Gen Z và hành trình tiếp nối ngọn lửa cách mạng

Không ngại khó, sẵn sàng dấn thân

Trong lịch sử dân tộc, lý tưởng cách mạng luôn là ngọn lửa thôi thúc bao thế hệ thanh niên đứng lên bảo vệ Tổ quốc, từ những phong trào yêu nước đầu thế kỷ XX đến cuộc kháng chiến giành độc lập, thống nhất đất nước. Trong thời chiến, lý tưởng ấy là khát vọng đấu tranh giành tự do. Vậy còn thời bình, khi đất nước đang trên đường phát triển, thì lý tưởng cách mạng ấy mang hình hài gì?

Câu trả lời được tìm thấy trong từng hành động nhỏ nhưng đầy ý nghĩa của thế hệ Gen Z - những người sinh từ cuối thập niên 1990 đến đầu 2010, lớn lên trong bối cảnh đất nước đổi mới, hội nhập quốc tế và bùng nổ công nghệ số. Dù sinh ra trong hòa bình, không phải nếm trải chiến tranh nhưng Gen Z không thờ ơ trước các vấn đề xã hội. Họ đang thể hiện bản lĩnh của mình bằng những đóng góp thiết thực, từ phong trào tình nguyện vì cộng đồng, bảo vệ môi trường, khởi nghiệp sáng tạo, chuyển đổi số trong hành chính công… đến việc tham gia góp ý xây dựng chính sách, phản biện xã hội.

Thanh niên tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng

Trong nhiều năm trở lại đây, khi nhắc đến các hoạt động tình nguyện, dễ dàng bắt gặp những gương mặt Gen Z ở tuyến đầu của các chiến dịch Mùa hè xanh, Tiếp sức mùa thi, Hành trình đỏ, Tháng Ba biên giới… Dù tuổi đời còn trẻ, họ mang đến nguồn năng lượng tích cực, tác phong hiện đại nhưng không thiếu tinh thần xung kích của các thế hệ đi trước.

Nguyễn Trung Kiên (sinh viên năm thứ 2, Đại học Bách khoa Hà Nội) chia sẻ: “Mỗi lần tham gia chiến dịch tình nguyện là một lần tôi thấy mình trưởng thành hơn. Khi đến với vùng cao biên giới khó khăn, chúng tôi mới thấy rõ ý nghĩa của việc mang con chữ, ánh sáng điện, hay một đôi dép mới đến với trẻ em nơi đây. Không cần phải làm điều gì to tát, chỉ cần làm hết lòng, đó là sự cống hiến”.

Ở Hà Nội, nhiều đoàn viên, thanh niên đã trở thành lực lượng nòng cốt trong các đội hình Tình nguyện số, tổ Chuyển đổi số cộng đồng, tổ phản ứng nhanh tại phường, xã. Trong dịch bệnh, chính những bạn trẻ Gen Z đã không ngại gian khó, tham gia vận chuyển nhu yếu phẩm, trực chốt, hỗ trợ y tế, thậm chí xung phong vào các bệnh viện dã chiến.

“Trí tuệ số”, tình nguyện vì cộng đồng

Một điểm nổi bật của Gen Z trong thời bình là khả năng thích nghi, tư duy số và tinh thần đổi mới sáng tạo. Nếu trước kia lý tưởng cách mạng được thể hiện bằng sự hi sinh xương máu, thì nay Gen Z đang cống hiến bằng “chất xám số”, bằng sáng kiến trong môi trường học thuật, công nghệ, khởi nghiệp.

Bạn Trần Thu Hoài (Bí thư Đoàn phường Yên Phụ, quận Tây Hồ, Hà Nội) - một gương mặt tiêu biểu trong công cuộc chuyển đổi số cấp cơ sở, cho biết: “Thanh niên ngày nay có rất nhiều lợi thế để cống hiến bằng tư duy công nghệ. Việc Gen Z tự xây dựng phần mềm quản lý đoàn viên hay vận hành hệ thống phản ánh nhanh tại địa phương là minh chứng cho vai trò của người trẻ trong đổi mới chính quyền số”.

Bạn Trần Thu Hoài, Bí thư Đoàn phường Yên Phụ, quận Tây Hồ, Hà Nội hướng dẫn người dân chuyển đổi số

Không chỉ dừng lại ở kỹ năng công nghệ, nhiều bạn trẻ còn tích cực tham gia vào quá trình xây dựng các chính sách phát triển Thủ đô thông qua các cuộc thi ý tưởng, các hội nghị lấy ý kiến thanh niên. Họ biết phản biện, đóng góp với tinh thần cầu thị, vì một Hà Nội “văn hiến - văn minh - hiện đại”.

Có một điểm khác biệt lớn ở Gen Z so với các thế hệ trước: Tình nguyện không chỉ là chiến dịch theo đợt mà đang trở thành một lối sống thường xuyên, xuyên suốt trong hành trình học tập, lao động, cống hiến của người trẻ.

Tại các trường đại học, nhiều câu lạc bộ tình nguyện hoạt động quanh năm, gắn với các mục tiêu phát triển bền vững. Gen Z không chỉ đi dọn rác, mà còn tổ chức truyền thông bảo vệ môi trường, viết dự án xin tài trợ để làm nhà vệ sinh cho trường vùng cao, mở lớp học miễn phí cho trẻ nhập cư…

Không chỉ trong nước, Gen Z Việt còn mang tinh thần tình nguyện ra quốc tế. Nhiều bạn trẻ tham gia chương trình tình nguyện ASEAN, tổ chức hoạt động giao lưu văn hóa, tham gia hỗ trợ các hội nghị quốc tế tổ chức tại Việt Nam. Họ là đại diện tiêu biểu của một thế hệ vừa hội nhập, vừa giữ gìn bản sắc dân tộc.

Gen Z ngày càng cho thấy mình không chỉ biết hành động, mà còn có tư duy hệ thống. Họ không ngại đặt vấn đề, phản biện và đưa ra các giải pháp mang tính kiến tạo cho các vấn đề xã hội. Tại các diễn đàn như “Đối thoại với thanh niên”, “Hiến kế cho Thủ đô”, nhiều bạn sinh viên đã mạnh dạn góp ý về chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, đào tạo kỹ năng số, cải thiện giao thông công cộng, nâng cao chất lượng sống cho người dân đô thị.

Sinh viên Trường Đại học Luật Hà Nội tham góp ý kiến xây dựng chính sách

Các bạn trẻ Nguyễn Trung Khải, Hoàng Lê Minh, Lê Nguyễn Nhân Nghĩa (sinh viên Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội) nghiên cứu khoa học về quá trình sáp nhập, chia tách đơn vị hành chính ở Việt Nam qua các thời kỳ, cùng với kiến nghị giải pháp; hay nhóm sinh viên Nguyễn Văn Nhật, Nguyễn Trâm Anh, Bùi Hà Anh (Trường Đại học Luật Hà Nội) nghiên cứu vấn đề “Thu hút và trọng dụng nhân tài trong quá trình xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả: Kinh nghiệm quốc tế và gợi mở chính sách cho Việt Nam”.

Sự tham gia của Gen Z trong xây dựng chính sách không chỉ dừng ở đề xuất, mà đang dần chuyển hóa thành hành động cụ thể, thông qua các chương trình Đoàn, Hội Sinh viên hoặc khởi xướng từ các nhóm cộng đồng độc lập. Điều này cho thấy lý tưởng cách mạng không bị lỗi thời, mà đang cập nhật hình thức mới phù hợp thời đại.

Cống hiến theo cách riêng nhưng không xa rời cốt lõi

Không ít lo ngại rằng, Gen Z sống thực dụng, chỉ quan tâm mạng xã hội và thiếu lý tưởng nhưng thực tế đang chứng minh điều ngược lại: Gen Z có thể yêu nước, có thể sống lý tưởng, chỉ là họ chọn cách thể hiện khác, hiện đại hơn, cá tính hơn.

Cống hiến hôm nay không nhất thiết phải hy sinh thầm lặng mà có thể là lan tỏa năng lượng tích cực qua một video TikTok dạy cách tái chế rác thải; không phải đổ mồ hôi giữa chiến trường mà là đổ chất xám để viết phần mềm chống gian lận thi cử; không phải tuần hành xuống đường, mà là lên tiếng đúng lúc trước các bất công xã hội qua nền tảng số. Tất cả những hành động đó, dù lớn hay nhỏ, đều đang góp phần vào sự nghiệp phát triển Thủ đô và đất nước.

Các bạn trẻ trong đội hình “Bình dân học vụ số” hướng dẫn, hỗ trợ người dân

Theo bạn trẻ Vũ Thị Hằng (trú tại huyện Hoài Đức, Hà Nội), để lý tưởng cách mạng không chỉ là khẩu hiệu, cần sự đồng hành của nhà trường, tổ chức Đoàn, Hội và cả xã hội trong việc tạo môi trường cho Gen Z thể hiện và phát triển. Chúng ta cần có thêm các sân chơi mang tính chính sách và hành động thực tiễn như “Hiến kế trẻ cho Thủ đô”, “Thanh niên kiến tạo xã hội số”, “Sinh viên với văn hóa sáng tạo Thăng Long”… Nên có cơ chế để tiếng nói của người trẻ không chỉ dừng ở diễn đàn mà thực sự được phản hồi, tiếp nhận.

Song song đó, chúng ta cần ghi nhận và truyền thông các gương mặt trẻ có đóng góp tích cực, không chỉ các anh hùng hay nhà khoa học, mà cả những bạn trẻ dám nghĩ, dám làm trong đời sống thường nhật. Khi những câu chuyện đẹp được lan tỏa, lý tưởng sẽ không bị xem là thứ xa vời.

Trong thời bình, lý tưởng cách mạng không còn là lời thề dưới cờ trước khi ra trận, mà là cam kết sống tử tế, sống cống hiến mỗi ngày. Gen Z, với những đặc trưng của thế hệ toàn cầu hóa, đang làm điều đó bằng trí tuệ, lòng nhân ái và hành động cụ thể.

Nếu thế hệ cha ông đi trước đã hi sinh để giành lấy hòa bình, thì Gen Z hôm nay đang dùng hòa bình ấy để xây dựng một đất nước giàu đẹp, một Thủ đô hiện đại, đáng sống, giàu bản sắc. Lý tưởng cách mạng không chỉ được giữ trong ký ức, mà đang được viết tiếp mỗi ngày, trên từng hành trình của thế hệ trẻ.