Đại ngàn Kon Tum đang “rỉ máu”

Đồi thông đỏ bị lâm tặc chặt phá tan hoang

“Xẻ thịt” đồi thông đỏ

Thời gian gần đây, báo Tuổi trẻ Thủ đô nhận được nguồn tin từ người dân về tình trạng khai thác trái phép gỗ thông đỏ trên địa bàn tỉnh Kon Tum. Sau một thời gian tìm hiểu, tiếp cận địa bàn, vượt qua hơn 50km đường rừng dốc đá cheo leo, chúng tôi đã vào được khu vực đồi thông đỏ (thuộc xã Đắk Pne, huyện Kon Rẫy và xã Đắk Long, huyện Kon Plông).

Theo người dẫn đường cho biết, thông đỏ là loại thực vật rất quý hiếm thuộc “nhóm IA”. Nó có nhiều tác dụng, giá trị cao nên thời gian gần đây nhiều nhóm lâm tặc đã đổ về khu vực này để khai thác trộm.

Điểm chung của các nhóm này là trước khi đưa quân vào chặt phá, lâm tặc phải thuê người bản địa dẫn đi “đạp rừng” để đánh dấu lãnh địa của mình.

Những chiếc xe máy độ lâm tặc dùng để vận chuyển gỗ ra khỏi rừng

Có mặt tại hiện trường, nhóm phóng viên không khỏi rùng mình khi chứng kiến hàng chục ha rừng đã bị lâm tặc triệt hạ, tàn phá tan hoang. Nhiều cây thông đỏ cổ thụ có đường kính từ 1m đến gần 2m bị cắt hạ, phần nạc nhất đã bị lấy đi mất, chỉ còn trơ trọi lại phần gốc, ngọn và bìa xẻ ra từ những khúc gỗ được phơi bày ngổn ngang.

Trước mắt chúng tôi là một quả đồi rộng lớn bị cày xới nham nhở vì lâm tặc ủi đất mở đường nhánh để vận chuyển gỗ, dăm bào tại hiện trường vẫn còn dậy mùi thơm của gỗ thông.

Sau khi lấy hết gỗ, nhằm che đậy hành vi phạm pháp của mình cũng như xóa đi những dấu vết còn sót lại, lâm tặc đã đổ xăng đốt cả vạt rừng để phi tang.

Tìm hiểu thêm chúng tôi được biết, trước khi đốn hạ một cây gỗ, lâm tặc phải phát quang xung quanh, chọn hướng cho cây đổ xuống rồi mới dùng cưa máy cắt dưới gốc hở một miếng hình tam giác để “mở miệng”. Sau đó, chúng ra phía bên kia thân cây cưa chéo từ trên xuống đến chỗ “mở miệng” cho đến lúc cây đổ.

Đốn hạ cây xong, lâm tặc xẻ gỗ thành hộp, phách có kích cỡ rộng 90cm, dày 25cm, dài từ 2-3m rồi dùng xe máy vận chuyển ra bãi tập kết nằm ngay ở bìa rừng. Chứng kiến những cánh rừng rũ rượi, nhiều gốc cây mới bị đốn hạ đang còn “rỉ máu” chúng tôi không khỏi xót xa, đau lòng.

Gỗ lậu “chui lọt” trạm kiểm soát lâm sản

Lâm tặc ngang nhiên lộng hành, hàng chục héc ta rừng thông đỏ bị triệt hạ, thế nhưng, theo ghi nhận của phóng viên thì lực lượng kiểm lâm địa bàn, bảo vệ rừng và chính quyền địa phương nơi đây vẫn rất thờ ơ, quản lý lỏng lẻo, không làm tròn trách nhiệm được giao.

Trong thời gian thâm nhập thực tế, chúng tôi đã thấy được những bất cập, khuất tất trong công tác quản lý bảo vệ rừng ở nơi đây.

Đồi thông đỏ được xem là “điểm nóng” về tình trạng khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép trên địa bàn huyện Kon Rẫy nên ngoài lực lượng bảo vệ rừng của Công ty Lâm nghiệp Kon Rẫy, Công ty Lâm nghiệp Kon Plông, chính quyền địa phương thì còn có chốt kiểm tra, kiểm soát lâm sản của các đơn vị liên ngành.

Trạm kiểm soát lâm sản được đặt ngay ở cửa rừng (xã Đắk Pne, huyện Kon Rẫy), nhân viên canh gác 24/24h. Thế nhưng, không hiểu vì sao lâm tặc vẫn tuồn được gỗ khai thác trái phép từ trong rừng ra ngoài để đưa đi tiêu thụ. “Nếu không có sự tiếp tay, bao che của cán bộ quản lý bảo vệ rừng thì đừng nói gỗ chứ một con kiến cũng không thể chui qua được trạm kiểm soát lâm sản…”, một người dân bức xúc nói.

Sau một thời gian lân la, bắt chuyện với một lâm tặc, người này cho biết muốn vào rừng khai thác gỗ thì họ phải chung chi hàng tháng cho các đơn vị quản lý rừng ở đây, mức độ chung chi tùy thuộc vào khối lượng gỗ đã khai thác được. Còn việc vận chuyển gỗ ra ngoài thì đã có khung thời gian nhất định, ai làm trái thì sẽ bị xử lý theo “luật rừng”.

Được biết, từ 20h – 23h hàng ngày là khung thời gian lâm tặc vận chuyển gỗ ra khỏi rừng rầm rộ nhất. Phương tiện vận chuyển của chúng thường là những chiếc xe máy độ, hai bánh được quấn nhông xích để tránh trơn trượt, mỗi lượt ra như vậy có khoảng 5 chiếc, cứ 30 phút một lượt.

Sau khi lấy đi hết gỗ, lâm tặc đổ xăng đốt những gì còn sót lại để nhằm xóa dấu vết

Thực tế, diện tích rừng tự nhiên ở Việt Nam đang ngày càng suy giảm nhanh với tốc độ chóng mặt. Độ che phủ rừng ở nước ta hiện còn chưa đến 40%, diện tích rừng nguyên sinh còn khoảng 10%.

Chặt phá rừng là nguyên nhân gây biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính làm trái đất nóng lên; môi trường môi sinh bị ô nhiễm, lũ lụt; voi rừng bỏ rừng về làng phá họa hoa màu, tài sản, giết người… Nạn chặt phá ừng cũng là nguyên nhân gây mất cân bằng sinh thái, bão lũ quét, sạt lở đất, dịch bệnh phát sinh.

Các hiện tượng thiên tai lũ lụt, sạt lở đất ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn do tình trạng rừng bị tàn phá. Theo các chuyên gia lâm nghiệp, từng nhiệt đới có nhiều tầng, dưới có thẩm thực vật và những tầng cây khác. Nhờ vậy mà nếu lượng mưa nhỏ thì chỉ ở trên tầng lá cây có khi không rơi xuống mặt đất. Trường hợp lượng mưa lớn, nước mưa rơi xuống đất thì đã có lớp cành lá cây mục giữ nước, thường là 80 – 90%. Sau đó ngấm xuống đất hình thành nên các mạch nước ngầm. Còn mặt đất chỉ còn 10 – 20% nước rất ít khả năng gây lũ quét, lũ ống gây hại cho con người.

Mưa bão lũ xảy ra ở nước ta ngày càng tăng; trở thành mối đe dọa nguy hại đến cuộc sống con người và nền kinh tế nước nhà. Theo báo cáo của tổ chức FAO, Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất từ các hiện tượng thiên tai, bão lũ.

Ngoài do biến đổi khí hậu, đặc điểm địa lý thì tình trạng mưa lũ ở nước ta trở nên nghiêm trọng, khốc liệt hơn là do nạn chặt phá rừng. Con người chặt phá rừng đầu nguồn để phục vụ sản xuất nông nghiệp, khai thác gỗ, xây dựng thủy điện, giao thông hạ tầng… Chính điều này gây ra sự suy giảm thảm thực vật ở lưu vực; khả năng cản trở dòng chảy khi mưa lũ giảm. Khi đó, tốc độ di chuyển của mưa lũ nhanh hơn

Ngoài ra còn có nguyên nhân trực tiếp của con người. Đó là: Nạn phá rừng đầu nguồn để khai thác gỗ, phát triển nông nghiệp, thủy điện… Những nguyên nhân này khiến thảm thực vật trên lưu vực ngày càng giảm dẫn đến khả năng cản dòng chảy kém; làm cho lũ tập trung nhanh hơn, gây hậu quả nặng nề hơn.

Để làm tốt công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, trước hết rất cần sự vào cuộc và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị. Các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch, quan tâm đầu tư thực hiện công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng gắn với thực hiện Chỉ thị 13-CT/TƯ.

Các địa phương đã dừng không cấp phép khai thác tận dụng sau khai thác trong rừng tự nhiên; đồng thời giám sát chặt chẽ việc tận thu gỗ những diện tích rừng được phép chuyển mục đích sử dụng... Các vụ vi phạm, nhất là hành vi phá rừng trái pháp luật được phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh đã góp phần không nhỏ trong công tác bảo vệ rừng.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về quản lý, bảo vệ rừng cũng được các cấp, các ngành duy trì và triển khai rộng khắp, nên nhận thức về bảo vệ và phát triển rừng của người dân được nâng lên rõ rệt...

Cấp ủy đảng, chính quyền các địa phương cần tiếp tục quán triệt và xây dựng kế hoạch, chương trình hành động thực hiện nghiêm Chỉ thị 13-CT/TƯ; thường xuyên tiến hành kiểm tra, giám sát, đôn đốc, đánh giá và báo cáo kết quả thực hiện hằng năm.

Tổng cục Lâm nghiệp cần tiếp tục tham mưu cho Bộ NN&PTNT tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với diện tích rừng hiện có; nâng cao năng suất, chất lượng và phát huy giá trị của từng loại rừng, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó với biến đổi khí hậu...

Cùng với đó, các đơn vị chức năng tập trung cao độ để hoàn thành tốt Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2016-2020, phấn đấu kết thúc năm 2019: Nâng tỷ lệ che phủ rừng đạt 41,85%; giảm diện tích rừng bị thiệt hại và số vụ vi phạm tối thiểu 10% so với năm 2018.

Tổng cục Lâm nghiệp cần tiếp tục thực hiện hiệu quả 2 nhóm giải pháp trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng là bảo vệ rừng và thúc đẩy sản xuất, phát triển rừng. Cụ thể, tiếp tục tăng cường tuyên truyền về bảo vệ rừng, phòng chống cháy rừng; giao rừng, cho thuê rừng gắn với giao đất, cho thuê đất; ứng dụng công nghệ tiên tiến trong công tác quản lý, bảo vệ rừng. Cùng với đó là đẩy mạnh công tác sắp xếp, đổi mới các công ty lâm nghiệp nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả đối với rừng sản xuất; giám sát chặt chẽ các dự án bảo vệ và phát triển rừng sử dụng vốn ngân sách nhà nước…

Cơ quan chức năng phủ nhận

Trao đổi với phóng viên, đại diện Công ty TNHH MTV Lâm Nghiệm Kon Rẫy) cho biết: Số diện tích rừng thông này là thông 5 lá, không phải thông đỏ như một số thông tin báo chí phản ánh.

Số diện tích bị người dân đốt làm nương rẫy được đơn vị lập biên bản và đánh dấu vào khoảng tháng 3/2019. Tuy nhiên, số gỗ thông bị cưa hạ tại hiện trường không có giá trị nếu lực lượng chức năng kéo về thì rất khó xử lý và tốn kém chi phí vận chuyển.

Dọc cánh rừng này, còn một số gốc thông bị bà con xẻ về làm nhà nhưng cũng đã từ rất lâu và đã bị chính quyền địa phương nhắc nhở. Chúng tôi cam kết không có một gốc thông mới nào bị khai thác tại vị trí này…

Một lãnh đạo Chi cục kiểm lâm thông tin thêm: Ngay khi nắm được thông tin, lực lượng đã thành lập nhiều đoàn đi kiểm tra hiện trường và xác định đây là vị trí cũ đã được xử lý trước đó. Tại hiện trường còn một số gốc thông 5 lá đã mục ở phần ngoài vỏ nên được bà con xẻ lấy phần lõi, tận thu về làm nhà cửa… khu vực này không có loại thông đỏ như một số thông tin phản ánh.

* Đây là bài viết tuyên truyền bảo vệ môi trường của Bộ Thông tin và Truyền thông năm 2019