Hành trình từ di sản đến thành phố sáng tạo

Một bảo tàng sống động

Giữa lòng miền Trung, bên dòng sông Thu Bồn hiền hòa, phố cổ Hội An tựa như một bức tranh thủy mặc cổ kính, mang đậm dấu ấn thời gian. Với diện tích khiêm tốn chỉ vỏn vẹn 60km² và hơn 100.000 dân, phố cổ Hội An đã gìn giữ một kho tàng kiến trúc đồ sộ với gần 1.300 công trình cổ kính, tập trung chủ yếu trong khu vực chỉ rộng 4km².

Mỗi góc phố, mỗi ngôi nhà tại Hội An đều kể một câu chuyện riêng, phản ánh sự giao thoa đa dạng của các nền văn hóa Đông - Tây

Mỗi góc phố, mỗi ngôi nhà tại Hội An đều kể một câu chuyện riêng, phản ánh sự giao thoa đa dạng của các nền văn hóa Đông - Tây. Từ những ngôi nhà rường cổ kính, những con phố lát gạch nung, những chiếc đèn lồng giấy ngũ sắc, đến những chiếc thuyền buồm nhỏ nhắn trên sông Hoài, tất cả đều tạo nên một bức tranh tổng thể hài hòa và độc đáo.

Hội An không chỉ là một bảo tàng kiến trúc sống động mà còn là một minh chứng sinh động cho sự phát triển của một đô thị thương cảng quốc tế trong quá khứ. Sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống và hiện đại, giữa nét cổ kính và sự sôi động của cuộc sống hiện đại đã tạo nên một Hội An độc đáo, quyến rũ và đầy sức sống.

Là một thương cảng sầm uất, Hội An đã từng là nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa khác nhau, từ Chăm Pa, Việt, Hoa, Nhật, Ấn Độ đến các quốc gia phương Tây. Sự giao thoa văn hóa này đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong kiến trúc, nghệ thuật, ẩm thực và lối sống của người dân Hội An. Đặc biệt, Hội An còn được coi là một trong những cái nôi ra đời của chữ Quốc ngữ, góp phần quan trọng vào sự phát triển của văn hóa Việt Nam.

Các ngành nghề thủ công truyền thống ở Hội An đã thành sản phẩm du lịch độc đáo, mang lại nhiều giá trị kinh tế lẫn văn hóa

Hội An không chỉ đơn thuần là một thành phố cổ kính mà còn là nơi lưu giữ và gìn giữ những giá trị văn hóa, lịch sử vô giá của người Việt. Những làng nghề truyền thống như Thanh Hà, Hội An vẫn ngày đêm tấp nập, cho phép du khách chiêm ngưỡng và trải nghiệm trực tiếp những kỹ thuật thủ công tinh xảo, độc đáo.

Bên cạnh những công trình kiến trúc cổ kính, Hội An còn là nơi lưu giữ một kho tàng văn hóa phi vật thể vô cùng phong phú. Cuộc sống thường nhật của người dân phố cổ với những phong tục tập quán, lễ hội, nghệ thuật dân gian... vẫn được gìn giữ và phát huy một cách trọn vẹn. Tiếng hát bài chòi, bài trạo vang vọng khắp các con phố, cùng với đó là hơn 50 nghề thủ công truyền thống khác, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu.

Nơi truyền thống và hiện đại hòa quyện

Ngày 31/10/2023, TP Hội An chính thức trở thành thành viên Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trên lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian.

Với việc được UNESCO công nhận là thành viên Mạng lưới các thành phố sáng tạo trên lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian, Hội An càng khẳng định vị thế của mình như một trung tâm văn hóa đặc sắc.

Các hình thái văn nghệ dân gian của Hội An cũng vô cùng phong phú và đa dạng

Trong những năm qua, Hội An đã không ngừng nỗ lực bảo tồn và phát huy hơn 50 nghề thủ công truyền thống. Đặc biệt, 6 nghề đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, bao gồm: Khai thác yến sào Thanh Châu, mộc Kim Bồng, gốm Thanh Hà, rau Trà Quế, đan võng ngô đồng và làm nhà tre dừa Cẩm Thanh.

Đặc biệt gần đây đã xuất hiện những nghệ nhân tiên phong trong các nghề thủ công, sáng tạo nên các tác phẩm nghệ thuật độc đáo từ đất sét, tre, củi lũ, bẹ dừa nước, gốc cây, các vật liệu tái chế hay những thứ rác thải. Ngoài ra, nghề thủ công chế biến gắn với văn hóa ẩm thực dân gian là kho tàng sáng tạo độc đáo của cộng đồng Hội An.

Các hình thái văn nghệ dân gian của Hội An cũng vô cùng phong phú và đa dạng, bao gồm diễn xướng dân gian, sinh hoạt tín ngưỡng, biểu diễn nghệ thuật cổ truyền, nghệ thuật tạo hình và các tri thức dân gian bản địa. Bên cạnh nghệ thuật Bài chòi đã được UNESCO công nhận, Lễ hội Tết Nguyên tiêu và Lễ hội Tết Trung thu của Hội An cũng đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2023.

Những loại hình văn nghệ dân gian này là nguồn cảm hứng bất tận cho các sản phẩm văn hóa du lịch sáng tạo của Hội An

Những loại hình văn nghệ dân gian này là nguồn cảm hứng bất tận cho các sản phẩm văn hóa du lịch sáng tạo của Hội An, như Đêm phố cổ, Phố đêm, Phố dành cho người đi bộ, Đêm Hoài Giang, Hô hát bài chòi và chơi bài chòi. Văn hóa Hội An đã vươn xa ra khỏi biên giới Việt Nam, được biểu diễn tại nhiều quốc gia như Nhật Bản, Trung Quốc, Thái Lan, Hàn Quốc, Italia, Hungary và CHLB Đức.

Bên cạnh đó, những năm gần đây Hội An đã hình thành những không gian văn hóa sáng tạo độc đáo, như Đảo Ký ức Hội An với show diễn thực cảnh “Ký ức Hội An” quy mô lớn, Trung tâm biểu diễn Lune Hội An với nhà hát bằng tre duy nhất tại Việt Nam, Công viên Đất Nung tại làng gốm Thanh Hà, và Làng chài Tân Thành với nhiều dự án phát triển văn hóa và du lịch cộng đồng.

Phố cổ Hội An thu hút du khách đến tham quan một phần bởi nét kiến trúc độc đáo ấn tượng

Theo ông Nguyễn Văn Lanh, Phó Chủ tịch UBND TP Hội An, việc gia nhập mạng lưới thành phố sáng tạo của UNESCO là một cơ hội vàng để Hội An quảng bá hình ảnh một thành phố giàu tiềm năng sáng tạo, nơi truyền thống và hiện đại hòa quyện. Đây cũng là dịp để Hội An nâng tầm vị thế trên bản đồ du lịch thế giới, tiếp cận những nguồn lực và kinh nghiệm quý báu từ cộng đồng quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, Hội An cũng đối mặt với không ít thách thức. Cạnh tranh ngày càng gay gắt để thu hút nhân tài, doanh nghiệp và du khách là một trong những vấn đề cần quan tâm hàng đầu. Để vượt qua những thách thức này, Hội An cần xây dựng một môi trường sáng tạo hấp dẫn, với chính sách ưu đãi hợp lý, hạ tầng hiện đại và các dịch vụ văn hóa đa dạng.

Với những giá trị văn hóa độc đáo, Hội An như một viên ngọc quý giữa miền Trung, thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới. Nhờ những nỗ lực không ngừng trong việc bảo tồn và phát triển, thành phố này ngày càng khẳng định vị thế của mình trên bản đồ du lịch thế giới.