Từ chủ trương đến thực tiễn: Khoảng cách cần được lấp đầy

Nút thắt lớn nhất là vốn và tín dụng

Nghị quyết 68-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển kinh tế tư nhân khẳng định mạnh mẽ, kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển đất nước nhanh và bền vững. Quan điểm này được cộng đồng doanh nghiệp đón nhận như một bước chuyển lớn về nhận thức, thể hiện quyết tâm xóa bỏ những định kiến kéo dài hàng thập kỷ với khu vực kinh tế tư nhân.

Anh Nguyễn Văn Kiên, CEO của Pictor Network, một start-up công nghệ nền tảng do người Việt sáng lập, nhìn nhận: “Nghị quyết này đi thẳng vào vấn đề doanh nghiệp tư nhân mong mỏi từ lâu: Xóa bỏ định kiến, nhìn nhận đúng vai trò và tạo điều kiện cho tư nhân phát triển. Đây là một tín hiệu rất đáng ghi nhận”.

Anh Nguyễn Văn Kiên, CEO của Pictor Network

Tuy nhiên, theo anh Kiên, nếu chỉ dừng lại ở việc “công nhận”, mà không đi vào giải quyết các vướng mắc cụ thể, nhất là trong việc tiếp cận vốn và các chính sách hỗ trợ, thì rất khó để tư nhân có thể bứt phá như kỳ vọng của Đảng và Nhà nước.

Trong thực tế, thiếu vốn, đặc biệt là vốn tín chấp, là rào cản lớn nhất ngăn trở sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ, vừa và startup. Phần lớn các mô hình kinh doanh đổi mới sáng tạo hiện nay không sở hữu tài sản cố định, dẫn đến khó khăn khi vay ngân hàng. Các yêu cầu về tài sản thế chấp gần như loại bỏ cơ hội của hàng nghìn doanh nghiệp trẻ chỉ có ý tưởng và hợp đồng tiềm năng.

Pictor Network là một ví dụ tiêu biểu. Đây là nền tảng hạ tầng GPU phi tập trung, kết nối tài nguyên tính toán từ cộng đồng toàn cầu để phục vụ render đồ họa 3D và huấn luyện AI. Dù mô hình có tiềm năng ứng dụng cao, có khả năng mở rộng toàn cầu nhưng vì không sở hữu nhà xưởng hay máy móc, tài sản thực nằm ngoài công ty, nên gần như không đủ điều kiện vay ngân hàng.

Trong khi đó, gọi vốn cổ phần thì còn quá sớm, doanh thu chưa ổn định. Gọi vốn token, dù phù hợp với bản chất công nghệ lại chưa có hành lang pháp lý tại Việt Nam.

Chi phí đầu tư cho bảo mật, quản lý hạ tầng và kiểm định chất lượng vô cùng lớn. “Nếu không có cơ chế cho vay tín chấp dựa trên dòng tiền, hợp đồng đầu ra hay mô hình thực tế, thì các doanh nghiệp như chúng tôi vẫn sẽ phải tự xoay sở, dù rất cần vốn để mở rộng”, CEO Pictor Network chia sẻ.

Pictor Network - một startup công nghệ nền tảng

Chính sách hỗ trợ nhiều nhưng khó tiếp cận

Thực tế, không ít chương trình hỗ trợ doanh nghiệp hiện nay vẫn tồn tại trên giấy hoặc xa thực tế. Chuyển đổi số; miễn thuế, hỗ trợ chi phí nghiên cứu và phát triển cho doanh nghiệp; hỗ trợ mặt bằng… được nhắc đến trong các nghị quyết và văn bản nhưng việc triển khai cụ thể còn nhiều hạn chế. Chẳng hạn như về chuyển đổi số, chủ trương có nhưng thiếu gói hỗ trợ cụ thể như tài trợ phần mềm kế toán, hạ tầng cloud, hoặc chi phí thuê chuyên gia...

Hay việc miễn thuế là giải pháp tốt nhưng với doanh nghiệp chưa có lợi nhuận, ưu đãi thuế gần như không có giá trị thực tiễn. Về mặt bằng, việc thiếu các khu sản xuất giá rẻ, cụm công nghiệp vừa và nhỏ tại các đô thị vệ tinh khiến doanh nghiệp công nghệ, phụ trợ khó tìm được nơi đặt trụ sở hoặc mở rộng quy mô.

Ngay cả khi từng vận hành một render farm top 10 toàn cầu - 3S Cloud Render Farm, đội ngũ của Pictor Network cũng gặp nhiều khó khăn khi phát triển mô hình mới tại Việt Nam. Hệ sinh thái khởi nghiệp hiện tại vẫn thiên về thương mại ứng dụng đơn lẻ, trong khi công nghệ nền tảng, thứ giúp Việt Nam có thể vươn ra quốc tế, lại chưa được quan tâm đúng mức.

Theo anh Kiên, thay vì những chính sách “xin cho”, doanh nghiệp tư nhân đang cần một môi trường cạnh tranh công bằng, những chính sách khuyến khích thiết thực và khả thi như: Quỹ bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động thực chất, không chỉ tồn tại về mặt hình thức; cơ chế vay tín chấp dựa trên dòng tiền, hợp đồng đầu ra, dữ liệu tài chính minh bạch, thay vì chỉ dựa vào tài sản cố định.

CEO Pictor Network cho rằng: Tinh thần Nghị quyết 68 rất rõ là công nhận vai trò trung tâm của kinh tế tư nhân, khẳng định xóa bỏ định kiến và tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển

Cùng với đó là khung pháp lý thử nghiệm linh hoạt cho các mô hình gọi vốn cộng đồng, đầu tư thiên thần, phát hành trái phiếu riêng lẻ quy mô nhỏ; các gói trợ giá phần mềm, hỗ trợ triển khai công nghệ cơ bản như: ERP, CRM, hạ tầng máy chủ, giúp doanh nghiệp số hóa nhanh chóng; chính sách thuế luỹ tiến cho 3-5 năm đầu hoạt động, đặc biệt với startup công nghệ hoặc doanh nghiệp đang trong quá trình chuyển đổi mô hình; cơ chế thuê hoặc chia sẻ mặt bằng sản xuất giá rẻ cho các ngành công nghiệp phụ trợ, sáng tạo, công nghệ cao…

Ưu đãi là đầu tư cho phát triển

“Chúng tôi không cần đặc quyền. Chúng tôi cần một môi trường công bằng và được tiếp cận đúng những gì như chủ trương của Nhà nước”, CEO Nguyễn Văn Kiên khẳng định.

Thực tế, trong cuộc cạnh tranh toàn cầu, nếu doanh nghiệp tư nhân trong nước không có nền tảng chính sách hỗ trợ phù hợp, thì rất khó để cạnh tranh với doanh nghiệp FDI hoặc doanh nghiệp Nhà nước vốn có nhiều lợi thế hơn.

Ưu đãi nếu thiết kế đúng sẽ là công cụ khơi thông nguồn lực, khơi dậy sáng tạo, thay vì tạo ra sự phụ thuộc. Vấn đề không nằm ở hỗ trợ bao nhiêu, mà là hỗ trợ đúng ai, đúng lúc, đúng cách triển khai.

Theo anh Kiên, tinh thần Nghị quyết 68 rất rõ là công nhận vai trò trung tâm của kinh tế tư nhân, khẳng định xóa bỏ định kiến và tạo môi trường thuận lợi. Tuy nhiên, muốn khu vực tư nhân thực sự phát triển, chính sách cần vượt qua rào cản thực thi, phải đến được đúng người, đúng thời điểm.

“Chỉ cần được nhìn nhận công bằng, được hỗ trợ đúng mức và được trao niềm tin, khi đó, chúng tôi sẽ biết cách làm lớn và làm tốt, không chỉ cho doanh nghiệp mình, mà cho cả nền kinh tế đất nước”, CEO Pictor Network nhấn mạnh.