Không thể để lỡ cơ hội phát triển vì những điểm nghẽn pháp luật

Sáng 23/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn)

Không để lỡ cơ hội phát triển

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) thể hiện sự nhất trí rất cao việc Chính phủ trình Quốc hội ban hành nghị quyết. Trong đó, có cơ chế cho phép Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội được ban hành văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh các nội dung trong các luật, nghị quyết của Quốc hội trong thời gian những luật, nghị quyết này chưa được sửa.

Theo bà chỉ còn 6 tháng là hết năm 2025, trong khi khối lượng các văn bản luật, nghị quyết phải rà soát, xử lý là rất lớn. Do đó, nếu như không cho phép một cơ chế đặc biệt để tháo gỡ những điểm nghẽn của pháp luật, mà vẫn phải áp dụng theo quy trình thông thường, thì sẽ không thể hoàn thành được tiến độ mà Bộ Chính trị đề ra trong năm 2025.

Nữ đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc xử lý những khó khăn, vướng mắc nhưng vẫn phải bảo đảm tính hợp hiến và tính thống nhất của hệ thống pháp luật: “Tránh việc sau khi tháo gỡ được những vướng mắc ở văn bản pháp luật này thì lại làm nảy sinh những cái mâu thuẫn, vướng mắc mới ở các văn bản pháp luật khác và dẫn tới không thể thực hiện được các văn bản pháp luật này”.

Về phương án xử lý khó khăn vướng mắc, dự thảo có quy định trao quyền cho Chính phủ được quyền ban hành nghị quyết để sửa các luật, nghị quyết của Quốc hội do Chính phủ trình. Trường hợp việc sửa đổi này dẫn tới đồng thời phải sửa các luật, nghị quyết khác không do Chính phủ trình, ví dụ như do Tòa án tối cao trình, thì Chính phủ phải xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy cũng kiến nghị Quốc hội cho phép nghị quyết này có hiệu lực ngay kể từ ngày Quốc hội bấm nút thông qua.

“Những con tàu tốc hành đang mang đến cho đất nước rất nhiều cơ hội để phát triển. Nhưng thời gian tàu dừng lại ở mỗi ga là rất ngắn. Không thể để lỡ cơ hội phát triển của đất nước chỉ vì những điểm nghẽn của pháp luật”, nữ đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu dự phiên thảo luận

“Cởi trói” tâm lý sợ sai khi thực thi nhiệm vụ công

Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Trà Vinh) cho rằng, về cơ chế xử lý trách nhiệm khi cơ quan không rà soát, đề xuất kịp thời phương án xử lý các khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, dự thảo lại chưa có quy định cụ thể về trách nhiệm pháp lý hoặc hành chính nếu các cơ quan này không thực hiện, thực hiện chậm trễ hoặc chỉ thực hiện mang tính thành tích.

“Điều này dễ dẫn đến tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai Nghị quyết”, đại biểu nói, đồng thời, đề nghị cần bổ sung quy định về chế tài đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ của người đứng đầu bộ, ngành, địa phương gắn với việc thực hiện nghĩa vụ rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung văn bản pháp luật.

Về tổ chức thực hiện nghị quyết, đại biểu cho rằng một điểm tích cực là quy định xem xét miễn trách nhiệm cho cán bộ nếu tuân thủ quy trình và không có động cơ vụ lợi. Qua đó, góp phần “cởi trói” tâm lý sợ sai khi thực thi nhiệm vụ công.

Tuy nhiên, cơ chế miễn trách nhiệm tuy có tính nhân văn nhưng lại chưa có tiêu chí kiểm chứng cụ thể. Điều này có thể dẫn đến bị lợi dụng để bao che sai sót hoặc tránh né trách nhiệm. Vai trò của HĐND cấp tỉnh còn khá mờ nhạt, chủ yếu ở vai trò giám sát, chưa có quyền đề xuất trực tiếp các biện pháp xử lý văn bản vướng mắc từ địa phương. Ngoài ra, trong dự thảo lại thiếu các quy định về kiểm tra, đánh giá định kỳ kết quả thực hiện nghị quyết.

Từ đó, đại biểu đề nghị cần làm rõ điều kiện để được miễn trách nhiệm. Cụ thể là phải có kết luận của cơ quan thanh tra, kiểm tra hoặc kiểm toán xác định cán bộ không sai phạm.

Quang cảnh phiên họp

Đồng thời, cần mở rộng vai trò cho HĐND cấp tỉnh, cho phép kiến nghị xử lý hoặc bãi bỏ các văn bản pháp luật không còn phù hợp tại địa phương. Bộ Tư pháp và Văn phòng Chính phủ cần tổ chức kiểm tra định kỳ 6 tháng một lần về việc thực hiện nghị quyết, báo cáo kết quả trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) đề nghị, cần bổ sung những quy định liên quan nhằm bảo đảm tính minh bạch và không làm phát sinh các cơ chế “xin - cho”; một số nội dung cũng cần trao thẩm quyền xử lý cho bộ, ngành và địa phương trong việc phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn.

"Nếu không có nguyên tắc công khai, minh bạch này thì sẽ dẫn đến tùy nghi áp dụng và khó áp dụng. Tôi cũng đề nghị bổ sung quy định về trách nhiệm giải trình cũng như trách nhiệm công khai phương án xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật", đại biểu Hà Sỹ Đồng nói.