Tag

Nghệ nhân khắc dấu, lưu giữ hồn xưa Hà thành

Người Hà Nội 19/05/2024 14:24
aa
TTTĐ - Ở góc phố Hàng Quạt nằm trong khu 36 phố phường cổ kính của Hà Nội, ông Phạm Ngọc Toàn bao năm qua vẫn giữ nghề khắc dấu. Du khách yêu mến đặt cho Toàn cái tên “Người nắm giữ dấu ấn thời gian”.
Theo dấu chân Bác Hồ “Từ Việt Bắc về Hà Nội”

Lưu giữ chút hồn cốt của Thăng Long

Đi khắp các con phố, nẻo đường Hà Nội, ở đâu cũng thấy "hơi thở" gấp gáp của cuộc sống đô thị hiện đại. Tuy nhiên, ít ai biết được trong lòng của sự hối hả ấy vẫn có những con người cặm cụi tỉa tót cho những “dấu ấn xưa”.

Tại con phố Tô Tịch, Hàng Quạt, có một nghề truyền thống vẫn đang được giữ gìn đó là khắc và bán con dấu gỗ. Tại đây, có một người luôn tâm huyết gìn giữ nghề khắc dấu gỗ của gia đình và từng ngày góp phần bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống của Hà Nội xưa. Nghệ nhân ấy là ông Phạm Ngọc Toàn. Ông được du khách thân thương đặt cho cái tên “Người nắm giữ dấu ấn thời gian”.

Nghệ nhân khắc dấu - người lưu giữ hồn xưa Hà Thành
Nghệ nhân Phạm Ngọc Toàn đang khắc những con dấu trong cửa hàng (Ảnh: Hoàng Lan)

Thả bước trong khu phố cổ, không khó để nhận ra ông Phạm Ngọc Toàn với trang phục giản dị, bao năm vẫn vậy chỉ là chiếc áo phông trắng cùng quần kẻ sọc xanh. Suốt mấy thập kỷ qua, ông luôn cặm cụi, tỉ mỉ, tập trung trên chiếc bàn nhỏ kê trước cửa hàng khắc dấu gỗ Phúc Lợi ngự tại số 6 Hàng Quạt.

Khác với vẻ ngoài trầm lặng, ông Toàn nhiệt tình, nói chuyện với khách rất duyên. Sau khi nồng nhiệt chia tay một khách hàng, chúng tôi may mắn có cơ hội cùng chuyện trò, tâm sự với nghệ nhân và chiêm ngưỡng quá trình tạo ra con dấu gỗ.

Hơn nửa đời gắn bó với nghề, dưới bàn tay khéo léo của ông đã có không biết bao nhiêu con dấu, khuôn hình được ra đời và đi đến nhiều nơi ở trong nước cũng như trên thế giới. Ông Toàn cho biết, khắc dấu gỗ là nghề tổ của gia đình vì thế bản thân ông đã quen với những con dấu từ tấm bé.

“Thật ra, tôi được gắn bó với nghề từ nhỏ. Khi đi học ở trường về, tôi thường mày mò các dụng cụ như đục, dao... rồi học theo bố và ông để làm những cái mình thích”, ông Toàn nhớ lại.

Nghệ nhân khắc dấu - người lưu giữ hồn xưa Hà Thành
Cô bé người Pháp hào hứng chọn con dấu cho riêng mình (Ảnh: Hoàng Lan)

Nếu như trước đây, con dấu gỗ chủ yếu có hình vuông hoặc tròn, khắc chữ triện và một số hoa văn trong tín ngưỡng thì giờ đây để thích nghi với sự phát triển của xã hội và đáp ứng được yêu cầu của khách hàng, những con dấu đã có sự thay đổi về hình dáng và kích thước. Không chỉ vậy, để bắt kịp xu hướng của giới trẻ, người thợ khắc dấu gỗ thủ công còn phải tự mày mò, học hỏi để sáng tạo ra những con dấu có thiết kế độc lạ, ấn tượng.

Để làm ra một con dấu tưởng chừng đơn giản nhưng phải bắt tay vào mới thấy được nét tỉ mỉ, cầu kỳ. Người thợ phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau như mài phôi, vẽ phác họa hay chạm khắc rồi tinh chỉnh.

Ông Toàn cho biết, gỗ dùng làm con dấu phải là gỗ thừng mực. Đây là loại thích hợp nhất để làm con dấu bởi chất gỗ nhẹ, mịn và thấm mực đều. Hình khắc trên con dấu có thể mang cá tính riêng của chủ sở hữu hoặc như chứa đựng tâm tư, lời nhắn nhủ, lời chúc... của người tặng.

Ông chia sẻ, bản thân sinh ra trong thời chiến. “Trước kia, những con dấu này chỉ phục vụ cho dân văn phòng, công sở. Từ khi du lịch phát triển thì con dấu này còn trở thành vật kỷ niệm, quà sinh nhật... Nắm bắt xu thế, tôi quay sang làm những hình ảnh về Việt Nam như hoa sen, chùa Một Cột... cũng một phần vì muốn quảng bá cho nền văn hóa nước mình”, ông nói.

Mỗi một con dấu đều được người nghệ nhân thổi hồn vào những ý nghĩa khác nhau. Con dấu nhỏ, sứ mệnh lớn. Không chỉ có khách hàng trong nước, những con dấu thủ công cũng thu hút sự quan tâm đặc biệt của du khách và truyền thông quốc tế.

Đặc biệt, ông Toàn và cửa tiệm khắc dấu gỗ thủ công Phúc Lợi đã xuất hiện trên nhiều chỉ dẫn du lịch bằng tiếng Nhật và tiếng Anh; được lưu truyền là địa điểm nên ghé thăm tại Hà Nội.

Góp phần quảng bá văn hóa Hà Nội

Ông Phạm Ngọc Toàn không chỉ đơn thuần coi khắc dấu là nghề nghiệp. Thông qua công việc tỷ mẩn này, ông gửi gắm mong muốn quảng bá hình ảnh, văn hóa của Thủ đô Hà Nội ra thế giới.

Những năm gần đây, ông Toàn thường xuyên đem con dấu nhỏ tiếp cận giới trẻ. Nghệ nhân Toàn cho rằng: “Đối với khách du lịch, tôi cảm nhận có thể quảng bá văn hóa Việt Nam ra toàn thế giới. Còn đối với giới trẻ, tôi có thể giúp ghi lại những kỷ niệm, dấu ấn riêng của tuổi trẻ”.

Nghệ nhân khắc dấu - người lưu giữ hồn xưa Hà Thành
Hình ảnh Hà Nội trong con dấu của nghệ nhân (Ảnh: Hoàng Lan)

Bạn Phương Linh (Hà Nội) chia sẻ: “Mình có một đam mê là tới những làng nghề Việt Nam, được ngắm nhìn những thứ thuộc về xa xưa. Tuy nhiên, đây là lần đầu mình tới khu phố có người làm con dấu thủ công. Thật tiếc vì mình không biết tới nơi này sớm hơn. Mỗi con dấu đều mang một nét đẹp riêng. Đó chính là nét đẹp văn hóa của Hà Nội, của Việt Nam xưa mà mình nghĩ thế hệ chúng ta ngày nay nên trân trọng”.

Chia sẻ về những khó khăn khi theo đuổi nghề truyền thống, ông Phạm Ngọc Toàn giãi bày: “Nghề khắc dấu thủ công đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận nhưng thu nhập không cao. Hơn nữa, cùng với sự phát triển của công nghệ và sự ra đời của nhiều món đồ chơi thiết kế bắt mắt, hiện đại, nghề khắc dấu truyền thống đã phần nào bị mai một. Cũng chính vì thế mà trong thời gian làm nghề đã có thời điểm tôi định dừng lại để chuyển sang làm nghề khác có thu nhập tốt hơn.

Tuy nhiên, vì nghĩ đây là nghề truyền thống của cha ông để lại cũng như mong muốn quảng bá nét văn hóa của Việt Nam tới bạn bè quốc tế, tôi đã quyết tâm bám nghề đến cùng. Với tôi, khắc dấu là sự tâm huyết và là cách duy trì nét đẹp của gia đình, của Hà Nội…”.

Nghệ nhân khắc dấu - người lưu giữ hồn xưa Hà Thành
Các bạn trẻ hào hứng chọn con dấu cho riêng mình (Ảnh: Hoàng Lan)

Vì vậy, khắc dấu gỗ với người nghệ nhân này không đơn thuần là nghề, mà còn là lưu truyền, lưu giữ, đem cả truyền thống và văn hóa gửi gắm vào con dấu nhỏ bé đem ra thế giới rộng lớn.

Với ông Toàn, sự nổi tiếng không quan trọng mà hơn cả là làm sao giữ được nghề truyền thống trước sự thay đổi của xã hội; làm sao để đưa con dấu ấy mang theo văn hóa Thủ đô, văn hóa Việt ra thế giới. Nghệ nhân Phạm Ngọc Toàn vẫn luôn cho rằng, niềm vui và động lực lớn nhất để gắn bó với nghề là mỗi thành phẩm do bàn tay mình chế tác được khách hàng đón nhận và trân trọng.

Hoàng Lan

Đọc thêm

Xã Mê Linh tất bật chuẩn bị cho lễ ra mắt Người Hà Nội

Xã Mê Linh tất bật chuẩn bị cho lễ ra mắt

TTTĐ - Trưa 29/6, lãnh đạo xã Mê Linh (mới) và công chức, người lao động vẫn tất bật với nhiệm vụ chuẩn bị cơ sở vật chất để chào mừng thành lập xã mới.
Gia đình - nền tảng vững chắc bồi đắp văn hóa người Hà Nội Người Hà Nội

Gia đình - nền tảng vững chắc bồi đắp văn hóa người Hà Nội

TTTĐ - Để làm nên một Hà Nội ngàn năm văn hiến, văn minh, hiện đại, yếu tố con người là vô cùng quan trọng. Trong đó, gia đình chính là nền tảng, là căn cốt vững chắc để lớp lớp người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nêu cao phẩm chất riêng có của mình trong suốt thiên niên kỉ qua. Đó là hành trang quý giá và vô cùng tự hào để chúng ta gìn giữ, trao truyền qua các thế hệ tiếp nối.
Gia đình văn hóa tiêu biểu góp phần làm rạng danh truyền thống và bản sắc Người Hà Nội

Gia đình văn hóa tiêu biểu góp phần làm rạng danh truyền thống và bản sắc

TTTĐ - Sáng 26/6, tại Bảo tàng Hà Nội đã diễn ra Hội nghị tuyên dương Gia đình văn hóa tiêu biểu kỷ niệm 24 năm Ngày Gia đình Việt Nam. 80 gia đình văn hóa tiêu biểu được vinh danh đã góp phần làm rạng danh truyền thống ấy, trở thành tấm gương sáng cho cộng đồng noi theo.
Ứng xử ngày hè - đừng để nóng lại càng thêm nóng Người Hà Nội

Ứng xử ngày hè - đừng để nóng lại càng thêm nóng

TTTĐ - Hà Nội đang vào những ngày nóng nhất của mùa hè. Cái oi bức, hầm hập của ánh mặt trời chói chang và sự đông đúc, ngột ngạt của đô thị dễ khiến người ta nổi quạu hơn so với lúc khí trời mát mẻ, ôn hòa. Vì thế, cần lắm sự bình tĩnh, ứng xử có văn hóa để làm dịu mát đi những bất lợi của thời tiết, mang đến bầu không khí mát lành, xoa dịu đi mùa hè nóng bỏng.
Những người tô thắm thêm vườn hoa thanh lịch của Hà Nội Người Hà Nội

Những người tô thắm thêm vườn hoa thanh lịch của Hà Nội

TTTĐ - Trong công cuộc phát triển văn hóa, nâng cao nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh, tạo nên một diện mạo Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại, vai trò của nhà báo không hề nhỏ. Họ vừa là người phát hiện ra vấn đề, phản ánh vấn đề vừa là cầu nối để chính quyền và Nhân dân kịp thời điều chỉnh những điều chưa được, nhân lên những điều tốt đẹp. Chính vì thế, họ cũng chính là những người tô thắm thêm vườn hoa thanh lịch của Thủ đô Hà Nội.
Trường Sa ơi, rưng rưng nhịp sóng từ lòng Thủ đô Người Hà Nội

Trường Sa ơi, rưng rưng nhịp sóng từ lòng Thủ đô

TTTĐ - Từ lòng Thủ đô Hà Nội - nơi những dòng sông lặng lẽ trôi qua nghìn năm văn hiến, từng mái ngói rêu phong, từng nhành hoa giữa phố đều mang dáng hình đất nước - những nhịp sóng thương nhớ vẫn âm thầm thổn thức hướng về biển Đông, nơi biển trời Tổ quốc mênh mông và sâu thẳm. Ở đó có Trường Sa - Hoàng Sa - hai tiếng thiêng liêng trong tâm khảm người Hà Nội. Từ trái tim của thành phố vì hòa bình, những nhịp đập yêu thương, tự hào và trách nhiệm vẫn ngày ngày vọng về khơi xa - nơi những người lính đảo đang lặng lẽ viết nên khúc tráng ca bảo vệ chủ quyền bất tử của non sông.
Niềm hạnh phúc lan tỏa những giá trị tốt đẹp Người Hà Nội

Niềm hạnh phúc lan tỏa những giá trị tốt đẹp

TTTĐ - Đã thành truyền thống, bên cạnh những bài báo, những tác phẩm thể hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, mỗi nhà báo tại Tuổi trẻ Thủ đô còn mang trong mình trái tim nhân ái, chia sẻ với cộng đồng.
Chinh phục lòng người bởi sự hiếu khách và chiều sâu văn hóa Nhịp điệu cuộc sống

Chinh phục lòng người bởi sự hiếu khách và chiều sâu văn hóa

TTTĐ - Không cần những tuyên ngôn phô trương, Hà Nội chinh phục lòng người bằng nhịp sống an yên, lòng hiếu khách và chiều sâu văn hóa. Nơi đây, những nguyên thủ quốc gia đến không chỉ để dự hội nghị, mà thong dong đạp xe, dạo hồ, nhâm nhi ly cà phê phố cổ… giữa một Hà Nội rất đỗi thân quen, đáng yêu và đầy sức sống.
Thiết thực tri ân, lan tỏa nhân văn Người Hà Nội

Thiết thực tri ân, lan tỏa nhân văn

TTTĐ - Giá trị của hòa bình hôm nay được đánh đổi bằng máu xương của lớp lớp tiền nhân. Đến kính cẩn nghiêng mình trước hương linh các Anh hùng liệt sĩ, cúi đầu mặc niệm và suy ngẫm, chúng ta càng cảm nhận rõ ràng, sâu sắc hơn giá trị của hòa bình và không có việc đền ơn đáp nghĩa nào có ý nghĩa bằng những việc làm cụ thể, thiết thực.
Giao lưu gương sáng phụ nữ Thủ đô tiêu biểu Người Hà Nội

Giao lưu gương sáng phụ nữ Thủ đô tiêu biểu

TTTĐ - Ngày 18/6, tại trụ sở Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) Hà Nội, Báo Phụ nữ Thủ đô phối hợp với Ban Thi đua - Khen thưởng TP Hà Nội tổ chức chương trình Giao lưu gương điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt với chủ đề "Phụ nữ Thủ đô tự tin - hội nhập - kết nối thành công" năm 2025.
Xem thêm