Đổi xe máy cũ: Hà Nội sẽ giảm tình trạng ô nhiễm môi trường

Nhiều chiếc xe máy quá “đát” vẫn tiếp tục lưu thông trên phố

Hàng triệu xe máy cũ vẫn đang lưu hành

Tại nhiều tuyến phố của Hà Nội, không khó để bắt gặp những chiếc xe máy đã cũ nát lưu thông trên đường. Một số khu vực tập trung nhiều như trục đường Phạm Hùng - Vành đai 3, chợ đầu mối Long Biên và các bến xe... Xe máy là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là 2,5 triệu xe máy có tuổi đời trên 20 năm (đăng ký trước năm 2000) và khoảng 60.000 xe có tuổi đời từ 30 năm- 50 năm.

Cơ quan chức năng vẫn chưa đưa ra những tiêu chí, tiêu chuẩn nào để xác định niên hạn sử dụng an toàn đối với xe máy nên lực lượng cảnh sát giao thông chỉ có thể xử phạt khi các phương tiện này vi phạm an toàn giao thông.

Nếu xe đầy đủ giấy tờ chứng minh là tài sản riêng thì không thể tịch thu, loại bỏ được.

Hiện nay, toàn thành phố Hà Nội có khoảng 5,7 triệu chiếc xe máy đang tham gia giao thông, trong đó có 2,5 triệu xe máy có tuổi đời trên 20 năm (đăng ký trước năm 2000) và khoảng 60.000 xe có tuổi đời từ 30 - 50 năm.

Đây là tác nhân trực tiếp gây ô nhiễm môi trường không khí của thành phố. Khí thải từ các phương tiện này bao gồm các dạng hạt bụi lơ lửng, khí cacbon oxit (CO), hydrocarbon (HC), các dạng oxit nitơ (NOx) và các chất khác gia tăng theo thời gian, ngày càng vượt quá giới hạn cho phép, gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng môi trường không khí đô thị.

Đây cũng là một trong các nguyên nhân gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người do Viện Môi trường và Tài nguyên (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) công bố năm 2019. Theo đó, khí thải từ xe máy gồm 29% Nox; 65,4% NMVOC; 90% khí CO và 37,7% bụi.

Không những vậy, xe máy cũ đã sử dụng hàng chục năm còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về tai nạn giao thông nếu không được kiểm tra, bảo dưỡng thường xuyên.

Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia Nguyễn Trọng Thái cho biết, về tiêu chuẩn kỹ thuật, xe hết niên hạn không còn bảo đảm an toàn, không được phép sử dụng và không được lưu thông. Nhưng những phương tiện này vẫn sử dụng để chở hàng hóa, thậm chí dùng vào việc chở khách. Điều này tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông. Thực tế đã xảy ra nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng do xe hết niên hạn gây ra. Tuy vậy, tỷ lệ thu hồi phương tiện này đạt rất thấp. Tại Hà Nội, hai năm qua cơ quan chức năng mới chỉ thu hồi được ba trên tổng số gần 2.100 xe hết niên hạn sử dụng. Các địa phương khác cũng rơi vào tình trạng tương tự, không thể thu hồi cũng không thể quản lý loại phương tiện này. Đáng lo ngại hơn, tại một số khu vực xa trung tâm, xe ô-tô hết hạn sử dụng được dùng làm xe đưa, đón học sinh, vô hình trung những người sử dụng đã và đang đem tính mạng và sức khỏe của trẻ nhỏ đánh cược với may rủi.

Theo quy định tại Nghị định 95 của chính phủ, xe tải có niên hạn sử dụng 25 năm, xe khách 20 năm, tuy nhiên niên hạn sử dụng của xe máy hiện chưa có quy định cụ thể. Do vậy trên cơ sở rà soát, qua kiểm tra, phát hiện vi phạm, cơ quan chức năng tạm giữ các xe vi phạm có niên hạn sử dụng 30 – 40 năm, công an thành phố đã kiến nghị Ủy ban nhân dân thành phố, đề xuất thanh lý, hủy các phương tiện này.

Hà Nội cũng đã đưa ra đề xuất xây dựng phương án cấm xe máy theo lộ trình 3 giai đoạn 2019 - 2025, 2026 - 2030 và sau năm 2030. Theo đó, đến 2025 sẽ thí điểm cấm xe máy vào giờ cao điểm các ngày làm việc trong tuần trên nhiều tuyến đường dẫn vào trung tâm thành phố tiến tới 2030 cấm hoàn toàn xe máy trong nội thành.

Mới đây, thành phố Hà Nội đang phối hợp Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) nghiên cứu thí điểm đo kiểm khí thải và hỗ trợ đổi xe máy cũ đang lưu hành tại thủ đô.

Theo đó, Hà Nội dự kiến sẽ lựa chọn và lắp đặt thiết bị đo kiểm cho 8 đại lý sửa chữa, bảo dưỡng xe máy trên địa bàn phục vụ việc đo khí thải. Dự kiến thí điểm tại 6 quận: Hoàn Kiếm, Cầu Giấy, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Hà Đông, Thanh Xuân.

Cùng với đó, Hà Nội lựa chọn 30 đại lý xe máy thí điểm chương trình đăng ký tham gia đổi xe mô tô, xe gắn máy cũ (sản xuất trước năm 2002) với các cơ chế hỗ trợ khác nhau. Hỗ trợ dưới dạng hiện vật trị giá 300.000 đồng/người đưa xe đến kiểm tra khí thải và hỗ trợ người muốn đổi xe máy theo chương trình 2 - 4 triệu đồng/người.

Hà Nội đang tìm cách hạn chế xe máy, nhất là xe máy cũ để giảm thiểu ô nhiễm môi trường

Tiếp tục nghiên cứu để có phương án khả thi nhất

Theo thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Hà Nội, đây mới chỉ là ý tưởng đề xuất của Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM). Hiện, lãnh đạo thành phố Hà Nội đang giao Sở TN&MT chủ trì phối hợp với các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan xem xét, nghiên cứu, báo cáo về nội dung này.

Sở TN&MT đã có buổi làm việc với VAMM, Sở Giao thông vận tải và các đơn vị liên quan để trao đổi và làm rõ về chương trình “Nghiên cứu thí điểm đo kiểm khí thải và hỗ trợ đổi xe mô tô, xe gắn máy cũ đang lưu hành trên địa bàn thành phố”.

Việc đo kiểm khí thải xe máy là việc làm cần thiết để từ đó thành phố có giải pháp cải thiện chất lượng không khí. Vì vậy, qua cuộc họp với các bên liên quan, cùng với nghiên cứu tình hình thực tế và căn cứ vào các văn bản pháp lý hiện hành, Sở TN&MT đã có báo cáo thành phố về việc chấp thuận triển khai chương trình. Hiện, chương trình mới dừng lại ở việc báo cáo chứ chưa phải đã được thành phố chấp thuận.

Riêng về nội dung hỗ trợ đổi xe máy cũ cần phải tiếp tục xem xét, nghiên cứu, vì hiện nay chưa có quy chuẩn về khí thải xe máy, chưa có quy định về niên hạn sử dụng xe máy như ô tô. Hơn nữa, thành phố đang có chủ trương hạn chế phương tiện cá nhân nên không thể tùy tiện triển khai ngay được.

Quyết định số 16/2015/QĐ-TTg do Chính phủ ban hành đã yêu cầu đến thời điểm ngày 1/1/2018 chính thức thu hồi, xử lý các phương tiện giao thông hết hạn sử dụng, bao gồm cả xe mô tô, xe gắn máy. Tuy nhiên, đến thời điểm này vẫn chưa thực hiện được vì chưa ban hành quy định về niên hạn sử dụng đối với xe máy. Về kiểm soát khí thải, nguồn thải, Chính phủ cũng đã giao Bộ TN&MT triển khai nhưng cũng chưa thực hiện được.

Do vậy, việc VAMM đề xuất thành phố Hà Nội triển khai thí điểm đo kiểm khí thải thải xe máy là việc rất đáng hoan nghênh. Từ đó, có khuyến cáo cho người sử dụng kiểm tra và bảo dưỡng xe máy, đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông, góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Theo UBND thành phố Hà Nội, việc hỗ trợ người dân đổi xe máy đã sử dụng quá 18 năm đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn. Do đó, UBND TP yêu cầu Sở TN&MT Hà Nội tiếp tục xin ý kiến của các sở, ngành, quận, huyện, thị xã và đơn vị phối hợp thực hiện…

Để chương trình này phát huy hiệu quả cần có lộ trình cụ thể, trước mắt là thí điểm trong một thời gian khoảng 3 tháng để đánh giá tác động của chính sách đến các hoạt động và đời sống xã hội của người dân.

Nguyễn Thị Hạnh – Nguyễn Thanh Hà