Ngăn chặn tình trạng buôn bán, tàng trữ động vật hoang dã

Lực lượng chức năng bắt giữ một vụ buôn bán động vật hoang dã

Tăng cường xử phạt các đối tượng vi phạm

Sau một năm thực hiện Nghị định số 06/2019/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, công tác quản lý, bảo vệ rừng nói chung và việc quản lý, bảo vệ động vật hoang dã nói riêng đã đạt nhiều kết quả tích cực.

Các lực lượng chức năng cả nước đã triệt phá, xử lý hàng trăm vụ việc liên quan đến hoạt động vận chuyển, buôn bán, tàng trữ và sử dụng trái phép động vật hoang dã. Trong đó, đưa ra xét xử nhiều vụ án nghiêm trọng, được dư luận đồng tình. Tuy nhiên, hiện nay, các đối tượng vẫn tìm mọi cách để hoạt động phạm pháp, nhằm cung cấp động vật hoang dã và các sản phẩm từ động vật hoang dã cho các đường dây tiêu thụ trong nước và trung chuyển ra nước ngoài.

Trong đó, nhiều vụ việc khá nghiêm trọng cả về tính chất, mức độ vi phạm của các đối tượng. Đáng chú ý là các vụ việc liên quan vận chuyển, buôn bán ngà voi, sừng tê giác có số lượng lớn xảy ra tại địa bàn các thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng…

Ngày 16/7/2020, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội mở phiên tòa sơ thẩm xét xử 3 bị cáo Nguyễn Văn Nam (sinh năm 1982, trú tại Hà Nội), Dương Văn Phong (sinh năm 1980, trú tại tỉnh Lạng Sơn), Nguyễn Văn Hưng (sinh năm 1991, trú tại tỉnh Lạng Sơn). Trong đó, bị cáo Nam và Phong đã bị tuyên phạt 11 năm tù giam và bị cáo Hưng nhận mức án phạt 10 năm tù về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo quy định tại Khoản 3 Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017 - BLHS). Đây là các đối tượng liên quan trong vụ án vận chuyển trái phép 204kg ngà voi bị phát hiện ngày 30/9/2019 tại Hà Nội.

Cũng trong sáng 16/7/2020, Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã tuyên phạt đối tượng Nguyễn Đình Hồng (sinh năm 1989, trú tại tỉnh Hà Tĩnh) 11 năm tù giam về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” và 5 năm tù về tội “Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản” theo quy định tại BLHS. Tổng hợp hình phạt, đối tượng nhận án 16 năm tù. Trước đó, đối tượng bị phát hiện trên đường vận chuyển 116 cá thể tê tê qua địa bàn tỉnh Hưng Yên.

Ngày 17/1/2020, TAND quận Hai Bà Trưng, Hà Nội đưa ra xét xử vụ án vận chuyển và tàng trữ trái phép 207,3kg ngà voi. Tổng hình phạt cho 3 bị cáo trong vụ án lên tới 34 năm tù, gồm: Trần Thị Tú Anh 12 năm, Phạm Quyết 12 năm và Hoàng Thị Hương 10 năm tù.

Trước đó, trong năm 2019, các cơ quan bảo vệ pháp luật đã đẩy mạnh công tác điều tra, khám phá các vụ án, kịp thời đưa các đối tượng vi phạm pháp luật về động vật hoang dã ra xét xử.

Ngày 7/3/2019, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội đã xét xử vụ án tàng trữ ngà voi trái phép và tuyên án 10 năm, sáu tháng tù giam đối với hai đối tượng. Số ngà voi tang vật đã được tiêu hủy theo đúng quy định pháp luật.

Trước đó, tại phiên tòa phúc thẩm, đối tượng Nguyễn Mậu Chiến cầm đầu đường dây buôn bán trái phép sừng tê giác, ngà voi từ châu Phi về Việt Nam cũng đã bị tuyên phạt 16 tháng tù giam.

Ngày 7/6/2019, Tòa án nhân dân huyện Phú Quốc (Kiên Giang) xét xử và tuyên án một chủ bè và một ngư dân trên địa bàn tổng cộng 10 năm, ba tháng tù giam do hành vi nuôi nhốt trái phép 12 cá thể vích với tổng khối lượng 165,5 kg. Cơ quan chức năng đã phát hiện các cá thể vích trên một nhà bè vào tháng 9/2018.

Trước đó, ngày 26/2/2019, một đối tượng khác ở Hà Nội bị tuyên án hai năm tù giam. Đối tượng này bị các cơ quan chức năng tỉnh Lạng Sơn bắt giữ khi đang vận chuyển một cá thể tê tê bằng xe khách vào tháng 10/2018.

Ngày 31/1/2019, Tòa án nhân dân thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định đã tuyên phạt 11 năm, sáu tháng tù giam đối với một đối tượng vận chuyển trái phép 10 cá thể rái cá vuốt bé.

Nâng cao hiệu quả đấu tranh các hành vi vi phạm pháp luật

Để nâng cao hiệu quả đấu tranh, phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật, Bộ luật Hình sự đã có nhiều quy định cụ thể để xử lý loại tội phạm về động vật hoang dã, tuy nhiên, hệ thống pháp luật nói chung và biện pháp xử lý, xử phạt các vi phạm về động vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm chưa thật sự đồng bộ, nhiều văn bản còn mâu thuẫn, việc áp dụng còn nhiều khó khăn, vướng mắc…

Do đó, cần thực hiện nghiêm Chỉ thị 13-CT/TW ngày 12/1/2017 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng.

Mặt khác, cần tăng cường công tác tuyên truyền, nhất là đối với đồng bào sống trong khu vực có rừng về ý nghĩa và trách nhiệm bảo tồn thiên nhiên và động vật hoang dã; Tuyên truyền từ bỏ thói quen sử dụng sản phẩm động vật hoang dã. Đặc biệt là nâng cao nhận thức người dân trong việc tố giác tội phạm và tham gia đấu tranh phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực này.

Cùng với đó, trong chính sách quản lý, Nhà nước cần sớm hoàn thiện khung pháp lý quy định về hoạt động của các vườn thú và khu du lịch sinh thái tư nhân. Chính quyền các địa phương cần đưa ra những biện pháp quản lý chặt chẽ các cơ sở nuôi động vật hoang dã phi thương mại nhằm ngăn chặn tình trạng nhập lậu động vật hoang dã từ tự nhiên và buôn bán trái phép các loài nguy cấp tại những cơ sở này.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cần nghiêm cấm các cơ sở phi thương mại buôn bán động vật hoang dã dưới bất kỳ hình thức nào, trừ việc trao đổi động vật hoang dã giữa các cơ sở được cấp phép như trao đổi giữa các vườn thú. Các vườn thú và các cơ sở phi thương mại được cấp phép phải bảo đảm động vật hoang dã tại cơ sở có nguồn gốc hợp pháp theo quy định pháp luật hiện hành.

Các cơ sở được cấp phép vi phạm một trong hai yêu cầu trên sẽ bị tước giấy phép, đóng cửa hoạt động và chịu trách nhiệm hình sự hoặc xử phạt vi phạm hành chính, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm.

Đồng thời, nên quy định rõ chủ sở hữu các cơ sở phải chịu trách nhiệm bảo đảm cơ sở của mình đáp ứng các yêu cầu của một cơ sở bảo tồn. Trước khi cơ sở được cấp giấy phép, chủ sở hữu phải đưa ra một kế hoạch cụ thể về phương thức hoạt động cũng như kế hoạch đóng góp của cơ sở cho công tác bảo tồn động vật hoang dã.

Đảng và Nhà nước ta đã đề ra những chủ trương, chính sách lớn về phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, trong đó có những nội dung về bảo vệ đa dạng sinh học và bảo tồn các loài nguy cấp, quý hiếm nhằm phát triển bền vững đất nước. Vì vậy, bảo vệ các loài ĐTVHD cũng chính là bảo vệ quyền sống của chính chúng ta, góp phần bảo vệ phát triển bền vững đất nước.

Để nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ, hành vi tham gia bảo vệ các loài ĐTVHD của đội ngũ cán bộ công chức, viên chức, nhất là đội ngũ cán bộ, đảng viên, những người làm công tác tuyên truyền, công tác tư tưởng đầu tiên phải nêu gương. Người lãnh đạo nêu gương trước, phải tiếp tục đổi mới công tác tuyên truyền, vận động phong phú, thiết thực hơn, kiên trì thường xuyên hơn trong việc bảo vệ các loài ĐTVHD.

Cộng đồng cần chung tay, quyết liệt hơn nữa, thực thi luật pháp đầy đủ, để các loài động vật hoang dã, môi trường sống nói chung được bảo vệ. Để làm được điều này, vai trò của báo chí truyền thông là quan trọng, giúp nâng cao nhận thức toàn xã hội về bảo tồn loài hoang dã, đồng thời hỗ trợ cho công tác phòng chống buôn bán trái phép các loài, đảm bảo lợi ích và uy tín quốc gia trên trường quốc tế.

Các cơ quan báo chí truyền thông cần tích cực hơn nữa, tuyên truyền nâng cao nhận thức, tác động đến hành vi của người dân đối với vấn đề bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ các loài ĐTVHD nguy cấp nhằm phát triển kinh tế bền vững. Đồng thời, ngoài việc tuyên truyền cần phải tăng cường kiểm tra, giám sát, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, sự quản lý của chính quyền các cấp, các cơ quan chức năng, nhất là cấp cơ sở trong bảo vệ thiên nhiên, phát triển kinh tế bền vững, bảo tồn các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm.

Trần Thị Hậu – Trần Nam Trang