Cải cách mạnh mẽ chính sách thu hút, ưu đãi người tài

Chủ thể quan trọng trong nền công vụ mới

Thể chế hóa chủ trương của Đảng về thu hút, trọng dụng nhân tài, các Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức thời gian qua và gần nhất là Luật Cán bộ, công chức sửa đổi năm 2019 đã đề cập đến nhân tài với các chính sách: Nhà nước có chính sách phát hiện, thu hút, trọng dụng và đãi ngộ xứng đáng đối với người có tài năng; Nhà nước có chính sách… phát hiện, thu hút, bồi dưỡng, trọng dụng và đãi ngộ xứng đáng đối với người có tài năng để nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân…

Mới đây, Dự thảo Luật Công chức, viên chức (sửa đổi) cũng thể chế hóa các chủ trương, định hướng các chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng trong hoạt động công vụ. Dự thảo quy định rõ Nhà nước có cơ chế, chính sách đặc biệt để thu hút, trọng dụng đối với người có tài năng trong hoạt động công vụ.

Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội dự kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV

Chính phủ quy định khung cơ chế, chính sách thu hút, trọng dụng và đãi ngộ đối với người có tài năng làm việc trong các cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội. Kinh phí thực hiện chính sách thu hút, trọng dụng đối với người có tài năng được bố trí từ ngân sách Nhà nước và các nguồn huy động hợp pháp khác.

Ngoài ra, căn cứ vào quy định của Chính phủ và định hướng phát triển ngành, lĩnh vực chiến lược, trọng tâm của quốc gia, địa phương, người đứng đầu cơ quan quản lý cán bộ, công chức xác định những ngành, lĩnh vực cần ưu tiên sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao trong từng giai đoạn và quyết định cụ thể việc thực hiện chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng làm việc trong cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc phạm vi quản lý tùy thuộc vào khả năng ngân sách và thẩm quyền quản lý cán bộ, công chức theo phân cấp.

Phát hiện người tài qua nhiệm vụ thực tiễn

Những quy định này đã tiếp tục khẳng định quyết tâm trong thu hút, trọng dụng người tài vào khu vực công, trong đó, vấn đề tài năng trong hoạt động công vụ được quan tâm và đặt ra nhiều đổi mới trong công tác cán bộ trong giai đoạn mới.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương)

Theo ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương), tài năng trong hoạt động công vụ là một dạng tài năng đặc thù, không chỉ đòi hỏi năng lực chuyên môn, kỹ năng tổ chức mà còn cần sự liêm chính, tinh thần trách nhiệm, khả năng chịu áp lực và bản lĩnh chính trị. Do vậy, không thể phát hiện người tài bằng hồ sơ, bằng cấp hay qua các kỳ thi hình thức. Người tài trong công vụ cần được phát hiện thông qua nhiệm vụ thực tiễn, qua khả năng xử lý vấn đề mới, phức tạp và đặc biệt là qua kết quả tạo ra giá trị công.

ĐBQH Nguyễn Phương Thủy (đoàn TP Hà Nội) băn khoăn, Chính phủ đã có Nghị định số 140/2017/NĐ-CP quy định chế độ thu hút, ưu đãi cho người có tài năng, như thủ khoa, người tốt nghiệp xuất sắc, hoặc đạt giải thưởng quốc gia, quốc tế vào cơ quan Nhà nước. Tuy nhiên, liệu những người này có thực sự là người có tài năng trong hoạt động công vụ hay không thì cần được xem xét kỹ lưỡng.

Trên thực tiễn, nhiều người được tuyển dụng theo Nghị định số 140/2017/NĐ-CP vẫn cần đào tạo, hướng dẫn và trải qua thời gian tập sự để đáp ứng yêu cầu công việc. Từ đó, cần thiết kế lại hệ thống đánh giá cán bộ theo đầu ra và hiệu quả công vụ, chứ không chỉ dựa vào hình thức, quy trình.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Phương Thủy (Đoàn TP Hà Nội)

ĐBQH Nguyễn Phương Thủy đề xuất luật bổ sung quy định về thời gian thử thách, từ 6 tháng đến 1 năm cho người được tuyển dụng với chế độ ưu đãi. Trong thời gian này, nếu không phát huy được năng lực, họ phải rời vị trí để nhường chỗ cho người khác, thay vì giữ nguyên chỉ vì từng được coi là có tài năng. Chính sách ưu đãi cần đi đôi với trách nhiệm cụ thể, đánh giá dựa trên hiệu quả công việc thực tế, không chỉ dựa trên thành tích trước đó.

Trao cơ hội để người tài cống hiến

Theo ĐBQH Dương Minh Ánh (đoàn TP Hà Nội), để giữ được người có tài năng làm trong khu vực công thì Chính phủ và các Ban, Bộ, ngành cần nghiên cứu những chính sách thiết thực có ưu tiên đột phá hơn không chỉ về lương, thưởng, bảo hiểm, chính sách về nhà ở, chế độ nghỉ ngơi… mà còn cần quan tâm đến môi trường làm việc thuận lợi và các điều kiện đảm bảo để họ có thể phát huy được tài năng.

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga thì cho rằng, muốn thu hút và giữ chân người tài thì những chính sách ưu đãi không nên chỉ dừng lại ở góc độ tiền lương mà quan trọng hơn là trao cho họ cơ hội được cống hiến, được tin tưởng và được trọng dụng.

Đại biểu kiến nghị cần thiết kế một hệ thống đánh giá cán bộ theo đầu ra và hiệu quả công vụ chứ không chỉ dựa vào hình thức hay quy trình. Đồng thời, cho phép xây dựng các cơ chế thử thách và lựa chọn nhân tài linh hoạt, đặc biệt là ở những vị trí cần sáng tạo, đổi mới.

Người tài trong công vụ cần được phát hiện thông qua nhiệm vụ thực tiễn, qua khả năng xử lý vấn đề mới, phức tạp và đặc biệt là qua kết quả tạo ra giá trị công (Ảnh minh họa)

Bên cạnh đó, cần trao quyền cho người đứng đầu phát hiện, đề xuất và sử dụng người tài, đi kèm với đó là cơ chế giám sát, đánh giá khách quan.

"Nếu không cải cách mạnh mẽ từ khâu phát hiện, sử dụng đến đãi ngộ thì chính sách ưu đãi người tài ghi trong luật cũng chỉ dừng ở khẩu hiệu hoặc sự đãi ngộ không thực sự đúng đối tượng", đại biểu đoàn Hải Dương nhấn mạnh.

Chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (đoàn Đắk Lắk) cho rằng, cần nghiên cứu theo hướng quy định các nhóm tài năng theo từng lĩnh vực cụ thể, chẳng hạn như khoa học, công nghệ quản lý nhà nước, pháp luật, giáo dục, y tế... trong lĩnh vực tư và công để có những chính sách thật phù hợp.

Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, đây là điểm mới để luật hóa nguyên tắc coi người có tài là chủ thể đặc biệt trong thiết lập nền công vụ trọng giá trị và đổi mới. Từ đó có giải pháp về nhân sự, lựa chọn chiến lược về quản trị quốc gia trong thời đại cạnh tranh bằng tri thức, trí tuệ và số hóa. Thách thức về nguồn nhân lực công hiện nay là còn thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trên một số lĩnh vực trọng yếu như công nghệ số, quản lý kinh tế, đô thị, môi trường, chiến lược tài chính… Chính phủ sẽ quy định rõ ràng, cụ thể bằng nghị định về nguyên tắc cơ chế chính sách đặc biệt, linh hoạt phân cấp, kết nối đồng bộ, liên thông từ tuyển dụng, sử dụng và đặc biệt là tạo môi trường, văn hóa công vụ để nhân tài cống hiến xứng đáng.

Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng thuận trong hệ thống chính trị, Luật Công chức, viên chức (sửa đổi) có thể xây dựng nền hành chính công vụ tinh, gọn, hiệu quả và là điểm đến hấp dẫn của nhiều người tài trong thời gian tới.