Nâng mức xử phạt, xử lý nhanh, tránh để hợp thức hoá sai phạm về đất đai

Luật quy định rõ trách nhiệm quản lý

Luật Đất đai số 31/2024/QH15 quy định, người có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

Cụ thể, Điều 240 Luật Đất đai 2024 quy định, đối với người có hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý đất đai khi thi hành công vụ thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật đối với các hành vi vi phạm sau đây:

Lợi dụng hoặc lạm dụng chức vụ, quyền hạn làm trái với quy định của pháp luật trong công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai, quản lý hồ sơ địa chính, đăng ký, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, ra quyết định hành chính trong quản lý đất đai;

Lực lượng chức năng tổ chức cưỡng chế, phá dỡ công trình vi phạm

Thiếu trách nhiệm trong quản lý để xảy ra vi phạm pháp luật về đất đai hoặc có hành vi khác gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất; Vi phạm quy định về lấy ý kiến, công bố, công khai thông tin; vi phạm quy định về trình tự, thủ tục hành chính; vi phạm quy định về báo cáo trong quản lý đất đai.

Điều 241, Luật Đất đai 2024 cũng quy định cụ thể trách nhiệm của Chủ tịch UBND các cấp trong việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai như sau:

a) Đối với Chủ tịch UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp huyện có trách nhiệm phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời những vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại địa phương theo thẩm quyền;

b) Đối với Chủ tịch UBND cấp xã có trách nhiệm thường xuyên kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời theo thẩm quyền đối với các hành vi không đăng ký đất đai; lấn đất, chiếm đất, hủy hoại đất; sử dụng đất không đúng mục đích; chuyển, nhận quyền sử dụng đất không đúng pháp luật và hành vi vi phạm pháp luật đất đai khác của người sử dụng đất.

Nhiều trường hợp vi phạm trong lĩnh vực đất đai

Pháp luật quy định rất cụ thể nhưng thời gian qua, nhiều cán bộ chính quyền cơ sở cấp xã đã buông lỏng quản lý, hoặc lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn làm trái với quy định của pháp luật trong quản lý đất đai dẫn tới phải đình chỉ công tác, thi hành kỷ luật.

Mới đây nhất, ngày 29/4, Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên (Hà Nội) đã ban hành Công điện số 02 yêu cầu các xã, thị trấn và các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm phát sinh, đặc biệt trong dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5.

Đất nông nghiệp bị san lấp, tập kết vật liệu xây dựng và lắp đặt trạm trộn bê tông ở xã Quang Lãng, huyện Phú Xuyên (Ảnh: ANTĐ)

Theo Công điện của Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên, thời gian qua, mặc dù huyện đã tập trung chỉ đạo siết chặt quản lý đất đai, trật tự xây dựng, nhưng một số địa phương sắp sáp nhập vẫn còn xảy ra tình trạng né tránh, nể nang, dẫn tới phát sinh vi phạm. Việc tổ chức cưỡng chế, xử lý vi phạm ở một số nơi còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Để khắc phục triệt để tình trạng trên và không để xảy ra vi phạm mới, Chủ tịch UBND huyện yêu cầu Chủ tịch UBND các xã, thị trấn phải chịu trách nhiệm toàn diện trước Huyện ủy, UBND huyện nếu để xảy ra vi phạm trong quản lý đất đai, trật tự xây dựng. Trong đó, đặc biệt chú trọng kiểm tra các khu vực đất công ích, đất nông nghiệp, ao hồ chưa sử dụng, có nguy cơ bị lấn chiếm; đề xuất phương án quản lý hiệu quả nhằm ngăn ngừa tái vi phạm.

UBND huyện giao Phòng Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Đội quản lý trật tự xây dựng đô thị và các xã, thị trấn khẩn trương xây dựng phương án chi tiết để xử lý dứt điểm 79 trường hợp vi phạm trong lĩnh vực đất đai, xây dựng theo Thông báo số 916-TB/HU ngày 9/4/2025 của Ban Thường vụ Huyện ủy. Thời hạn hoàn thành trước ngày 30/6/2025.

Hai tổ công tác liên ngành theo Quyết định số 1579/QĐ-UBND ngày 10/4/2025 được yêu cầu tăng cường kiểm tra đột xuất, đôn đốc, xử lý nghiêm các vi phạm cũ và mới trong dịp nghỉ lễ 30/4 - 1/5 và thời điểm triển khai sắp xếp đơn vị hành chính.

Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị căn cứ chức năng, nhiệm vụ tập trung chỉ đạo thực hiện, đơn vị nào để xảy ra các vụ việc phức tạp, gây bức xúc trong dư luận Nhân dân, để báo chí phản ánh phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND huyện. Thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo trước 15h thứ sáu hàng tuần, báo cáo đột xuất khi có vụ việc phát sinh; báo cáo UBND huyện để xem xét, chỉ đạo giải quyết kịp thời theo quy định.

Trong ngày 29/4, UBND huyện Phú Xuyên đã ban hành quyết định tạm đình chỉ công tác Chủ tịch UBND thị trấn Phú Xuyên và Chủ tịch UBND xã Hồng Thái để phục vụ công tác chấn chỉnh, xử lý vi phạm.

Theo quyết định, ông Lê Văn Thuấn, Chủ tịch UBND thị trấn Phú Xuyên và ông Lê Văn Ấm, Chủ tịch UBND xã Hồng Thái bị tạm đình chỉ điều hành hoạt động UBND cấp xã để tập trung chỉ đạo, tổ chức khắc phục, xử lý các vi phạm trong lĩnh vực đất đai, trật tự xây dựng tại địa phương theo yêu cầu của Ban Thường vụ Huyện ủy và kết luận kiểm tra của Tổ công tác liên ngành.

Một khu đất nông nghiệp xây dựng trái phép tại thị trấn Phú Xuyên

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý đất đai

Hội đồng Nhân dân (HĐND) TP Hà Nội vừa thông qua Nghị quyết quy định mức tiền phạt cao hơn đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thành phố.

Các hành vi tự ý chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa sang đất ở mà không được cơ quan có thẩm quyền cho phép sẽ bị phạt gấp 2 lần so với mức quy định chung tại Nghị định số 123/2024/NĐ-CP của Chính phủ.

Điểm d khoản 1 Điều 8 Nghị định 123/2024/NĐ-CP quy định mức phạt từ 10 - 30 triệu đồng đối với diện tích đất vi phạm từ 3ha trở lên. Với nghị quyết vừa được thông qua, mức phạt này tại Hà Nội sẽ tăng lên từ 20 - 60 triệu đồng​.

Việc nâng mức tiền phạt nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong công tác quản lý đất đai tại Thủ đô. UBND TP Hà Nội nhận định, thời gian qua tình trạng vi phạm pháp luật về đất đai, đặc biệt là tự ý chuyển đổi đất nông nghiệp, diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương có tốc độ đô thị hóa nhanh​.

Các vi phạm này không chỉ gây khó khăn cho việc quản lý đất đai, quy hoạch đô thị mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới quỹ đất sản xuất nông nghiệp, an ninh lương thực và phát triển bền vững của thành phố.

Theo Nghị quyết, mức tiền phạt áp dụng sẽ cao gấp 2 lần so với mức chung do Chính phủ quy định, nhưng không vượt quá mức phạt tối đa theo Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Bên cạnh hành vi chuyển đổi mục đích sử dụng đất trái phép, tổng cộng 71 hành vi vi phạm hành chính khác trong lĩnh vực đất đai, quy định từ Điều 8 đến Điều 29 của Nghị định 123/2024/NĐ-CP, cũng sẽ bị áp dụng mức phạt tăng cao​.

Nghị quyết nêu rõ, việc áp dụng mức phạt tăng cường này sẽ có hiệu lực từ ngày ký và ban hành. Đối với các hành vi vi phạm đã lập biên bản trước thời điểm Nghị quyết có hiệu lực, mức phạt vẫn áp dụng theo quy định cũ​.

UBND TP Hà Nội khẳng định, việc nâng mức xử phạt là một trong những biện pháp mạnh nhằm tăng tính răn đe, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực đất đai. Đồng thời, đây cũng là bước đi quan trọng nhằm thực hiện Luật Thủ đô năm 2024, với mục tiêu quản lý, khai thác hiệu quả quỹ đất, đảm bảo trật tự, an toàn xã hội và phát triển Thủ đô theo hướng văn minh, hiện đại​.

Ông Nguyễn Sỹ Trường, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội cho rằng, ngoài việc tăng mức phạt, thành phố nên đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát, xử lý vi phạm, đồng thời xây dựng cơ chế khen thưởng cho các tập thể, cá nhân có đóng góp tích cực trong việc phát hiện hành vi vi phạm.

Việc Hà Nội đề xuất nâng mức tiền phạt đối với các hành vi vi phạm đất đai và môi trường là một bước đi tất yếu, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững của Thủ đô trong giai đoạn mới. Không chỉ nhằm mục tiêu răn đe, giải pháp này còn hướng tới xây dựng một đô thị văn minh, hiện đại, an toàn và đáng sống cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng thuận từ người dân và cộng đồng doanh nghiệp, Hà Nội sẽ tiếp tục khẳng định vai trò là trung tâm chính trị - kinh tế - văn hóa lớn của cả nước, đi đầu trong công tác bảo vệ tài nguyên, môi trường và phát triển đô thị bền vững.