Đem hương lan rừng về trên phố

Khi còn là một cậu thiếu niên 11 tuổi, một lần theo người chú đi giám sát xây dựng nhà máy xi măng Hoàng Thạch, Trần Tuấn Anh đã nhìn thấy một cụm lan rừng trong quá trình san lấp mặt bằng, ở đầu máy xúc có lẫn vào đám đất đá công trường bừa bộn. Nhìn đóa lan tinh khôi giữa bụi bặm, máy móc ồn ã, anh Tuấn bỗng nhận ra một vẻ đẹp mỏng manh đến kiên cường của loài hoa ấy. Anh đem cụm hoa ấy về nhà trồng thử chơi.

Bản thân anh lúc đó cũng không biết trồng như thế nào, loay hoay với loài hoa vốn chỉ quen môi trường sống thiên nhiên, anh phải đi hỏi mọi người và được bày cho cách lấy mùn cưa và bã chè để bón cho cây. Sau một thời gian, cụm cây nở hoa vàng rất đẹp. Mọi người bảo đó là lan “kiếm”, rất thường gặp ở vùng này. Thích thú khi tự tay chăm sóc một cái cây cho tới lúc nở hoa, đã nhen nhóm trong lòng Tuấn Anh một tình yêu kì lạ.

Cơ duyên với loài hoa đẹp này cũng bắt đầu trong anh từ đó. Để tìm ra những loài hoa lan hiếm hoi, anh đi đến rất nhiều nơi. Bất cứ khi nào nghe tin rừng nào, núi nào có lan là anh không quản ngại vất vả hiểm nguy tìm đến. Quá trình chơi lan cũng lắm công phu, có những lần đem được lan rừng về trồng ở vườn nhà che nắng, tưới nước đều đặn mà cây không lớn và chết dần. Nhiều cây mọc ở trên rừng ra hoa rất đẹp nhưng mang về vườn ở Hà Nội mấy năm mà cũng chẳng ra hoa.

Tìm hiểu thêm những người có kinh nghiệm và bằng những kiểm chứng của bản thân, anh thấy rằng loài hoa vua này không phải chỉ toàn loại dễ tính, dễ chiều mà cũng có những loài đỏng đảnh hệt như những nàng thiếu nữ đẹp. Cách trồng lan, nhân giống lan và chăm sóc sao cho lan nở hoa đẹp nhất cũng có vô vàn điều thú vị.

Bước vào những năm chín mươi, kinh tế thị trường đã mở cửa kéo theo nhiều cơ hội làm ăn buôn bán. Là một người sớm được ra thế giới bên ngoài, Tuấn nhận thấy ở các nước, cây Lan không chỉ là một thú chơi mà còn phát triển thành ngành nghề đem lại lợi nhuận không nhỏ. Chỉ riêng ở Hà Nội thôi, những người yêu Lan muốn được những giò lan đẹp phải cất công tới những vùng xa xôi để kiếm tìm.

Anh suy nghĩ và bàn bạc với vợ bỏ công ty sau mười tám năm gắn bó để về lập vườn lan.Hoa lan rừng Việt Nam có đặc điểm sống khỏe, cây, lá nhỏ gọn, hoa đẹp, bền và đặc biệt có hương thơm quyến rũ nên được nhiều người ưa thích. Ðể đáp ứng nhu cầu thị trường hoa lan nở vào dịp Tết nguyên đán, Trần Tuấn Anh thuê thêm gần 1.000m2 ở Cầu Giấy để ươm và nhân giống hoa. Anh liên hệ bạn bè ở khắp nơi để tổ chức khai thác lan rừng, hướng dẫn các cộng sự phân loại và tuyển chọn rồi đem vào vườn ươm.

Ngắm khu vườn ngập sắc hoa lan, anh cười “Có lẽ thơ mộng nhất là những ngày đi lính, mỗi lần về thăm nhà, trong ba lô ngoài những cánh thư của đồng đội gửi thì chỉ có những giò lan rừng về làm quà cho người thân. Với tôi, hoa lan không chỉ là một thú chơi nữa mà đã trở thành cái nghiệp đeo bám, là nguyên nhân của những hạnh phúc và đau khổ đã trải qua”.

Năm 2001, tình cờ trong đống cây hoa lan của một người khách đem từ Sơn La, Lai Châu về, Tuấn Anh phát hiện một loài hoa lan thuộc họ Hoàng Thảo mới lạ. Anh tìm về Mường Tè - Lai Châu xa xôi, nơi xuất xứ cây hoa lan lạ để tìm hiểu, nghiên cứu và biết đây là loài lan mới chưa có tên trên bản đồ hoa lan thế giới nên anh gửi ảnh, tiêu bản và mẫu hoa sang các Viện hàn lâm Nga, Mỹ để kiểm tra gen và xác định chủng loại. Năm 2003, Hiệp hội hoa lan thế giới đã công nhận loài hoa mới, công nhận anh là người phát hiện và tên anh được đặt cho loài hoa này. Ðó là hoa Dendrobium tuananhii chỉ có ở núi rừng Việt Nam.