Áng thơ về miền quê đầy ắp lịch sử - Văn hóa dân tộc

Văn học 28/03/2021 08:00

Lê Quang Vinh

Theo dõi tuoitrethudo.vn trên

Bất ngờ sáng nay 21/3/2021, tôi được Thi-nhạc sĩ, nhà báo Tào Khánh Hưng – Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng, đọc cho nghe một sáng tác mới của anh - bài thơ "AI VỀ QUÊ NỘI TÔI ƠI "; chắc chắn đây đang phôi thai phần lời cho một tác phẩm âm nhạc?

Nhà báo sáng tác ca khúc

Tự hào cô giáo trẻ - Ca khúc hay về tuổi trẻ Việt Nam

Lý Nhân quê mình

Tôi bị... "ngợp" ngay bởi những câu thơ giàu hình tượng, chất chứa bao ký ức về lịch sử, văn hoá dân tộc từ buổi bình minh dựng nước của cha ông trên một miền quê lọt thỏm giữa ba sông*: "Nơi ngã ba sông còi tàu vang vọng/ Ba tỉnh từng nghe trống đồng Ngọc Lũ", "Chấp chới cánh cò bay từ cổ tích / Hương sen thơm ngát dâng Đức Thánh Trần/ Người xưa chung thủy cô gái Nam Xương", "Hương cá niêu kho thơm mùi tương quê/ Chuối ngự Đại Hoàng vườn xanh bát ngát"...

Miền quê vừa lịch sử vừa huyền sử này, chính là Lý Nhân - một huyện vùng chiêm trũng của vùng trũng nhất tỉnh Hà Nam, quê hương bà Nội tác giả Tào Khánh Hưng.

Áng thơ về miền quê đầy ắp lịch sử - Văn hóa dân tộc

Hoá ra quê hương của vùng "đồng chua, nước mặn" vốn rất nghèo khó này, lại là "chủ nhân ông" đã ôm ấp trong lòng mình cả một nền văn hoá cổ xưa của dân tộc Việt cách đây đến 25-26 thế kỷ: "TRỐNG ĐỒNG NGỌC LŨ"**: "Nơi ngã ba sông còi tàu vang vọng/ Ba tỉnh từng nghe trống đồng Ngọc Lũ"!

Trống đồng Ngọc Lũ có thể nói là một sản phẩm của thời kỳ cực thịnh của Nhà nước Văn Lang. Đó chính là bảo vật đã đi vào lịch sử nghề chế tác đồ đồng nước ta như một kỳ công tuyệt đỉnh (niên đại cách nay khoảng 2500 năm - thời điểm Đạo Phật khởi phát ở vùng Lumbini của nước Nepal cổ xưa).

Trống đồng Ngọc Lũ được xếp vào loại "H1 – Heger" (theo sự phân loại dựa trên 165 chiếc trống đồng được biết đến thời điểm ấy của học giả F.Héger – người Áo, vào năm 1902). H1 là “loại cổ nhất, cơ bản nhất và từ loại này mà các loại khác ra đời”. Cùng với tuổi đời, loại trống này còn được biết đến bởi hình dáng cân đối, hài hoà, khoác trên mình những hoa văn tinh tuý nhất và đẹp nhất, không chỉ ở Việt Nam mà trống đồng Ngọc Lũ còn rất nổi tiếng trên thế giới.

Miền quê Lý Nhân hiển hiện qua những nét chấn phá của bài thơ là một khung cảnh thật thanh bình, trù phú; lại lấp lánh những sinh hoạt xã hội xa xưa: "Hương sen thơm ngát dâng Đức Thánh Trần/ Người xưa chung thủy cô gái Nam Xương".

Đó là tích "Nam Xương nữ tử truyện", được diễn Nôm thành "Chuyện người con gái Nam Xương", là câu chuyện thứ 16 trong 20 truyện được chép lại trong tác phẩm "Truyền kỳ mạn lục" bằng chữ Hán của danh sĩ Nguyễn Dữ, sống vào cuối thời nhà Lê Sơ, đầu thời nhà Mạc.

Dựa trên câu chuyện dân gian về nỗi oan khuất của một người thiếu phụ, Nguyễn Dữ đã viết về phẩm chất và số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến "trọng nam, khinh nữ", đồng thời lên án, tố cáo lễ giáo phong kiến hà khắc đã không cho người phụ nữ tự bảo vệ mình. Truyện được đánh giá là một áng "thiên cổ kì bút", phản ánh sinh động về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Lý Nhân quê hương bà Nội, còn bao nét độc đáo khác nữa. Có thứ mãi mãi là dĩ vãng như thân phận của làng Vũ Đại, Chí Phèo, Thị Nở, Giáo Thứ, Lão Hạc, "con Vàng" (con chó của Lão Hạc); hoặc lũ đầu trâu mặt ngựa như Bá Kiến - không thể còn đất sống cho chúng... Có thứ chết thực sự rồi, nhưng lại bỗng hồi sinh thần kỳ: "Nuôi tằm dệt vải ơn nghĩa sinh thành/ Hương cá niêu kho thơm mùi tương quê/ Chuối ngự Đại Hoàng vườn xanh bát ngát...".

Cá kho của làng Nhân Hậu - Lý Nhân, là món cá kho cổ truyền đã có từ rất lâu đời. Với công thức “chém to, kho mặn”, người dân nơi đây đã "sáng chế" ra một món ăn có đặc trưng riêng, mang tên gọi của quê hương mình. Rồi Lý Nhân – Hà Nam không chỉ được biết đến bởi tài năng của nhà văn Nam Cao với các tác phẩm nổi tiếng “Chí Phèo”, “Lão Hạc”, “Đôi mắt”… mà vùng quê chiêm trũng này còn được nhân dân xa gần nhớ đến bởi đặc sản chuối ngự Đại Hoàng thơm ngon, từng được đem tiến Vua...

Tôi không biết nói gì hơn được nữa, bởi mạch tình cảm của nhà thơ dù đến đoạn kết thúc rồi, vẫn tiếp tục bay bổng khó có thể kìm nén trong từng con chữ: "Đức Bản ta ơi cuộc đời đã khác /Ngược xuôi tấp nập áo thợ vào ca/ Bao người đi xa nhớ về nguồn cội/ Tháng tám nhớ cha, tháng ba lễ mẹ/ Sông Châu trong xanh kỷ niệm đầy vơi/ Lý Nhân quê tôi vang mãi lời ca"...

Cảm ơn nhà báo, nhà thơ Tào Khánh Hưng rất nhiều bởi một áng thơ hay về quê hương bà Nội của anh - miền quê Lý Nhân đang đổi thịt thay da hàng ngày trên nền lịch sử - văn hoá có một không hai so mọi quê hương khác trên đất nước Việt Nam ta.

AI VỀ QUÊ NỘI TÔI ƠI

Tào Khánh Hưng

Ai về quê quê Nội tôi ơi

Nơi ngã ba sông còi tàu vang vọng

Ba tỉnh từng nghe trống đồng Ngọc Lũ

Bài ca Bắc Lý đất học anh hùng

Nhà báo Tào Khánh Hưng – Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng trước Khu tưởng niệm nhà văn Liệt sĩ Nam Cao

Bãi ngô, đồng lúa xanh mướt chân trời

Chấp chới cánh cò bay từ cổ tích

Hương sen thơm ngát dâng Đức Thánh Trần

Người xưa chung thủy cô gái Nam Xương

Cô gái Lý Nhân với niêu cá kho thơm mùi tương quê

Nuôi tằm dệt vải ơn nghĩa sinh thành

Hương cá niêu kho thơm mùi tương quê

Chuối ngự Đại Hoàng vườn xanh bát ngát

Đường về quê Nội nắng vàng thênh thang

Đức Bản ta ơi cuộc đời đã khác

Ngược xuôi tấp nập áo thợ vào ca

Bao người đi xa nhớ về nguồn cội

Tháng tám nhớ cha, tháng ba lễ mẹ

Sông Châu trong xanh kỷ niệm đầy vơi

Lý Nhân quê tôi vang mãi lời ca.

Lê Quang Vinh

Tags:

Tin liên quan

Điểm danh những trải nghiệm mới mẻ tại Hà Nam vừa ra mắt mùa hè này

Quảng Trị đề xuất 2 nút giao kết nối cao tốc Cam Lộ - La Sơn

Đề xuất nhiều chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Cùng chuyên mục

Cuốn sách đầy chiêm nghiệm của nhà báo Hồ Quang Lợi

Người chọn nghề, nghề chọn người và hành trình dấn thân của nhà báo Tô Đình Tuân

"Về với gia đình" - tác phẩm vượt thời gian

“Theo dấu chân Người” tái hiện hành trình Bác Hồ tìm đường cứu nước

Nhà báo Tô Đình Tuân ra mắt sách "Dấu ấn 30 năm nghề báo"

Đọc thêm

Văn học

Những "phát súng" cảnh tỉnh sắc bén từ ngòi bút sắc sảo

TTTĐ - Trong bối cảnh truyền thông số phát triển mạnh mẽ, thông tin lan truyền với tốc độ chóng mặt và không ít trường hợp thật - giả lẫn lộn thì nhu cầu về một tiếng nói tỉnh táo, sắc sảo và đầy trách nhiệm trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. “Bắn chỉ thiên” - tập tiểu phẩm báo chí của GS.TS. Tạ Ngọc Tấn vừa được NXB Chính trị Quốc gia Sự thật giới thiệu tới độc giả như một "phát súng" thức tỉnh, truyền thông điệp mạnh mẽ về sự tử tế, chính trực và tinh thần phản biện trong xã hội hiện đại.

Văn học

“Bóng tàu qua phố” - Giai điệu kết nối ký ức Thủ đô và khát vọng tương lai

TTTĐ - “Bóng tàu qua phố” là khúc ngân dịu dàng vang vọng từ năm cửa ô Hà Nội - nơi quá khứ và hiện tại quyện hòa trong âm vang bánh sắt, sắc vàng mùa thu và nhịp sống đô thị đương đại. Với giọng thơ lãng mạn mà sâu lắng, tác giả Tào Khánh Hưng đưa người đọc lên chuyến tàu ký ức xuyên qua phố cổ, cầu Long Biên, qua cả miền quê lúa thơm và những khát vọng tương lai. Tàu không chỉ chở hành khách mà còn chuyên chở tình yêu Hà Nội, bản sắc Việt và giấc mơ phát triển trên từng cung đường đất nước. Một bài thơ lắng đọng, để ta thêm yêu con tàu, yêu Hà Nội - Thủ đô nghìn năm văn hiến.

Văn học

“Anh em bình thường” đầy ắp tiếng cười cho hè 2025

TTTĐ - Kì nghỉ hè gõ cửa cũng là lúc các bậc phụ huynh quan tâm hơn đến việc lựa chọn các đầu sách thiếu nhi cho con em mình. Ra mắt đúng mùa hè năm nay, bộ truyện tranh dài kì “Anh em bình thường” (gồm 11 tập) do Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam và Tân Việt Books liên kết xuất bản chắc chắn sẽ là lựa chọn làm say mê các bạn nhỏ, hứa hẹn khuấy đảo mùa hè 2025.

Văn học

Hiệp sĩ Dế mèn Phạm Tuyên với những tác phẩm âm nhạc vượt thời gian

TTTĐ - Nhạc sĩ Phạm Tuyên được trao Giải Hiệp sĩ Dế mèn vì đã cống hiến cả cuộc đời và sự nghiệp cho thiếu nhi với những tác phẩm âm nhạc vượt thời gian. Trong đó có cuốn "Về quê - Khúc đồng dao của bé" (đồng tác giả Phạm Hồng Tuyến) lọt vào chung khảo Giải thưởng Thiếu nhi Dế mèn năm nay.

Văn học

Chân thành và cảm động cuốn sách nhà báo Tiểu Phong tặng con gái

TTTĐ - “Cây mận ngọt nhất Trái Đất từng đến vịnh Hạ Long” của nhà báo Tiểu Phong không chỉ là một cuốn sách dành cho thiếu nhi mà còn là một tác phẩm đầy cảm xúc, phản ánh những khía cạnh sâu sắc của tình cảm gia đình và hành trình trưởng thành. Với lối kể chuyện chân thành và cảm động, cuốn sách hứa hẹn chạm đến trái tim của nhiều độc giả.

Văn học

Tràn ngập lòng biết ơn với "Chân dung Bác Hồ qua trang sách"

TTTĐ - Thế hệ trẻ ngày nay rưng rưng xúc động và tràn ngập lòng biết ơn khi được tìm hiểu "Chân dung Bác Hồ qua trang sách".

Văn học

Đắk Nông: Khai mạc Ngày hội Sách và Văn hóa đọc năm 2025

TTTĐ - Sáng 15/5, Sở Văn hóa -Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Nông tổ chức khai mạc Ngày hội Sách và Văn hóa đọc năm 2025 với chủ đề “Cùng sách bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

Văn học

Ra mắt bộ sách đặc sắc của nhà văn Đoàn Giỏi

TTTĐ - Nhân dịp kỉ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi (17/5/1925 - 17/5/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu đến độc giả cả nước bộ sách đặc biệt gồm 8 tác phẩm tiêu biểu của cây bút lớn gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và con người Nam Bộ. Các hoạt động kỉ niệm tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cũng được tổ chức để tôn vinh, tưởng nhớ cuộc đời và sự nghiệp của ông.

Văn hóa

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung trở thành Đại sứ Truyền cảm hứng Giải thưởng Dế Mèn

5 năm - chặng đường lan tỏa những giá trị nhân văn tốt đẹp trong toàn xã hội, đặc biệt là lứa tuổi thiếu niên, nhi đồng... Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn do báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) sáng lập và tổ chức thường niên đã khẳng định vị thế là giải thưởng văn hóa nghệ thuật uy tín, tôn vinh các tác phẩm xuất sắc do thiếu nhi sáng tạo hoặc dành cho thiếu nhi. Đây là giải thưởng được trao định kỳ vào dịp Ngày Quốc tế Thiếu nhi (1/6), trở thành dấu mốc đẹp trong đời sống văn hóa nghệ thuật dành cho trẻ em Việt Nam.

Văn học

Khi văn hóa - lịch sử “kết duyên” cùng hội họa...

TTTĐ - Nằm trong chuỗi hoạt động của dự án phát triển truyện tranh tại Việt Nam, nhân dịp ra mắt loạt sách "Kí ức kiều bào: Lính thợ - Lao động Việt tại Pháp giữa Thế chiến II" và "Kí ức kiều bào: Chân đăng - Phu mỏ người Việt ở Tân Thế giới", Nhà xuất bản Kim Đồng phối hợp cùng Viện Pháp trân trọng tổ chức tọa đàm "Truyện tranh: Khi văn hóa - lịch sử “kết duyên” cùng hội họa".

Xem thêm