Quy định chặt chẽ về tác phẩm báo chí sử dụng AI

Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh trình bày một số vấn đề lớn trong tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi).

Phải tuân thủ sở hữu trí tuệ và đạo đức nghề nghiệp

Theo báo cáo của Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội, Thường trực Ủy ban và cơ quan chủ trì soạn thảo đã rà soát các quy định tại Điều 8 dự thảo Luật cũng về các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động báo chí, bao gồm các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Bên cạnh đó, hoạt động báo chí trên không gian mạng cũng đã được quy định cụ thể tại Điều 29, Điều 30 dự thảo Luật. Đối với các hành vi đăng tải thông tin trên không gian mạng không phải là hoạt động báo chí sẽ thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật An ninh mạng, Nghị định số 147/2024/NĐ-CP ngày 9/11/2024 của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng.

UBTVQH cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý đối với nhóm 05 dự thảo Luật và Nghị quyết, trong đó có dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi)

Báo cáo cũng nêu: Có ý kiến đề nghị bổ sung khoản 2 quy định về cấm đăng, phát những nội dung do AI tạo ra với mục đích giả mạo, xuyên tạc, bôi nhọ hoặc là xâm phạm quyền riêng tư của các tổ chức, cá nhân.

Về điều này, giải trình của Ủy ban Văn hóa-Xã hội của Quốc hội nêu rõ: Điều 8 dự thảo Luật đã quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động đăng, phát thông tin, theo đó, chủ thể chịu trách nhiệm pháp lý là cơ quan báo chí, người đứng đầu cơ quan báo chí và tác giả tác phẩm báo chí.

AI là công cụ hỗ trợ để thực hiện sáng tạo tác phẩm báo chí, do con người sử dụng. Do vậy, Luật chỉ điều chỉnh chủ thể là cơ quan báo chí, người đứng đầu cơ quan báo chí và tác giả tác phẩm báo chí.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh trình bày một số vấn đề lớn trong tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi)

Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến ĐBQH, Thường trực Ủy ban và cơ quan chủ trì soạn thảo đã chỉnh lý Điều 39 dự thảo Luật theo hướng: Bổ sung quy định "Cơ quan báo chí, tác giả tác phẩm báo chí sử dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ trong hoạt động báo chí phải thực hiện tuân thủ quy định về sở hữu trí tuệ, trí tuệ nhân tạo và đạo đức nghề nghiệp để bảo đảm tính minh bạch".

Thống nhất tên gọi "Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện”

Về ưu đãi cho cơ quan báo chí, tiếp thu ý kiến ĐBQH, Thường trực Ủy ban và cơ quan chủ trì soạn thảo đã chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bổ sung quy định Nhà nước có chính sách ưu đãi thuế theo quy định của pháp luật; Ưu đãi về thuế cho báo chí được quy định tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, theo đó, báo chí được hưởng mức thuế suất là 10%.

Về cơ quan báo chí (Điều 15), có ý kiến đề nghị thay đổi thuật ngữ “cơ quan truyền thông chủ lực, đa phương tiện” bằng “cơ quan báo chí chủ lực”, hoặc đề xuất đổi tên thành “cơ quan báo chí và truyền thông chủ lực đa phương tiện”.

Toàn cảnh phiên họp

Về điểm này, Thường trực Ủy ban và cơ quan chủ trì soạn thảo đã thống nhất, chỉnh lý cụm từ “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” thành “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” để phù hợp và bảo đảm tính chính xác.

Cũng theo báo cáo, một số ý kiến đề nghị thí điểm mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí chủ lực đa phương tiện tại Thủ đô Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Theo giải trình của Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội, hiện nay, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng kết Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí, dự kiến đề nghị cấp có thẩm quyền tiếp tục triển khai một số quan điểm của Quy hoạch và bổ sung quan điểm mới, trong đó có nội dung về việc Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh được thành lập Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện.

"Trên cơ sở chỉ đạo và phê duyệt của cấp có thẩm quyền, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ cụ thể hóa các nội dung này trong Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với định hướng phát triển báo chí quốc gia" - báo cáo nêu rõ.

Một số ý kiến đề nghị làm rõ khái niệm “đơn vị sự nghiệp”, “đơn vị sự nghiệp công lập”, “đơn vị sự nghiệp công” khi áp dụng cho cơ quan báo chí, Thường trực Ủy ban cho biết: Cơ quan báo chí trực thuộc cơ quan Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội được xác định là đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định tại Điều 9 Luật Viên chức.

Cơ quan báo chí trực thuộc tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp là đơn vị sự nghiệp công, được áp dụng cơ chế tự chủ tài chính theo quy định tại Điều 39 Nghị định số 60/2021/NĐ-CPngày 21/6/2025 và Nghị định số 111/2025/NĐ-CP, thực hiện theo nguyên tắc tự bảo đảm kinh phí hoạt động, không sử dụng ngân sách nhà nước.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn ghi nhận và đánh giá cao cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã tiếp thu, chỉnh sửa nhiều nội dung góp ý của Ủy ban Thường vụ tại lần họp trước và của đại biểu Quốc hội tại hội trường.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng cần tập trung vào các ý kiến của đại biểu Quốc hội về: Cơ chế chính sách để phát triển báo chí; quản lý báo chí trên không gian mạng và AI; bảo đảm an toàn tác nghiệp cho nhà báo; điều kiện cấp phép và quản lý đối với cộng tác viên; vấn đề định nghĩa và địa vị pháp lý.

Đồng thời, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội – cơ quan chủ trì thẩm tra – tiếp tục phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để nghiên cứu, trao đổi, thống nhất nội dung tiếp thu, giải trình sao cho thấu tình đạt lý các ý kiến của đại biểu xung quanh dự án Luật Báo chí (sửa đổi).

Thái Sơn