Người dân Hà Nội sắm đồ cúng cho Tết Đoan Ngọ

Theo Phong tục Việt Nam - Đất lề quê thói của Nhất Thanh, Tết Đoan ngọ hay còn gọi là Tết Đoan dương diễn ra vào mùng 5 tháng 5 Âm lịch. Đây là ngày Tết có ý nghĩa quan trọng, không thể bỏ qua với người Việt xưa, chỉ sau Tết Nguyên đán và ngang hàng rằm tháng Bảy. Vào ngày này, nhiều nơi con cháu lo biếu Tết cho ông bà cha mẹ, con rể sêu tết nhạc gia, học trò biếu Tết thầy dạy. Quà biếu Tết mùng 5 thường là ngỗng với đậu xanh hay dưa hấu với đường.

Theo phong tục trước kia, từ sáng sớm, lúc trẻ con còn chưa ngủ dậy, người dân thường lén bôi hồng hoàng vào thóp thở, ngực, rốn của trẻ để trừ trùng. Họ còn cho trẻ đeo chỉ ngũ sắc và một cục hồng hoàng với những túi nhỏ tết hình quả đào, khế, ớt... bằng the lụa màu sắc sặc sỡ. Trẻ nhỏ còn được nhuộm móng tay, chân bằng lá móng, trừ các ngón trỏ.

Vào sáng sớm, người dân thường uống rượu nếp, ăn mận, đào, được cho là để giết sâu bọ. Nhiều làng có tục ăn trứng luộc, kê (kê ăn lẫn với đường cát và bánh đa). Người lớn thì uống rượu hòa ít tam thần đơn hoặc hồng hoàng, cũng để giết sâu bọ. Sau đó, người dân làm cỗ cúng gia tiên. Vì đang mùa dưa hấu nên nhiều nơi cúng bắt buộc phải có dưa hấu với đường cát.

Đến giữa trưa, người dân đi hái lá mùng 5, họ có thể hái bất kỳ lá gì bắt gặp trên đường đi. Tuy nhiên, người dân hay hái nhất là lá ích mẫu, đơn, cối xay, muỗm, vối… đem về ủ rồi phơi khô, nấu nước uống cho là lành.

Bên cạnh đó, Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được dân gian gọi bằng một cái tên dân dã hơn là Tết giết sâu bọ bởi theo quan niệm xưa, trong người, nhất là trong bộ phận tiêu hóa, thường có sâu bọ. Sâu bọ này nếu không bị trừ đi sẽ sinh sản ngày càng nhiều và gây hại cho con người.

Tuy nhiên trong năm, chúng ẩn sâu trong bụng, duy chỉ có ngày 5/5 là chúng ngoi lên. Vì thế, người dân thường chọn ngày Tết Đoan Ngọ để diệt trừ chúng bằng cách ăn các món ăn như cơm rượu nếp và các loại trái cây với nhiều vị khác nhau như mận, đào, xoài, vải...

Ngày nay do nhịp sống công việc bận rộn, nhiều phong tục đã không còn được tiến hành. Vào ngày Tết Đoan ngọ, nhiều dân Hà Nội ra chợ từ sớm để mua sắm hoa quả, bánh tro, rượu nếp, xôi chè… Nhiều khu chợ tại nội thành Hà Nội, các mặt hàng hoa quả được bán với giá cao gấp đôi ngày thường, rượu nếp cẩm cũng được dịp cháy hàng ngay từ sáng sớm nay - ngày Tết Đoan Ngọ.

Tại một số chợ ở Hà Nội như như chợ đầu mối Long Biên, Cầu Giấy, Nghĩa Tân, Bưởi, Trung Kính..., rượu nếp được bày bán khá nhiều ngay từ chiều hôm qua (4/5 Âm lịch). Theo đó, giá của rượu nếp trắng từ 60.000 đồng – 70.000 đồng/kg, nếp cẩm có giá 90.000 đồng – 100.000 đồng/kg. Theo quan niệm xa xưa, người dân thường dùng rượu nếp để “giết sâu bọ” cư trú trong hệ tiêu hóa.

Về phía y học hiện đại ngày nay, TS.BS Nguyễn Trọng Hưng- Phó kho Vi chất Dinh dưỡng - Viện Dinh dưỡng Quốc gia cũng cho biết, những nghiên cứu mới đây cho thấy, rượu nếp có tác dụng phòng nhiều bệnh tật. Món ăn này không những có tác dụng bồi bổ cơ thể mà còn giúp ăn ngon miệng, kích thích tiêu hoá.