 Đoàn Thanh niên thành phố Hà Nội tham gia số hóa nhiều công trình lịch sử trên địa bàn PV: Trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, khi một bài ca trù vang lên ở Hà Nội và được chia sẻ tới tận New York xa xôi, khi tà áo dài xuất hiện trong các lễ hội quốc tế, ông có nghĩ rằng văn hóa Việt đang trở thành “ngôn ngữ mềm” để người trẻ đóng góp cho hình ảnh một Việt Nam yêu hòa bình? Làm thế nào để khuyến khích làn sóng này mạnh mẽ hơn? PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Đúng vậy, trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều biến động, từ xung đột vũ trang, chia rẽ ý thức hệ đến khủng hoảng môi trường và khủng hoảng niềm tin, thì văn hóa đang nổi lên như một “ngôn ngữ mềm”, một thứ sức mạnh dịu dàng nhưng sâu thẳm, có thể kết nối con người vượt qua ranh giới quốc gia, chủng tộc và lịch sử và điều tuyệt vời là, chính thế hệ trẻ của Việt Nam, những bạn trẻ Gen Z đang là người cầm lấy ngòi bút để viết nên “bản tuyên ngôn” văn hóa đó theo cách đầy sáng tạo và hiện đại. Hãy thử tưởng tượng: Một bài ca trù, vốn được coi là nghệ thuật bác học, kén người nghe, nay được phối khí với EDM, được thu âm bằng thiết bị hiện đại và phát sóng trên Spotify toàn cầu, thu hút cả người trẻ quốc tế. Một tà áo dài, biểu tượng mềm mại của người phụ nữ Việt Nam xuất hiện trên sàn catwalk ở Milan, trong bộ sưu tập do chính nhà thiết kế trẻ Việt Nam lên ý tưởng. Đó không còn là những hoạt động văn hóa khép kín trong bảo tàng hay sách giáo khoa, mà là sự “sống lại” của di sản giữa lòng thế giới. Văn hóa Việt Nam đang đi ra thế giới bằng chính đôi chân của giới trẻ, bằng tấm lòng tự tôn dân tộc và năng lực kết nối xuyên quốc gia. | | | PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng, không ai có thể kể câu chuyện Việt Nam một cách thuyết phục hơn chính người Việt và không ai có thể đưa văn hóa Việt Nam đến gần trái tim thế giới hơn là thế hệ trẻ | Muốn khuyến khích làn sóng này mạnh mẽ hơn, theo tôi, trước hết phải thừa nhận một cách công khai và đầy trân trọng vai trò của người trẻ trong công cuộc gìn giữ và quảng bá văn hóa. Nhà nước cần có những cơ chế cởi mở hơn, khích lệ hơn để hỗ trợ các sáng kiến văn hóa mang dấu ấn của Gen Z, từ việc tài trợ các dự án sáng tạo ứng dụng công nghệ số, đến việc bảo vệ bản quyền cho các ý tưởng văn hóa mới lạ. Bên cạnh đó, cần mở rộng hệ sinh thái đào tạo và truyền cảm hứng về văn hóa, nghệ thuật ngay từ trong nhà trường, không coi văn hóa là môn học phụ, mà là hành trang công dân. Một nền giáo dục hướng về bản sắc, một môi trường sáng tạo cởi mở và một tinh thần khởi nghiệp văn hóa mạnh mẽ, đó chính là “bệ phóng” để làn sóng văn hóa trẻ ngày càng lan xa. Tôi vẫn luôn tin rằng: Không ai có thể kể câu chuyện Việt Nam một cách thuyết phục hơn chính người Việt và không ai có thể đưa văn hóa Việt Nam đến gần trái tim thế giới hơn là thế hệ trẻ, những người vừa thấm đẫm cội nguồn, vừa làm chủ công nghệ và ngôn ngữ toàn cầu. Chỉ cần chúng ta tin vào họ, đồng hành cùng họ, thì “ngôn ngữ mềm” của văn hóa sẽ trở thành sức mạnh vững bền nhất để lan tỏa thông điệp hòa bình từ Việt Nam đến với năm châu.  Một ứng dụng tiên phong về nội dung du lịch, giúp du khách quốc tế tìm hiểu về các địa điểm, văn hoá, du lịch, ẩm thực Việt Nam do người trẻ sáng tạo nên | | PV: Người trẻ Việt Nam đang sử dụng công nghệ, mạng xã hội để phục dựng di sản, kể câu chuyện Việt Nam theo cách hiện đại. Theo ông, liệu đó có phải là con đường mới để thế hệ Gen Z không chỉ giữ gìn cội rễ văn hóa mà còn dệt gấm, thêu hoa vào bức tranh hòa bình chung của nhân loại? PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Tôi cho rằng, việc người trẻ Việt Nam sử dụng công nghệ, mạng xã hội để kể lại câu chuyện văn hóa theo cách của riêng họ chính là một cuộc “chuyển mình lịch sử” trong cách chúng ta giữ gìn và phát huy di sản. Nếu thế hệ cha anh lưu giữ văn hóa bằng ký ức, trang sách hay những buổi diễn xướng truyền thống, thì Gen Z lại đang làm điều đó bằng video dạng dọc, infographic sinh động, công nghệ thực tế ảo, podcast đa nền tảng… nhưng tinh thần thì vẫn nguyên vẹn: Đó là tình yêu văn hóa và khát vọng lan tỏa giá trị Việt Nam ra thế giới. Tôi đã từng gặp một bạn sinh viên âm thầm số hóa hàng trăm tư liệu về kiến trúc đình làng. Một nhóm bạn trẻ khác thì làm phim tài liệu về tục thờ Mẫu bằng thiết bị quay bán chuyên nhưng đầy tâm huyết. Những dự án du lịch ảo, bảo tàng số hay ứng dụng game hóa di sản đang được các bạn hiện thực hóa từng ngày, không phải để chơi công nghệ, mà là để bảo tồn, làm mới và đưa di sản đến với công chúng rộng rãi hơn. Chính họ đang dệt gấm thêu hoa vào bức tranh văn hóa Việt Nam bằng những sợi chỉ của thời đại số. Trong hành trình dựng xây hòa bình và lan tỏa hình ảnh quốc gia, không phải lúc nào ta cũng cần đến những diễn đàn lớn hay nghị sự tầm cao. Đôi khi, một video TikTok giới thiệu tiếng rao đêm Hà Nội, một clip YouTube kể chuyện về mắm tôm hay một podcast phỏng vấn cụ nghệ nhân làm nón, cũng có thể là chiếc cầu nối giữa Việt Nam và bạn bè thế giới. Khi một bản sắc văn hóa được hiểu, được yêu, thì cũng là lúc người ta học cách tôn trọng, đồng cảm và đó chính là nền tảng sâu xa của hòa bình. Tôi gọi đây là “cuộc cách mạng âm thầm” của Gen Z, họ không cần tuyên bố lớn lao, không đao to búa lớn nhưng lại đang thực sự đổi mới cách chúng ta bảo tồn di sản. Họ kết nối hiện đại và truyền thống, công nghệ và nhân văn, thế giới và Việt Nam, bằng chính sự tự nhiên, gần gũi, thông minh và sáng tạo của mình. Tôi tin nếu được tiếp sức bởi hệ sinh thái chính sách cởi mở, được hỗ trợ về kỹ năng, cơ sở dữ liệu và không gian sáng tạo, thì con đường mà các bạn trẻ đang mở ra sẽ không chỉ là lối đi nhỏ, mà là một đại lộ rộng lớn, đưa văn hóa Việt Nam thăng hoa trong kỷ nguyên số, đồng thời thắp sáng một cách rất riêng những giá trị hòa bình cho nhân loại. PV: Có người cho rằng gìn giữ và lan tỏa văn hóa là chuyện của nghệ nhân, nhà nghiên cứu, chứ Gen Z làm điều này chưa nổi. Ông nghĩ sao về vấn đề này và nếu người trẻ xem việc đưa văn hóa Việt vươn tầm thế giới là cách để họ xây dựng đất nước và kiến tạo hòa bình, ông kỳ vọng gì ở họ? PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Tôi nghĩ, quan điểm cho rằng gìn giữ và lan tỏa văn hóa là chuyện của các nghệ nhân và nhà nghiên cứu là một cách tiếp cận cũ, thậm chí có phần giới hạn. Văn hóa không chỉ sống trong bảo tàng hay thư viện, mà sống trong từng hơi thở của đời sống hiện đại, nơi người trẻ không những là đối tượng thụ hưởng, mà chính là chủ thể sáng tạo mạnh mẽ nhất. Tôi đã từng thấy một bạn trẻ tổ chức triển lãm về Việt phục giữa lòng Sài Gòn, mà khách tham quan là những bạn Gen Z đến từ khắp nơi, thậm chí có cả những influencer nước ngoài. Tôi cũng đã xem một kênh YouTube do một nhóm sinh viên xây dựng, chuyên kể chuyện Hà Nội bằng hình ảnh động và giọng thuyết minh song ngữ, có tập thu hút tới hàng triệu lượt xem. Những điều đó nói lên rằng: Người trẻ hoàn toàn có khả năng làm chủ di sản, kể lại câu chuyện văn hóa bằng “ngôn ngữ” của thời đại mình và thậm chí, còn lan tỏa mạnh mẽ hơn nhờ sự thấu cảm của thế hệ cùng trang lứa trên toàn cầu.  Nhóm bạn trẻ "tác nghiệp" để lan toả văn hoá Việt đến mọi người | | Tất nhiên, các nghệ nhân, nhà nghiên cứu, học giả vẫn đóng vai trò trụ cột, họ là “người giữ lửa”, người tạo ra những giá trị gốc rễ, và chính họ cần chủ động trao truyền, hợp tác, kết nối với người trẻ, chứ không nên đứng riêng lẻ. Sự kết hợp giữa chiều sâu tri thức và chiều rộng lan tỏa là điều vô cùng cần thiết và Gen Z, với công nghệ trong tay và tư duy mở, chính là lực lượng có khả năng đưa văn hóa Việt bước ra thế giới bằng những bước đi dài hơn, hiện đại hơn. Tôi luôn kỳ vọng rằng, thế hệ trẻ sẽ không chỉ xem việc lan tỏa văn hóa là một “sở thích”, mà là một sứ mệnh. Khi họ mặc áo dài đến lớp, đưa tuồng lên sân khấu học đường, kể chuyện chùa Một Cột bằng công nghệ 3D hay đưa món bún chả Hà Nội vào vlog ẩm thực bằng tiếng Pháp, thì đó chính là cách họ đang “làm chính trị” theo nghĩa cao đẹp nhất: Quảng bá đất nước bằng tình yêu, lan tỏa hòa bình bằng bản sắc, xây dựng Việt Nam hùng cường từ văn hóa mềm. Tôi kỳ vọng và tin tưởng rằng, nếu được đồng hành đúng cách, Gen Z sẽ không chỉ là người tiếp nhận di sản mà còn là người tạo ra di sản mới, để từ đó viết tiếp một chương rực rỡ trong hành trình đưa Việt Nam sánh vai cùng bạn bè năm châu bằng chính giá trị văn hóa của mình.  Du khách thích thú khi trải nghiệm du lịch và tìm hiểu văn hoá truyền thống tại Thủ đô Hà Nội, Việt Nam PV: Nếu gửi gắm một thông điệp tới thế hệ trẻ Việt Nam về trách nhiệm và cơ hội trở thành “sứ giả” đưa văn hóa – du lịch Việt Nam ra năm châu, ông sẽ nói gì để truyền cảm hứng cho họ?. PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Nếu được gửi gắm một thông điệp tới thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay, những người đang mang trong mình khát vọng đưa văn hóa và du lịch Việt Nam ra năm châu thì tôi chỉ muốn nói một điều: Hãy tin rằng mỗi bước chân của các bạn, mỗi sản phẩm sáng tạo, mỗi lần các bạn tự hào kể câu chuyện về quê hương mình, chính là một cách xây dựng hòa bình, một cách khẳng định bản sắc và cũng là một cách thể hiện tình yêu nước rất riêng, rất đẹp. Các bạn không cần phải là chính khách để đại diện cho quốc gia, không cần phải đứng trên bục phát biểu để được gọi là “sứ giả”. Chỉ cần một clip TikTok kể chuyện làng gốm Bát Tràng, một dòng trạng thái xúc động về trải nghiệm ở Cố đô Huế, một bộ ảnh áo dài được chụp giữa mùa hoa ban Tây Bắc, là các bạn đã góp phần làm nên hình ảnh một Việt Nam nhân hậu, sống động, hội nhập nhưng không hòa tan. Tôi mong các bạn đừng nghĩ rằng mình quá trẻ để gánh vác những điều lớn lao. Thực ra, chính ở độ tuổi thanh xuân đầy mơ mộng và sáng tạo ấy, các bạn có lợi thế mà không ai có được: Sự nhạy cảm với cái mới, sự dũng cảm trước cái khó, sự say mê không toan tính và một trái tim còn nguyên vẹn tình yêu với cội nguồn.  Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn thế hệ trẻ Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành những “sứ giả văn hóa” của thời đại mới | | Hãy cứ tiếp tục sáng tạo, cứ tiếp tục kể chuyện Việt Nam theo cách của các bạn, bằng công nghệ, bằng nghệ thuật, bằng hình ảnh và cảm xúc. Hãy xem mỗi sản phẩm văn hóa là một “cánh chim nhỏ” đưa tiếng nói Việt Nam bay xa và hãy nhớ rằng: Các bạn không hề đơn độc. Bên cạnh các bạn là những người đi trước luôn sẵn sàng đồng hành, là những chính sách đang ngày càng mở lối và là một đất nước đang đặt trọn niềm tin vào thế hệ mới. Tôi tin, với trách nhiệm và cơ hội trong tay, thế hệ trẻ Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành những “sứ giả văn hóa” của thời đại mới, không chỉ để quảng bá đất nước, mà còn để lan tỏa những giá trị nhân văn, hòa bình và sáng tạo, góp phần đưa Việt Nam tỏa sáng giữa lòng thế giới bằng chính bản sắc và khát vọng của mình. Đó không chỉ là sứ mệnh của ngày hôm nay, mà còn là hành trình kiến tạo tương lai, một tương lai có hình bóng Việt Nam, có tâm hồn Việt Nam, do chính người trẻ vẽ nên. PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!  | Thực hiện: Hương Giang - Lê Dung Bài viết liên quan: | | | |
eMag
azine
