Đổi mới tổ chức toà án: Tránh "bình mới, rượu cũ"

Thường trực Ủy ban Tư pháp cho biết, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội không tán thành quy định đổi mới Toà án Nhân dân (TAND) cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm (52 ý kiến). Trong khi đó 26 ý kiến tán thành dự thảo Luật về đổi mới TAND theo thẩm quyền xét xử.

Trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, TAND tối cao đề nghị giữ quy định như dự thảo luật về đổi mới tổ chức tòa án. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra nhận thấy việc đổi tên nhưng nhiệm vụ, quyền hạn không thay đổi, không thống nhất với các cơ quan tư pháp khác ở địa phương. Vì vậy, Thường trực Uỷ ban Tư pháp đề nghị giữ nguyên quy định như luật hiện hành.

Dự thảo luật được xây dựng 2 phương án để trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Thị Thanh Thúy

Thảo luận nội dung này, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (đoàn Tây Ninh) ủng hộ phương án giữ nguyên như quy định hiện hành. Theo đại biểu, tòa án đang tổ chức theo mô hình 4 cấp, đây là mô hình kết hợp giữa tổ chức theo đơn vị hành chính lãnh thổ và cấp xét xử.

“Phương án đổi tên gọi là hình thức, chỉ đổi tên gọi còn không thay đổi về nội dung và phương thức. Vì vậy, chưa đáp ứng được yêu cầu về bảo đảm tính độc lập của tòa án theo thẩm quyền xét xử”, bà Thúy phân tích.

Nữ đại biểu lưu ý, việc đổi tên gọi sẽ dẫn tới việc không tương thích với tổ chức các cơ quan tư pháp ở địa phương như Cơ quan Điều tra, Viện Kiểm sát…, dẫn tới phải sửa đổi, bổ sung nhiều luật liên quan. Đổi tên gọi Tòa án còn làm phát sinh chi phí tuân thủ như con dấu, biển hiệu, giấy tờ…

Chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cho rằng, việc thay đổi này là “không cần thiết”, để tránh tình trạng “bình mới rượu cũ”, hạn chế phát sinh các chi phí.

Đại biểu cho rằng, đổi mới chỉ đơn thuần là đổi tên gọi của TAND cấp tỉnh, cấp huyện hiện nay thành Tòa phúc thẩm, Tòa sơ thẩm. Còn tổ chức bộ máy, cơ cấu trong tòa án vẫn không có sự thay đổi. Trong khi đó, hệ thống tòa án hiện nay hoạt động ổn định, hiệu quả và có sự thống nhất giữa các văn bản có liên quan trong hệ thống pháp luật.

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình phát biểu tại hội nghị

Giải trình nội dung này, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết tổ chức tòa án theo thẩm quyền xét xử là quan điểm xuyên suốt từ trước tới nay.

Luật hiện hành không quy định tòa án cấp tỉnh làm cái này, cấp huyện làm cái kia, mà chỉ quy định tòa sơ thẩm, phúc thẩm… Bản án cũng không nói Tòa án TP Hà Nội làm cái này, Tòa án quận Ba Đình làm cái kia, mà chỉ nói tòa sơ thẩm quyết định thế này, tòa phúc thẩm quyết định cái kia.

Trước ý kiến một số đại biểu nêu “chỉ đổi tên, không đổi thẩm quyền”, Chánh án TAND Tối cao nói, đổi tên, đổi cả thẩm quyền theo thẩm quyền xét xử với nhiều quy định đã được bổ sung.

“Thực tế là đổi tên, đổi thẩm quyền nhưng đổi thẩm quyền sẽ còn nhiều hơn nữa khi sửa các luật tố tụng và phân cấp của tòa án”, ông Bình nói và nhấn mạnh, việc đổi mới tổ chức tòa án theo hướng tổ chức TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm là bảo đảm nguyên tắc độc lập của Tòa án, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính.

“Chúng tôi xin cho phép lập 2 phương án để giải trình trước Quốc hội. Chúng ta không làm thì tương lai con cháu chúng ta cũng phải làm, vì đây là xu hướng thế giới, xu hướng tiến bộ”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nói.