Đồng Nai: Doanh nghiệp điện mặt trời lao đao vì “quy hoạch có sau”

Từ chính sách khuyến khích đến vòng xoáy nợ nần

Thực hiện chủ trương khuyến khích phát triển điện mặt trời, năm 2020, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công thương đã ban hành các quyết định, thông tư, văn bản hướng dẫn về phát triển dự án và hợp đồng mua bán điện mẫu áp dụng cho các dự án điện mặt trời.

Theo hướng dẫn của các văn bản này, nhiều doanh nghiệp đã mạnh dạn đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) kết hợp với mô hình trang trại trồng trọt, chăn nuôi. Điển hình như Công ty TNHH Đầu tư và Quản lý Bất động sản Dream Land (gọi tắt là Dream Land) đã có văn bản đăng ký đấu nối dự án ĐMTMN tại trang trại trồng trọt của doanh nghiệp này (thuộc xã Bảo Quang, TP Long Khánh, Đồng Nai) và được Công ty TNHH MTV Điện lực Đồng Nai (gọi tắt là Điện lực Đồng Nai) chấp nhận qua Văn bản số 6010/PCĐN-KD ngày 9/9/2020.

Một phần nội dung trong hợp đồng mua bán điện giữa Công ty Dream Land và Điện lực Đồng Nai được ký kết

Sau khi hoàn thành các hồ sơ về kỹ thuật, phòng cháy chữa cháy, tờ khai kinh tế trang trại… ngày 31/12/2020, Dream Land và Điện lực Đồng Nai (do Điện lực Long Khánh đại diện) ký hợp đồng mua bán điện, chốt chỉ số công tơ điện thông qua công tơ đo đếm được lắp đặt tại điểm giao nhận điện.

Từ tháng 1/2021 đến 3/2023, Dream Land nhận đầy đủ tiền điện từ Điện lực Long Khánh. Tuy nhiên, từ tháng 4/2023 đến nay, phía Điện lực ngưng thanh toán với lý do doanh nghiệp chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý đất đai và yêu cầu bổ sung xác nhận sự phù hợp quy hoạch.

Điều đáng nói, toàn bộ sản lượng điện từ tháng 4/2023 đến nay vẫn được Dream Land phát lên lưới. Mỗi tháng, Điện lực Long Khánh vẫn ghi chỉ số và yêu cầu Dream Land xuất hóa đơn giá trị gia tăng (VAT).

Tính đến nay, số tiền Dream Land yêu cầu phía điện lực phải thanh toán đã lên tới gần 5 tỷ đồng; ngoài ra còn hàng trăm triệu đồng tiền thuế mà doanh nghiệp đang “oằn lưng” gánh chịu.

Dù chưa được thanh toán tiền điện từ 2 năm nay nhưng mỗi tháng Dream Land vẫn xuất hóa đơn đều đặn cho phía điện lực

Từ thời điểm bị ngừng thanh toán tiền điện, Dream Land đã nhiều lần làm việc với các cơ quan chức năng để hoàn thiện hồ sơ pháp lý. Tuy nhiên, đến nay không chỉ có Dream Land mà hồ sơ về đất đai của nhiều doanh nghiệp khác vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

“Các cơ quan có thẩm quyền cứ yêu cầu trao đổi qua lại, điện lực vẫn thu tiền khách hàng, còn chúng tôi thì vẫn xuất hóa đơn mà không được thanh toán. Phần lớn vốn đầu tư dự án là chúng tôi vay ngân hàng. Việc không được thanh toán tiền điện trong thời gian dài khiến chúng tôi mất cân đối tài chính, có nguy cơ nợ xấu và mất tài sản thế chấp”, đại diện Dream Land cho biết.

Thay đổi quy hoạch, doanh nghiệp chịu trận

Theo Công văn số 6781/SCT-KT&NL ngày 13/11/2023 của Sở Công thương tỉnh Đồng Nai, đến ngày 23/10/2023, Điện lực Đồng Nai đã thực hiện ký kết hợp đồng mua bán điện với 299 hệ thống ĐMTMN lắp trên mái các trang trại trồng trọt, chăn nuôi.

Tuy nhiên, tại Văn bản số 3614/EVNSPC-KD ngày 15/5/2023, Tổng Công ty Điện lực Miền Nam yêu cầu: “Các dự án/hệ thống không thuộc khu vực được quy hoạch, không phù hợp với kế hoạch sử dụng đất của địa phương thì kiên quyết dừng thanh toán tiền mua ĐMTMN”. Do đó, Điện lực Đồng Nai đã tạm dừng thanh toán đối với 31/299 hệ thống do chưa bổ sung các hồ sơ liên quan đến đất đai.

Cũng theo Sở Công thương tỉnh này, qua rà soát, tại thời điểm ký kết hợp đồng, 31 hệ thống trên đều có giấy xác nhận của UBND cấp xã về việc khai báo xây dựng trang trại trong hồ sơ đăng ký/thỏa thuận đấu nối điện hoặc hợp đồng mua bán điện đúng theo quy định.

Tuy nhiên, sau ngày 31/12/2020, UBND tỉnh Đồng Nai phê duyệt Quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2021 - 2030, dẫn đến một số mô hình trang trại hợp pháp trước đó không còn phù hợp với quy hoạch sử dụng đất của địa phương. Do đó, các chủ đầu tư không thể thực hiện được thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất theo như yêu cầu của ngành Điện.

Văn bản kiến nghị của Sở Công thương tỉnh Đồng Nai

Để đảm bảo quyền lợi cho các chủ đầu tư hợp pháp trước đó, Sở Công thương kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai chỉ đạo các địa phương xác nhận trang trại phù hợp với quy hoạch và thời gian tồn tại của từng công trình; giao Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất; lấy ý kiến của Tổng Công ty Điện lực Miền Nam về việc tiếp tục thanh toán tiền điện đối với các công trình đã được các địa phương xác nhận hợp pháp còn trong thời gian tồn tại cho đến khi có thông báo thu hồi đất.

Tiếp đến, tháng 10/2024, UBND TP Long Khánh có Công văn số 3699/UBND-CN về việc xử lý hồ sơ pháp lý liên quan đến các mô hình trang trại kết hợp đầu tư hệ thống ĐMTMN; trong đó kiến nghị tạm thời giữ nguyên hiện trạng các trường hợp đã có hệ thống ĐMTMN từ 2020 để chờ các quy định hướng dẫn xử lý.

Trong khi Sở Công thương và UBND TP Long Khánh đã có ý kiến đề xuất nêu trên thì tại buổi làm việc giữa các bên vào tháng 1/2025, Điện lực Đồng Nai vẫn tiếp tục yêu cầu doanh nghiệp làm việc với TP Long Khánh để xác định hệ thống ĐMTMN có được phép tồn tại hay không. Điều này tạo thành vòng lặp “quy hoạch - thủ tục - trì hoãn” mà doanh nghiệp khó thoát ra.

Dream Land cho rằng, thời điểm doanh nghiệp ký hợp đồng với Điện lực Long Khánh, dự án hoàn toàn hợp pháp. Tuy nhiên, vì quy hoạch phê duyệt sau, dự án bỗng nhiên trở nên “sai sót” và không còn phù hợp với quy hoạch mới, khiến thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất không thể thực hiện.

Hệ thống điện mặt trời trên mái nhà của Dream Land tại xã Bảo Quang, TP Long Khánh, tỉnh Đồng Nai

Không thể để yếu tố khách quan trở thành lỗi doanh nghiệp

Nêu quan điểm về vụ việc, Luật sư Đặng Thị Thuý Huyền - Công ty Luật TNHH HPL và Cộng sự, cho rằng, Luật Điện lực 2024 quy định trước khi ký hợp đồng mua bán điện, điện lực có nghĩa vụ thẩm định hồ sơ pháp lý.

Nếu hồ sơ không đủ điều kiện, có quyền từ chối đấu nối, nhưng khi hợp đồng đã ký hợp pháp, dự án nghiệm thu kỹ thuật và vận hành ổn định thì mọi nghĩa vụ phải tiếp tục thực hiện cho đến khi có quyết định xử lý khác của cơ quan có thẩm quyền. Việc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất sau này là yếu tố khách quan, không phải lỗi doanh nghiệp.

Luật sư Huyền cũng nhận định, theo Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Quy hoạch, quyền lợi của nhà đầu tư hợp pháp trước thời điểm quy hoạch mới phải được bảo lưu. Việc điện lực tiếp tục chốt chỉ số, nhận hóa đơn mà không thanh toán là vi phạm nghĩa vụ hợp đồng, có dấu hiệu chiếm dụng vốn của doanh nghiệp, được thể hiện qua 3 điểm.

Thứ nhất, hợp đồng mua bán điện đã thiết lập tập quán giao dịch rõ ràng, tiếp tục nhận điện và hóa đơn thì nghĩa vụ thanh toán vẫn phải thực hiện.

Thứ hai, không có bất kỳ động thái kỹ thuật hay xử lý pháp lý nào khi cho rằng dự án vướng pháp lý mà vẫn thu điện.

Thứ ba, nghĩa vụ thanh toán phải kịp thời, việc chậm trả với số tiền gần 5 tỷ đồng và kéo dài có chủ đích thể hiện dấu hiệu chiếm dụng dòng tiền của doanh nghiệp.

Về pháp lý, doanh nghiệp có quyền khởi kiện dân sự để đòi tiền gốc, lãi chậm trả và bồi thường thiệt hại. Đồng thời, nếu chứng minh được việc cố ý trì hoãn thanh toán trong khi tiếp tục sử dụng điện và hóa đơn, gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo Điều 175 Bộ luật Hình sự.

Liên quan sự việc trên, ngày 14/6, trao đổi với phóng viên Báo Tuổi trẻ Thủ đô, ông Nguyễn Văn Tân - Giám đốc Điện lực Long Khánh cho biết, vụ việc đang được TAND TP Biên Hòa thụ lý giải quyết theo quy định. Do đó, các thông tin liên quan sẽ được làm rõ ở phiên tòa sắp tới...