Quy định thẩm quyền xét xử dân sự của tòa án khu vực

Sau khi được Quốc hội thông qua, luật mới sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí

Luật mới đã sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, trong đó quy định thẩm quyền của các tòa án trong hệ thống tòa án mới.

Theo đó, Tòa án Nhân dân tối cao sẽ giám đốc việc xét xử của các tòa án. Tòa án Nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (tòa án cấp tỉnh) giám đốc việc xét xử của tòa án Nhân dân khu vực thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ để bảo đảm việc áp dụng pháp luật nghiêm chỉnh và thống nhất.

Tòa án Nhân dân khu vực (tòa án khu vực) có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp quy định tại các điều 26, 28, 30 và 32 của Bộ luật này; giải quyết những yêu cầu quy định tại các điều 27, 29, 31 và 33 trong luật, trừ yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của một số tòa án nhân dân cấp tỉnh theo quy định tại khoản 2 điều 37 của Bộ luật.

Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho hay quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị giao TAND cấp tỉnh có thẩm quyền xét xử sơ thẩm về việc khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh.

“TAND Tối cao thấy rằng việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm đối với các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, phá sản cho TAND khu vực đã được thể hiện trong Đề án Tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy TAND bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong thời kỳ mới” - Chánh án Lê Minh Trí nói và cho hay Đề án nói trên đã được Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua. Do vậy, TAND Tối cao đề nghị được giữ quy định như dự thảo.

Cũng theo cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật, tòa khu vực là một cấp tòa án mới được thành lập có quy mô, thẩm quyền, số lượng và chất lượng thẩm phán lớn hơn so với tòa án cấp huyện trước đây.

TAND Tối cao khẳng định thời gian tới, cơ quan này sẽ thực hiện nhiều giải pháp như tăng cường đào tạo, tập huấn, bố trí đội ngũ thẩm phán đủ năng lực để thực hiện tốt nhiệm vụ của TAND khu vực nên không cần thiết phải giữ lại thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm một số loại vụ án, vụ việc của TAND cấp tỉnh.

Cũng theo Luật vừa được thông qua, TAND cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục phúc thẩm những vụ việc mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực bị kháng cáo, kháng nghị; giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực nhưng bị kháng nghị.

Ngoài ra, TAND cấp tỉnh còn có thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc theo quy định của Luật Trọng tài thương mại.

Ngoài ra, quá trình thảo luận, có ý kiến cho rằng với quy định của dự thảo Luật thì khối lượng công việc phải giải quyết của TAND cấp tỉnh là rất lớn, có thể sẽ ảnh hưởng đến việc giải quyết của cấp tòa này.

Tuy nhiên, TAND Tối cao cho rằng việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm đối với các loại vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, phá sản cho TAND khu vực đã giảm tải khối lượng lớn công việc cho TAND cấp tỉnh.

Về thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm của cấp tỉnh, theo TAND Tối cao, Ủy ban Thẩm phán TAND cấp tỉnh chỉ giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực nên không làm tăng đáng kể khối lượng công việc cho cấp Tòa này.