Giữ gìn và phát huy nét tinh hoa làng nghề của Thường Tín

Tinh túy sơn mài Hạ Thái

“Người giữ lửa nghề sơn mài Hạ Thái” (Thường Tín, Hà Nội) là cái tên nều người đặt cho nghệ nhân Nguyễn Thị Hồi. Bà là một trong bốn nghệ nhân đầu tiên của làng nghề sơn mài Hạ Thái được công nhận danh hiệu năm 2006. Sinh ra trong gia đình theo nghề truyền thống nên bà đã gắn bó với nghề làm tranh từ khi còn nhỏ, lòng say nghề cũng được hun đúc từ đó. Đến nay khi nhắc đến tranh sơn mài Hạ Thái, người ta không khỏi nhớ đến một nữ nghệ nhân tay nghề điêu luyện với cái đầu đầy sáng tạo.

Gần 50 năm làm nghề, nghệ nhân Nguyễn Thị Hồi nắm chắc quy trình sản suất truyền thống, đặc biệt là các loại cốt, nước sơn kỹ thuật làm vóc, kỹ thuật trang trí sơn mài, từ đó tạo ra các sản phẩm có tính kỹ thuật, mỹ thuật cao. Đến xưởng sản xuất của bà, khách hàng như lạc vào phòng triển lãm nghệ thuật độc đáo với hàng trăm sản phẩm đa dạng.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Hồi (thứ hai từ trái sang) giới thiệu các sản phẩm sơn mài Hạ Thái

Nghệ nhân Nguyễn Thị Hồi chia sẻ: “Nghề làm tranh sơn mài này đòi hỏi kỹ thuật công phu, tỉ mỉ trong từng công đoạn. Để hoàn thành một sản phẩm sơn mài phải qua chừng 20 công đoạn, kỳ công nâng lên đặt xuống rất nhiều lần, có khi phải mất cả tháng”.

Mỗi sản phẩm bà làm ra đều rất tinh xảo, chi tiết, mang đậm dấu ấn cá nhân. Nhiều sản phẩm tiêu biểu của bà được người yêu tranh sơn mài yêu thích như: Bức tranh mẹ địu con, bộ bình phong sơn mài hoa sen, lọ ly cốt gốm, đĩa lục giác trang trí hoa đào, tranh hoa sen gắn trứng… Tất cả gây ấn tượng với nét vẽ đẹp và màu sắc hài hòa.

Không chỉ giữ nét tinh túy làng nghề, các sản phẩm từ xưởng sản xuất của gia đình bà còn bắt kịp nhu cầu thị trường và khách hàng “Theo dòng chảy của thời gian, làng nghề Hạ Thái cũng như các làng nghề truyền thống khác, trải qua nhiều thăng trầm, biến cố, phải không ngừng đổi mới, chuyển mình để duy trì và phát triển”, nghệ nhân Nguyễn Thị Hồi chia sẻ.

Các sản phẩm tuyệt đẹp được tạo ra từ bàn tay tài hoa của nghệ nhân

Tuy nhiên, những nghệ nhân như bà vẫn ở đó mang vai trò giữ lửa, truyền nghề, bảo tồn và phát huy những giá trị cha ông để lại. Năm 2021, nhiều sản phẩm của gia đình bà được UBND thành phố Hà Nội trao giấy chứng nhận OCOP 4 sao gồm: Bình hoa sơn mài cốt gốm cổ ngắn; Bình hoa sơn mài cốt gốm miệng loe; Lọ hoa sơn mài cốt gốm giọt nước; Bình hoa sơn mài cốt gốm hoa sen; Tranh sơn mài Tùng Hạc.

Những đường thêu tuyệt đẹp

Từ khi còn bé xíu, chị Nguyễn Thị Thanh Hoa (xã Dũng Tiến, Thường Tín, Hà Nội) đã được ông bà, bố mẹ cầm tay hướng dẫn thêu từng chi tiết nhỏ. Càng ngày chị càng thấy đam mê, tình yêu nghề truyền thống cũng lớn dần lên giúp chị tạo ra những chiếc áo dài thêu tuyệt đẹp.

Chị Hoa sinh ra và lớn lên xã Dũng Tiến, nơi có nghề thêu hình thành cách đây khoảng gần 400 năm. Từ đó đến nay, nghề thêu đã phát triển và có mặt khắp nơi trong cả nước, sản phẩm được ứng dụng rất nhiều trong đời sống, trở thành một phần trong văn hóa của người Việt.

Các sản phẩm áo dài thêu tay thuộc cở sở của chị Nguyễn Thị Thanh Hoa sản xuất

Cũng như những người thợ Dũng Tiến khác, bằng đôi bàn tay khéo léo chị Hoa đã chắt lọc những gì tinh túy của hồn dân tộc để tạo nên những tác phẩm rực rỡ, sinh động. Chỉ cần vẽ phác những đường mẫu trên vải bằng phấn mờ là chị có thể cầm kim thêu một cách dễ dàng.

Không chỉ giỏi thêu tay nghệ thuật, chị Hoa còn năng động trong làm kinh tế, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Chị đầu tư máy thêu, hình thành nên những xưởng sản xuất quy mô, góp phần giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho nhiều lao động. Xưởng sản xuất gia đình chị Hoa luôn có 4 công nhân làm việc, còn lại phần đông nhận việc về nhà làm.

Chị Hoa chia sẻ: “Từ khi lên 7, lên 8, mình đã được ông bà, bố mẹ dạy cho cách thêu. Lớp thế hệ này truyền thế hệ kia, giúp nghề thêu trong xã ngày càng phát triển. Hiện nay, các sản phẩm của gia đình mình đã có mặt khắp cả nước, góp phần giữ gìn và quảng bá nét tinh hoa làng nghề”.

Xưởng sản xuất của gia đình chị Hoa có nhiều mặt hàng thêu may thời trang như áo dài cách tân, áo dài truyền thống… đa dạng mẫu mã và kiểu cách mang đến nhiều lựa chọn cho khách hàng.

Năm 2021, gia đình chị có 3 sản phẩm được UBND thành phố Hà Nội trao chứng nhận OCOP 4 sao: Áo dài cổ trò thêu hoa phù dung; Áo dài thêu đôi uyên ương; Áo dài nam thêu hình họa tiết. Đây là cơ sở để chị mang những chiếc áo dài thêu tay vươn xa.