Kỳ 14: Điều cha mẹ thực sự cần khi về già không phải là thành công của con cái mà là sự quan tâm

- PV: Tôi thấy rằng chúng ta thường chạy theo những thứ bên ngoài với hy vọng là khi có được chúng thì ta sẽ hạnh phúc. Tuy nhiên, trong quá trình đó, ta đánh mất rất nhiều thứ như sức khỏe, thời gian cho gia đình và các mối quan hệ bạn bè. Liên quan đến câu trả lời của Ngài về việc phấn đấu để đạt thành công cá nhân đồng thời đóng góp cho sự phát triển của xã hội, bản thân tôi cũng dành thời gian để làm các việc từ thiện và giúp đỡ cộng đồng. Một mặt tôi thấy động cơ của mình khá vị kỷ vì tôi làm những việc này để cảm thấy vui. Mặt khác, có nhiều việc tôi cũng thích như đi mua sắm, đi chơi nhưng chúng không làm lợi ích gì cho người khác. Tôi thấy nếu có những việc vừa khiến bản thân vui vừa giúp được cộng đồng thì tại sao lại không làm. Tôi muốn hỏi Ngài về một người bạn. Anh ấy thường xuyên bị trầm cảm. Khi tôi dành thời gian nói chuyện thì anh ấy cảm thấy khá hơn đôi chút nhưng sau đó chỉ vài ngày là anh ấy quay trở lại trạng thái cũ. Tôi không biết làm gì để giúp và sợ rằng anh ấy có thể tự tử. Xin Ngài cho một lời khuyên?

- Ngài Gyalwa Dokhampa: Khi thấy một người bị trầm cảm thì việc đầu tiên đa số chúng ta làm là đưa ra rất nhiều lời khuyên. Những lời khuyên đó xuất phát từ thiện tâm của chúng ta và dựa trên kinh nghiệm chúng ta đối diện với các vấn đề tương tự như thế nào. Có một điều quan trọng cần lưu ý là lời khuyên phải đúng lúc, đúng hoàn cảnh. Nhiều lời khuyên sai thời điểm giống như gieo hạt vào bãi xi măng. Trước khi gieo hạt chúng ta phải làm đất tơi xốp, tưới một chút nước để đủ độ ẩm. Hãy sử dụng tình yêu thương, sự thấu hiểu, dành thời gian bầu bạn và kiên nhẫn. Khi đất đã đủ ẩm, ta có thể gieo hạt và hạt sẽ nảy mầm. Trên kinh nghiệm của tôi, thay vì ngay lập tức đưa ra lời khuyên, ta nên dành thời gian nhiều hơn với người cần giúp. Tất cả chúng ta ai cũng cần sự quan tâm và tình yêu thương. Đấy là cách mà chúng ta có thể giúp họ vượt qua. Chúng ta không thể dừng ngay sự trầm cảm ở người khác song hầu hết mọi người sẽ cảm thấy ổn hơn khi được quan tâm và yêu thương. Nhiều người bị trầm cảm vì nghĩ rằng việc mình sống hay chết chẳng quan trọng với ai hết. Không ai quan tâm tới họ. Người khác có thể nói rất hay vì đang ổn trong khi những người trầm cảm tự ti về bản thân nên họ luôn buồn bã. Vì vậy, nếu thực sự quan tâm thì bạn nên dành thời gian cho họ, nhiều lúc chỉ cần gọi một cuộc điện thoại cũng rất có ý nghĩa.

Điều này không chỉ áp dụng với người lớn mà còn với cả trẻ nhỏ. Ở Bhutan, tôi thường hay đến các trường học để giảng. Tôi nhận thấy nhiều em nhỏ nghĩ rằng nếu các em không thành công trong việc học thì sẽ làm cha mẹ thất vọng. Một số bậc phụ huynh cũng tạo ra áp lực này cho con mình. Suy nghĩ một cách dài hạn ta sẽ thấy điều cha mẹ thực sự cần khi họ về già không phải là sự thành công của con cái mà là sự quan tâm và tình yêu thương. Tất nhiên, cha mẹ đều mong con cái tự lo liệu được. Việc con trai, con gái có thể làm cho cha mẹ không phải hàng tháng gửi biếu 1 triệu đô la rồi không gặp mặt họ trong vài năm trời mà là dành thời gian và thể hiện tình cảm với họ. Sự quan tâm và tình yêu thương của con cái sẽ khiến cha mẹ hạnh phúc. Với những phụ huynh luôn tạo áp lực và thúc đẩy con cái chạy theo danh vọng, sau này khi chúng thành công sẽ luôn bận rộn và không còn thời gian dành cho họ. Đây là một góc nhìn khác về vấn đề này. Tôi không dám tự cho quan điểm của mình luôn đúng mà chỉ đưa ra những góc nhìn khác nhau về cuộc sống. Tóm tắt lại, tôi nghĩ bạn nên sử dụng tình yêu thương, sự tử tế, dành thời gian bầu bạn rồi chờ đến đúng thời điểm thì đưa ra lời khuyên cho người bạn của mình.

Người già rất dễ tủi thân khi con cái thiếu sự quan tâm, chăm sóc

- Qua cuộc trao đổi này, chúng ta đều nhận thấy cuộc sống luôn có những thăng trầm, khi đi đúng hướng, lúc lại chệch hướng. Khi cuộc đời chệch hướng, về lý trí, tôi luôn tự bảo mình phải cố gắng vượt qua song về tình cảm, sẽ có sự thất vọng và buồn phiền. Xin Ngài chia sẻ phương pháp để đối diện với những biến động của cuộc sống.

- Cần phải hiểu lý do tại sao ta lựa chọn hướng đi của cuộc đời mình và khái niệm thành công, hạnh phúc hay đau khổ đều không phải ở bên ngoài mà do chính chúng ta tự đặt ra. Kể cả khi toàn xã hội có tiêu chuẩn nhất định về thành công cũng không có nghĩa những tiêu chuẩn này là thật. 100 năm trước, người giàu có nhà to, nhiều ruộng, ngựa và rất nhiều lúa gạo. Thời nay, người giàu không có những thứ nói trên mà có các thẻ ngân hàng trị giá rất lớn. Toàn thẻ làm bằng nhựa và những con số trực tuyến thể hiện số tiền mà họ sở hữu. Khi tất cả mọi người đồng thuận về một hệ giá trị thì nó trở thành chuẩn mực. Thời trang cũng vậy, hiện giờ là mốt váy ngắn còn thời xưa váy có đuôi dài hàng mét. Hiểu rằng mọi khái niệm, tiêu chuẩn không tồn tại bất biến và đều do con người đặt ra, chúng ta sẽ không quá bám chấp vào đường hướng cuộc đời mà mình đang theo đuổi. Từ đó, ta sẽ biết tận hưởng hành trình của cuộc sống và tạo ra những ảnh hưởng tích cực tới người khác.

Vì chúng ta đều đang sống trong xã hội nên cũng phải tôn trọng các chuẩn mực chung. Ở xã hội xem trọng hình thức, ta phải cố gắng để trông tươm tất và đẹp đẽ. Tuy nhiên, không nên theo đuổi hình thức quá mức. Nếu chạy theo hình thức quá mức, ta có thể tìm đến giải phẫu thẩm mỹ và kết quả nhiều lúc không như mong muốn. Khi nhận thức được thành công hay các tiêu chuẩn xã hội đều không có bản chất bất biến mà chỉ tồn tại mang tính điều kiện, chúng ta sẽ không bị trầm cảm và quá buồn phiền khi cuộc đời chệch hướng. Suy ngẫm về vô thường sẽ thấy vì có chệch hướng nên có thể quay lại đúng hướng. Nhiều người nổi tiếng đã trải qua những thất bại buổi ban đầu trước khi họ thành công và được xã hội ghi nhận. Người nổi tiếng cũng không thể ở mãi trên đỉnh cao danh vọng. Theo thời gian, sẽ có người khác thay thế họ. Vạn vật đều thay đổi, cả điều tốt lẫn điều xấu. Những điều tuyệt vời hôm nay chúng ta chia sẻ cùng nhau sẽ trôi qua và như một giấc mơ vào ngày mai. Những việc đã làm hôm qua như một giấc mộng của hôm nay. Hôm nay gặp gỡ ở đây, ngày mai, chúng ta lại mỗi người mỗi ngả. Mọi thứ đều vô thường. Vì vậy, trên quan điểm của tôi, cuộc đời có chệch hướng thì cũng không có gì nghiêm trọng.