho biết, đây là một trong những trận đánh huyền thoại; là biểu tượng cao quý của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, về đức hy sinh và lòng dũng cảm của người dân Thanh Khê, tuy chân chất mà vô cùng phi thường, tuy thầm lặng nhưng vô cùng oanh liệt.

Chiến công của Mẹ Nhu và 7 Dũng sĩ Thanh Khê, cùng với sự che chở, đùm bọc của Mẹ Hiền và bà con khu vực Thanh Khê mãi mãi là niềm tự hào, bài học quý giá về đường lối chiến tranh Nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng; là bài học về lòng thủy chung, kiên trung với Đảng, với cách mạng của Nhân dân ta.