Lắng nghe và hành động cùng người trẻ trong kỷ nguyên số

Chưa bao giờ thế giới vận động nhanh như hiện tại. Chỉ với một cú chạm, ta có thể học lập trình AI, gọi vốn khởi nghiệp qua blockchain hay điều hành một cửa hàng online ngay trên điện thoại.

Kỹ năng số, tư duy sáng tạo và tinh thần đổi mới chính là tấm vé giúp người trẻ chinh phục tương lai. Trên hành trình này, Đoàn Thanh niên sẽ là người bạn đồng hành tin cậy, giúp bạn trẻ không chỉ bắt kịp xu thế mà còn trở thành những người kiến tạo tương lai.

Bài 1: Thanh niên trong kỷ nguyên số: Cơ hội, thách thức và trách nhiệm

Chỉ vài năm trước, làm việc cho công ty nước ngoài hay khởi nghiệp toàn cầu nghe có vẻ xa vời. Nhưng giờ đây, với một chiếc laptop và kết nối Internet, bạn có thể làm việc từ xa cho doanh nghiệp Mỹ, mở cửa hàng online bán sản phẩm trên toàn cầu, hay xây dựng thương hiệu cá nhân trên YouTube, Tik Tok.

Chuyến tàu số và đường đua nhiều cơ hội

Công nghệ đã phá vỡ rào cản địa lý, mang đến một thị trường việc làm linh hoạt chưa từng có. Những nghề mới như streamer, content creator, freelancer lập trình, thiết kế đồ họa hay marketing số đang trở thành lựa chọn hấp dẫn cho giới trẻ.

Nhiều bạn trẻ đã tận dụng Tik Tok Shop để bán hàng triệu đơn mỗi tháng, biến sở thích livestream thành công việc kiếm tiền thực thụ. Những nền tảng gọi vốn cộng đồng như Kickstarter cũng giúp nhiều startup công nghệ huy động được hàng triệu USD chỉ nhờ một sản phẩm sáng tạo.

“Từ khi mới là sinh viên, mình đã có thể kiểm 10-15 triệu đồng một tháng, chỉ với một chiếc điện thoại”, bạn trẻ Nguyễn Mỹ Duyên (24 tuổi, Hà Nội) làm nghề livestream bán hàng trực tuyến cho biết. Làm công việc livestream bán hàng từ năm nhất đại học, so với các bạn đồng trang lứa, thu nhập mà Nguyễn Thị Duyên có được từ công việc livestream bán quần áo có phần cao hơn rất nhiều. Dần dần, thời gian làm việc của bạn kéo dài hơn, lương thưởng nhận được cao hơn gấp nhiều lần hơn so với mức lương khởi điểm.

Với lợi thế nhan sắc và vóc dáng, bạn Duyên lựa chọn livestream bán quần áo như một công việc làm thêm "hái ra tiền".

Không chỉ dừng lại ở đó, thương mại điện tử, trí tuệ nhân tạo (AI) và blockchain đang mở ra cơ hội khởi nghiệp vô tận. Chỉ với một ý tưởng táo bạo, một chút kỹ năng công nghệ và sự kiên trì, người trẻ ngày nay có thể tạo ra doanh nghiệp mà không cần số vốn khổng lồ như trước đây.

Bạn trẻ Phạm Quang Long, sinh viên năm 4 ngành Công nghệ thông tin, trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho biết, cùng với chiếc laptop của mình Quang Long có thể hoàn thành 4 - 8 dự án IT lớn, nhỏ trong vòng một tháng. “Với các diễn đàn trực tuyến mạng xã hội tôi có thể kiếm các công việc làm tại nhà như thiết kế web. Mức lương thấp nhất là 7 triệu đồng một tháng, thậm chí cao hơn khi tham gia các dự án phức tạp hoặc quốc tế”.

Tận dụng sức mạnh của công nghệ, một “tổ đội” chưa đến 10 người của bạn trẻ Trần Việt Tiến có thể hoàn thành 4-6 dự án liên quan đến lập trình.

Đang làm công việc liên quan đến trí tuệ nhân tạo AI, bạn Trần Việt Tiến (22 tuổi, Hà Nội) khẳng định vai trò to lớn của AI trong công việc hàng ngày của mình. “Công hiện hiện tại của tôi gần như có thể tự động hoá được nhiều thao tác, như huấn luyện mô hình robot để đạt hiệu suất cao hơn, phân tích lỗi nhanh hơn, viết mã và tìm kiếm thông tin dễ dàng. Như vậy, tôi có thể tăng thêm thời gian rảnh cho bản thân”, Việt Tiến tâm sự.

Sự sáng tạo, đổi mới của thanh niên cùng với nền tảng sẵn có của công nghệ giúp người trẻ không chỉ phát triển bản thân mà còn đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế và xã hội.

Chiến thắng thuộc về những người nhanh nhạy

Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng tham gia vào cuộc đua công nghệ này. Nhiều bạn trẻ vẫn gặp khó khăn khi thiếu thiết bị, Internet chập chờn hoặc chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng số. Sở hữu một chiếc điện thoại thông minh không đồng nghĩa với việc có thể tận dụng công nghệ một cách hiệu quả.

Ngay cả khi có công cụ trong tay, không ít bạn trẻ vẫn loay hoay vì không biết bắt đầu từ đâu. Lập trình, AI, digital marketing, blockchain – quá nhiều xu hướng khiến nhiều người bị choáng ngợp. Không ít người thử khởi nghiệp số nhưng rồi “vỡ mộng” vì thiếu định hướng, thiếu vốn và thiếu mạng lưới hỗ trợ.

Chưa kể, khoảng cách số giữa thành phố và nông thôn vẫn là một vấn đề lớn. Trong khi các bạn trẻ ở đô thị dễ dàng tiếp cận công nghệ mới, thì ở nhiều vùng quê, việc học kỹ năng số vẫn còn hạn chế. Nếu không có giải pháp đào tạo và hỗ trợ kịp thời, rất nhiều người trẻ có thể bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng số này.

Trước những cơ hội dễ dàng nắm bắt, không ít người trẻ sớm “sập bẫy”, trở thành nạn nhân của những chiêu trò lừa đảo trên nền tảng số. Đặng Ngọc Ánh (26 tuổi), một bạn trẻ từng bị lừa 15 triệu đồng do nhẹ dạ cả tin với “việc nhẹ lương cao” trên mạng.

Đặng Ngọc Ánh lưu lại bằng chứng hệ thống trang web và chiêu thức lừa đảo tinh vi của những “nhà tuyển dụng ma”

“Nhiệm vụ nào mình cũng phải cọc tiền để làm. Lúc đầu số tiền chỉ vài trăm, và lên đến 5 triệu cho nhiệm vụ cuối. Sau 5 nhiệm vụ họ hướng dẫn mình rút tiền, nhưng tài khoản lập tức bị đóng băng, phải chuyển khoản thêm để mở khoá. Dù biết mình bị lừa, nhưng bản thân lại thấy có lỗi vì đang làm phiền họ”, Ngọc Ánh tâm sự.

Thực tế đã chứng minh: những ai nhanh nhạy với công nghệ, sẵn sàng thay đổi và liên tục học hỏi chính là những người có thể bứt phá ngoạn mục. Dù lớn lên cùng internet, điện thoại thông minh, nhưng chính sự am hiểu công nghệ bẩm sinh lại là “con dao hai lưỡi” khiến một số bạn trẻ lạc lối giữa mê cung thông tin với những thách thức không lường trước.

Trách nhiệm của thanh niên trong kỷ nguyên số

Công nghệ không chỉ để kiếm tiền, mà còn là công cụ để tạo ra giá trị cho xã hội. Một ứng dụng giúp nông dân tiêu thụ nông sản trực tiếp, không qua trung gian. Một nền tảng giáo dục miễn phí giúp học sinh vùng sâu, vùng xa tiếp cận tri thức. Một chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, sức khỏe tinh thần… Tất cả đều là những cách mà người trẻ có thể dùng công nghệ để thay đổi thế giới.

Hãy nhìn vào những doanh nghiệp thành công trong thời đại số: Grab không sở hữu một chiếc taxi nào nhưng lại là công ty gọi xe lớn nhất Đông Nam Á, Airbnb không sở hữu khách sạn nhưng lại là nền tảng lưu trú hàng đầu thế giới. Điều này chứng minh rằng tư duy đổi mới và khả năng ứng dụng công nghệ quan trọng hơn cả vốn liếng hay tài nguyên vật chất. Thanh niên Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra những kỳ tích tương tự nếu biết tận dụng sức mạnh của kỷ nguyên số.

Lớp học hướng dẫn lắp ráp và lập trình mô hình robot cho các em nhỏ do bạn trẻ Trần Việt Tiến trực tiếp giảng dạy

Là Bí thư đoàn trẻ tuổi, bạn Trần Việt Tiến khẳng định: “Thanh niên, đặc biệt là đoàn viên phải có trách nhiệm trong việc lan tỏa những giá trị tốt đẹp, đấu tranh với những thông tin độc hại, bảo vệ bản quyền và tôn trọng sự khác biệt. Đó còn là trách nhiệm trong việc sử dụng công nghệ một cách sáng tạo để giải quyết những vấn đề của cộng đồng, từ bảo vệ môi trường đến hỗ trợ những người yếu thế”.

Cuộc thi Thử thách khởi nghiệp Việt toàn cầu lần thứ VII do Thành đoàn Hà Nội tổ chức là nơi ươm mầm, bệ phóng giúp những doanh nghiệp trẻ tuổi có cơ hội tạo nên giá trị đột phá về công nghệ và bức tranh sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam.

Kỷ nguyên số là một cuộc cách mạng không ngừng nghỉ. Thanh niên chính là lực lượng tiên phong trong cuộc cách mạng này. Vậy nên, thanh xuân "số" không chỉ là những con số trên màn hình, mà còn là những hành động, những đóng góp ý nghĩa mà người trẻ tạo ra trong thế giới thực.

(Còn nữa)

Hương Giang