MedTalks số 4 "Tầm soát ung thư" giúp ích cho bệnh nhân

Mối quan tâm của toàn thế giới

Ung thư hiện nay đang dần trở thành mối quan tâm trên toàn thế giới. Theo thống kê của Globocan năm 2020, tình hình mắc và tử vong do ung thư trên toàn thế giới đều có xu hướng tăng. Theo thống kê của Globocan năm 2012, toàn thế giới chỉ có khoảng 14.090.100 ca mắc mới thì tới năm 2020, toàn thế giới có 19.292.789 ca mắc mới và 9.958.133 ca tử vong do ung thư.

Hội thảo được thực hiện với sự tham gia của nhiều bác sĩ chuyên khoa uy tín

Tình hình mắc mới và tử vong do ung thư ở Việt Nam cũng tăng nhanh từ năm 2018 đến nay. Theo Tổ chức y tế thế giới, dự kiến năm 2040, tại Việt Nam, số ca mắc mới sẽ tăng khoảng 59,4% lên tới khoảng 291 nghìn ca và số ca tử vong sẽ khoảng 209 nghìn ca tăng khoảng 70,3%. Những con số biết nói này cho thấy bệnh ung thư đang thực sự là một gánh nặng cho xã hội ở nước ta. Để kiểm soát được những con số này, tầm soát ung thư là một yếu tố rất quan trọng.

Tầm soát ung thư hay xét nghiệm sàng lọc là những khảo sát được sử dụng để tìm ra ung thư trước khi có bất kỳ triệu chứng nào. Việc sử dụng hình thức tầm soát sẽ giúp phát hiện bệnh kịp thời, từ đó xây dựng phác đồ điều trị hợp lý và đặc biệt tăng khả năng khỏi bệnh của bệnh nhân.

Mở đầu chương trình TS BS Phạm Nguyên Quý chia sẻ với độc giả về khái niệm tầm soát ung thư và tầm quan trọng của hoạt động này.

BS Quý cho biết, theo các số liệu thống kê được Globocan công bố năm 2020, những năm gần đây, mỗi năm Việt Nam có thêm khoảng 182.563 ca mới mới về ung thư, trong đó khoảng 120.690 bệnh nhân tử vong do ung thư. Trong đó, những căn bệnh ung thư có tỷ lệ người mắc nhiều nhất là ung thư gan, phổi, vú, dạ dày và đại trực tràng chiếm tới 59.5% toàn bộ các ca ung thư được phát hiện tại VN. Đây cũng sẽ là các loại ung thư được các bác sĩ tập trung hướng dẫn tầm soát sớm trong chương trình.

Việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm (giai đoạn 1) có thể giúp phát hiện sớm, điều trị sớm chữa lành từ 82 - 100% căn bệnh, kéo dài thời gian sống của bệnh nhân từ 5 năm trở lên; Đồng thời giảm bớt gánh nặng cho cả bệnh nhân lẫn hệ thống y tế do quá trình chữa trị sẽ đơn giản, ít phức tạp, tốn kém hơn. Trong khi đó, nếu phát hiện bệnh muộn, ở giai đoạn 4 thì cơ hội sống vượt quá 5 năm chỉ còn 5% - 7% ở bệnh nhân ung thư phổi, dạ dày; từ 22 - 39% ở bệnh nhân ung thư đại tràng, vú, cổ tử cung.

Bác sĩ Phạm Nguyên Quý

Tuy nhiên, BS Quý lưu ý bên cạnh những mặt tốt, việc tầm soát ung thư cũng có những góc khuất như:tầm soát ung thư không phải là xét nghiệm chẩn đoán ung thư, nó có thể dẫn đến những xét nghiệm xâm lấn không cần thiết. Việc phải thực hiện định kỳ 1-2 năm/ lần có thể gây nên tốn kém tài chính, và trong một số trường hợp khi kết quả không rõ ràng thì có thể gây ra lo lắng quá mức, làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người thực hiện tầm soát.

Vì vậy BS Quý nhấn mạnh: tầm soát ung thư cần phải lưu ý 3 điểm sau: Thứ nhất đó là loại ung thư nào? Thứ hai đối tượng người đi tầm soát là ai? Thứ ba là phương pháp/ lịch trình tầm soát ung thư. Vì ung thư là tên chung của hơn 200 bệnh khác nhau do Tăng sinh bất thường các tế bào “hư hỏng”. Việc tầm soát ung thư là xét nghiệm khi chưa hề có triệu chứng. Nên cần chọn đối tượng có nguy cơ đủ cao, nếu không sẽ gây ra lãng phí tiền bạc. Việc chọn phương pháp cũng quan trọng vì không phải phương pháp nào cũng có ích thật sự.

Những lời khuyên hữu ích

Trong phần chia sẻ của mình, BS La Vĩnh Phúc đưa ra thông tin cụ thể về các đối tượng cần tầm soát ung đại trực tràng bao gồm: những người nhận thấy sự thay đổi trong thói quen đại tiện, đi cầu ra máu kéo dài, sụt cân, thiếu máu, hoặc có người thân trong gia đình bị mắc căn bệnh này. Ngoài ra những người hơn 40 tuổi, dù khỏe mạnh cũng nên đi tầm soát căn bệnh này, bởi thực tế đã có rất nhiều bệnh nhân ở độ tuổi này vì bận rộn mà không thực hiện tầm soát, đến khi phát hiện căn bệnh thì đã bệnh đã nặng, rất đáng tiếc.

Bác sĩ La Vĩnh Phúc

BS đưa ra lời khuyên: với những người trên 40 tuổi thì nên làm xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân 1 năm một lần. Có thể tự làm tại nhà vì xét nghiệm này dễ làm hơn cả test COVID-19. Nếu thấy dương tính thì nên đi nội soi, thăm khám chuyên sâu để kiểm tra kỹ hơn.

Tiếp theo chương trình, BS. Phạm Vân Ngọc chia sẻ về việc tầm soát ung thư vú là loại ung thư chiếm tỷ lệ cao ở phụ nữ. Theo BS Ngọc phụ nữ có nguy cơ cao mắc ung thư vú từ ở độ tuổi 40 trở đi., và phụ nữ ở độ tuổi này nên đi khám để tầm soát sớm ung thư vú. Phương pháp tầm soát hiệu quả được các tổ chức y tế uy tín trên thế giới khuyến cáo là nên chụp mamo- còn gọi là Xquang vú. Phương pháp này có thể giúp phát hiện đám vôi hóa nghi ngờ mới hình thành với độ nhạy hơn 80% ở tuyến vú. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với những người có bầu vú to, nhiều mỡ.

Bác sĩ Phạm Vân Ngọc

Trong phần cuối của hội thảo, các bác sĩ trả lời nhiều câu hỏi được độc giả đặt ra như phương pháp MRI nhằm tầm soát ung thư toàn thân có hiệu quả hay không… Thông điệp chung mà các bác sĩ nhắn gửi đến bệnh nhân là: bệnh nhân nên thực hiện tầm soát ung thư bằng các phương pháp được các tổ chức y tế lớn trên thế giới khuyến cáo sử dụng rộng rãi. Các phương pháp tầm soát ung thư mới chỉ nên được tham khảo bởi rất nhiều phương pháp tầm soát ung thư mới vẫn còn đang trong nghiên cứu thử nghiệm, độ chính xác chưa được đảm bảo, đồng thời có giá thành không hề rẻ.

Ngoài ra bác sĩ Phạm Nguyên Quý cũng nhấn mạnh, nghiên cứu của Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới và Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ đã chỉ ra: nếu người dân có thể thực hiện được 5 khuyến cáo sau trong cuộc sống thì có thể giúp giảm đươc tới 50% nguy cơ mắc ung thư trong cuộc đời, bao gồm: dinh dưỡng hợp lý, duy trì cân nặng hợp lý, vận động tích cực, giảm/ bỏ rượu bia, không thuốc lá.

Độc giả quan tâm đến chủ đề này có thể tiếp tục theo dõi cũng như xem lại các chương trình MedTalks với sự tham gia chia sẻ quý báu của các chuyên gia đầu ngành trên trang Facebooks của các đơn vị tổ chức, để trang bị những kiến thức hữu ích nhất cho bản thân và gia đình.

"Tư duy truy tìm sự thật" giúp bạn hoàn thiện bản thân

Giao lưu với tác giả và dịch giả cuốn sách "Trái tim mù lòa"

Giúp trẻ giải trí và tiếp thu kiến thức mới với hộp quà "Hè rộn ràng"