Gõ nhịp nghề báo từ những trái tim trẻ

Bắt đầu từ đam mê

Giữa muôn vàn lựa chọn nghề nghiệp trong thời đại số, báo chí - tưởng như cũ kỹ và chậm nhịp - vẫn giữ sức hút đặc biệt với một bộ phận người trẻ. Họ đến với nghề không vì hào quang mà bởi cảm giác được chứng kiến, được kể lại và được trao quyền nói lên điều đúng.

“Muốn bảo vệ sự thật”, “muốn khám phá nhiều nơi”, “muốn nói lên tiếng nói của nhiều người”... là những lý do của nhiều nhà báo, phóng viên trẻ tâm niệm.

Các bạn trẻ tham gia tập huấn nghề nghiệp cùng nhà báo Đỗ Doãn Hoàng

Bạn Nguyễn Thị Mỹ Tâm, 21 tuổi, sinh viên năm thứ 3, trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) chia sẻ: “Em chọn nghề báo vì được khám phá và sáng tạo. Mỗi lần đi viết tin, phỏng vấn, em được trải nghiệm những câu chuyện mới mẻ, gặp nhiều cuộc đời, con người. Từ đó, em có cái nhìn sâu sắc hơn về cuộc sống và giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn bằng chính ngòi bút của mình”.

Từ năm thứ nhất đại học, Mỹ Tâm đã tìm tòi công việc viết content, cộng tác viên cho các cơ quan báo chí. Cô làm những việc đó không vì điểm số hay nhuận bút mà vì khao khát được thực hành, được kể lại những gì mình thấy như một người làm báo thực thụ.

Giữa nhịp sống gấp gáp, Mỹ Tâm vẫn miệt mài học cách “kể chuyện cuộc đời” bằng sự nghiêm túc, khát vọng và cả những lần rơi nước mắt

Không riêng Tâm, nhiều bạn trẻ thế hệ Gen Z đang đến với báo chí bằng tinh thần rất khác. Trong dòng chảy của báo chí hiện đại, họ vẫn miệt mài sản xuất nội dung chất lượng, phản ánh đời sống xã hội trên những trang báo, mạng xã hội, content creator, podcaster, vlogger… Những cách làm này đã tạo ra một thế hệ người làm báo theo thời đại mới.

Hiện đang phụ trách kỹ thuật dựng tin tức trên YouTube, Lê Nhật Minh (24 tuổi) cho biết: “Báo chí hôm nay không chỉ là đưa tin đúng mà còn phải làm cho công chúng muốn đọc, muốn nghe. Khán giả ở đâu, nhà báo phải tìm cách hiện diện ở đó”.

Thay vì đợi chờ cơ hội, nhiều bạn trẻ chủ động tìm lối đi riêng: Tham gia các dự án truyền thông cộng đồng, cộng tác với các trang tin điện tử hoặc mở các kênh cá nhân để thử nghiệm nội dung. Đam mê của họ không chỉ là chữ nghĩa mà còn là mong muốn kết nối, lan tỏa và tạo ảnh hưởng tích cực cho xã hội.

Những vấp ngã thuở ban đầu

Đằng sau đam mê là muôn vàn thử thách mà nhiều người trẻ chỉ thực sự hiểu rõ khi đặt chân vào thực tiễn. Nhiều người bước vào nghề báo với lý tưởng rất đẹp nhưng có người rời bỏ nó vì áp lực, cường độ công việc hoặc những “bài học” không lường trước.

Những ngày đầu tiên làm nghề, nhiều khi mình còn run tay và lạc giọng. Tuy nhiên nhờ có những lần đầu, sự vấp ngã mới có mình ngày hôm nay”, Phương Anh chia sẻ

Vừa có 3 tháng thực tập tại Đài Phát thanh và Truyền hình Huế, bạn Dương Nguyễn Phương Anh đã vỡ ra nhiều bài học đáng quý. Những ngày đầu đến đài, Phương Anh choáng ngợp bởi cường độ làm việc và áp lực thời gian.

Phương Anh vừa kể vừa nhớ lại: “Mỗi bản tin chỉ dài 90 giây nhưng phải viết gọn, đúng, dễ hiểu vì sóng truyền hình có thời gian cụ thể. Đi thực tập là lúc mình được “trải” nghề đúng nghĩa nhưng cũng là thời điểm phải đối mặt với sự thật trần trụi của công việc. Kiến thức trên giảng đường dù quan trọng nhưng chưa đủ”.

Không chỉ vậy, Phương Anh từng bị từ chối phỏng vấn đến 3 lần trong một buổi sáng vì nhân vật “ngại lên sóng” hoặc “sợ nói phải vấn đề nhạy cảm”. Cô phải học cách điều chỉnh ngôn từ, kiên trì giải thích, thậm chí thay đổi cách tiếp cận. “Nó khác hẳn với những bài tập nhóm trên lớp. Ngoài kỹ năng, mình phải thật sự nhanh nhạy và linh hoạt”, Phương Anh nói.

Bên cạnh đó, áp lực viết nhanh - đúng - đủ - hay luôn hiện diện hàng ngày. Trong môi trường tòa soạn hiện đại, việc cập nhật tin tức không cho phép chậm trễ. Viết chậm là mất cơ hội. Viết sai là mất uy tín. Viết nhạt là mất độc giả. Đó là 3 cái “mất” mà không ai cảnh báo trước khi vào nghề.

Đi thực tập là lúc người trẻ vỡ mộng đầu tiên, khi những chông gai đem lại bài học lớn

Bạn Nguyễn Hải Long từng theo đuổi những đề tài điều tra xã hội đòi hỏi can đảm, bản lĩnh và sự kiên trì đến tận cùng. Tuy nhiên sau hai năm, anh thừa nhận: “Không phải lúc nào sự thật cũng được đón nhận. Đôi khi, sự an toàn cá nhân cũng phải cân nhắc”.

Đồng thời, trong dòng chảy báo chí đa phương tiện, nghề báo ngày càng yêu cầu sự “đa di năng” - điều không dễ với những người mới vào nghề.

Không ít bạn trẻ đã từng hoài nghi bản thân: “Liệu mình có đủ giỏi để theo nghề?”; “Có đáng để đánh đổi thời gian, công sức?” hay “Làm báo còn giữ được chính mình không?”. Những câu hỏi ấy lặp đi lặp lại khiến một số người bỏ cuộc giữa chừng. Tuy nhiên, với những ai còn ở lại, đó là dấu hiệu của sự trưởng thành.

Bức tranh về nghề báo trong mắt người trẻ không màu hồng nhưng cũng không xám xịt. Chính những va vấp ban đầu là phép thử để họ hiểu nghề và hiểu chính mình.

Trưởng thành từ va chạm và dấn thân

Nghề báo là thế. Đó là nghề của sự lựa chọn và chấp nhận đánh đổi. Lựa chọn làm người truyền tin, người đứng ở điểm trung gian giữa sự kiện và công chúng. Đánh đổi cả thời gian cá nhân, những dịp đoàn viên, sự riêng tư, đôi khi cả cảm xúc.

Những người trẻ bước vào nghề bằng đam mê nhưng ở lại bằng sự kiên nhẫn và tinh thần không ngừng học hỏi

Tuy nhiên cũng chính vì thế, nghề báo dạy người trẻ sự trưởng thành theo cách nhanh và sắc hơn nhiều ngành khác. Từ một sinh viên e ngại gọi điện phỏng vấn, Lương Minh Anh, sinh viên năm cuối, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, trở thành người sẵn sàng đối thoại với lãnh đạo, nghệ sĩ, nạn nhân, doanh nghiệp… với tinh thần cầu thị.

“Tôi học cách đặt câu hỏi đúng, lắng nghe đủ và viết ra không phải điều mình nghĩ, mà là điều công chúng cần biết. Bài viết vượt qua ranh giới của thông tin và chạm đến lòng người sẽ là khoảnh khắc mình biết, mình đang làm đúng nghề”, Minh Anh chia sẻ.

Với nhiều người trẻ, mỗi lần được xuất bản bài là một cột mốc đáng nhớ. Tuy nhiên, những cột mốc trưởng thành thực sự lại nằm ở những khoảnh khắc rất nhỏ: Học được cách đặt câu hỏi đúng, biết từ chối những điều trái nguyên tắc, hay lặng lẽ bảo vệ nhân vật khỏi tổn thương.

Dù khó khăn, nhiều người trẻ vẫn ở lại với nghề vì tin rằng báo chí là cách họ sống có ích giữa đời

Ở thời đại của AI, tin giả và mạng xã hội ngập tràn nội dung, nghề báo đang đứng trước những thách thức sinh tồn chưa từng có. Chính lúc này, người trẻ bước vào nghề báo không phải để làm nghề như cũ mà để nâng cao vai trò của nhà báo trong xã hội mới.

Với năng lượng, sự linh hoạt, kỹ năng số và tinh thần kết nối, thế hệ trẻ có thể là cầu nối giữa báo chí truyền thống và báo chí hiện đại - giữa thông tin và công chúng, giữa sự thật và lòng tin.

Điều quan trọng nhất không phải là bạn chọn nghề báo mà là bạn chọn sống như một người làm báo: Biết đặt câu hỏi, không ngừng tìm kiếm sự thật và có can đảm nói lên điều đúng đắn, dù không phải lúc nào cũng dễ dàng.