Xây dựng một nền giáo dục mở, hiện đại, hội nhập

Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, tiếp tục khẳng định “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”

Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV tiếp tục xác định hoàn thiện thể chế phát triển nhanh và bền vững là một trong ba đột phá chiến lược, có vai trò then chốt trong thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia

Khẳng định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu

ThS Lê Vũ, Giám đốc Trung tâm Học liệu và Truyền thông trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng, bày tỏ vui mừng khi Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, nội dung khẳng định “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu” cho đến các định hướng đổi mới chương trình, phương pháp, kiểm tra đánh giá, tất cả đều thể hiện quyết tâm xây dựng một nền giáo dục mở, hiện đại, hội nhập nhưng vẫn giữ vững bản sắc dân tộc.

Theo ThS Lê Vũ, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đang nghiên cứu, thảo luận Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng, đồng thời quán triệt các Nghị quyết mang tính đột phá của Đảng ta vào thời gian gần đây: Nghị quyết số 57-NQ/TW về khoa học, công nghệ (KHCN) và chuyển đổi số và Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (GD&ĐT).

ThS Lê Vũ, Giám đốc Trung tâm Học liệu và Truyền thông trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng

Các văn kiện nêu trên đã thống nhất một tầm nhìn: Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình, đặt mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam là nước công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến 2045 là nước phát triển, thu nhập cao. Để làm được điều đó, NQ 57 đã xác định KHCN, đổi mới sáng tạo (ĐMST) và CĐS là “động lực chủ đạo” và là “con đường sống còn” để phát triển nhanh, bền vững.

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 71-NQ/TW khẳng định sứ mệnh của giáo dục đại học là phải “dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo”.

“Tôi thực sự tâm đắc khi dự thảo khẳng định giáo dục và đào tạo tiếp tục là quốc sách hàng đầu, là nền tảng cho phát triển nhanh và bền vững. Văn kiện không chỉ nhấn mạnh việc đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy học mà còn chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực và kỹ năng sống cho người học.

Điều này cho thấy một sự chuyển dịch tư duy chiến lược căn bản: Giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học, không còn chỉ là một trụ cột đơn thuần, mà đã chính thức được định vị là một trong những động lực tăng trưởng chủ đạo của quốc gia.

Câu hỏi mang tính sống còn mà chúng ta phải trả lời là: Làm thế nào để hệ thống giáo dục quốc dân thực sự trở thành động lực đó? Làm thế nào để gắn kết hữu cơ, thực chất ba mắt xích: Đào tạo - Nghiên cứu khoa học - Thị trường lao động?”, ThS Lê Vũ bày tỏ.

Theo ThS Lê Vũ điểm đáng chú ý nữa là Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV đã chỉ rõ hạn chế của giáo dục, “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo chưa đồng bộ, thiếu tính hệ thống, còn lúng túng”, bắt nguồn từ những nút thắt căn bản mà chúng ta chưa thể tháo gỡ triệt để. Trong đó, nhân lực thiếu kỹ năng, thiếu liên kết bền vững nhà trường - doanh nghiệp…

Sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật (Đại học Đà Nẵng) trong một kỳ thực tập tại doanh nghiệp

Do đó, ThS Lê Vũ nhất trí cao với mục tiêu tổng quát giai đoạn 2026 - 2030 được nêu trong Dự thảo phát triển nhanh, bền vững, bao trùm và nhân văn. Từ thực tiễn công tác ở cơ sở, ông đề xuất 4 nhóm giải pháp nhằm xây dựng một hệ thống giáo dục hiện đại, mở và hội nhập.

Cụ thể, chấm dứt sự “lúng túng” bằng cách phân luồng hệ thống giáo dục đại học một cách rõ ràng, cần phân luồng thành 2 hệ thống song hành. Hệ thống 1: Các đại học khoa học ứng dụng.

Các trường này có sứ mệnh trọng tâm là đào tạo kỹ sư, cử nhân thực hành, chương trình đào tạo phải liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp, học kỳ tại doanh nghiệp là bắt buộc. Thước đo thành công là tỷ lệ sinh viên có việc làm đúng ngành học.

Đối với, hệ thống 2: Các đại học nghiên cứu tinh hoa. Sứ mệnh của các trường này là thực thi Nghị quyết số 71-NQ/TW “dẫn dắt đổi mới sáng tạo”, tạo ra tài sản trí tuệ (IP) và các công ty khởi nghiệp (spin-off). Thước đo hiệu quả của mô hình này là doanh thu từ R&D và số lượng IP được thương mại hóa.

Bên cạnh đó, thể chế hóa doanh nghiệp là “đồng sở hữu” (co-owner) của quá trình đào tạo, thay vì chỉ là “khách mời”. Cần vượt qua khuôn khổ ký kết MOU và tài trợ học bổng mang tính hình thức, doanh nghiệp phải có quyền và trách nhiệm thực chất trong xây dựng nhà trường, hoạt động chuyển giao công nghệ và nghiên cứu chung (R&D) phải là hoạt động bắt buộc, thường xuyên, có KPI đo lường hằng quý.

Đồng thời, chuyển đổi mô hình tài chính KHCN từ “cấp phát” sang “đầu tư”, xây dựng “Đại học khởi nghiệp”. Do đó, cần có cơ chế xây dựng “Đại học khởi nghiệp” (Entrepreneurial University).

Trong đó, cho phép các trường đại học dùng ngân sách làm “vốn mồi” (seed fund) để giảm rủi ro, từ đó thu hút các Quỹ Đầu tư mạo hiểm (Venture Capital) tư nhân rót vốn vào các spin-off của trường đại học, như tinh thần Nghị định 264/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ Quy định về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương.

Cuối cùng, đây là điều kiện tiên quyết, phá vỡ “điểm nghẽn” thể chế bằng cơ chế “Tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình”. Việc xây dựng một hệ thống giáo dục hiện đại, gắn kết đào tạo - nghiên cứu khoa học - thị trường lao động, không còn là một lựa chọn, mà là mệnh lệnh của thời đại mới.

Tăng cường công tác phát triển đảng viên trẻ

Thời gian qua, công tác tạo nguồn, phát triển đảng viên trong học sinh, sinh viên tại các trường THPT và cao đẳng, đại học đạt được kết quả tích cực, qua đó, góp phần định hướng tư tưởng, hành động cho thế hệ trẻ.

TS Nguyễn Văn Quang, nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo Đảng ủy Đại học Huế; nguyên Bí thư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Đại học Huế; Tổ trưởng Tổ Chính trị - Đạo đức - Pháp luật; giảng viên chính khoa Giáo dục Chính trị, trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế đề nghị cần tiếp tục tăng cường công tác phát triển đảng viên trẻ.

TS Nguyễn Văn Quang, giảng viên chính khoa Giáo dục Chính trị, trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế

Thông qua các phong trào hành động cách mạng, hoạt động thực tiễn và thiết chế văn hóa của tổ chức Đoàn, đoàn viên, sinh viên được rèn luyện toàn diện, phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện và khát vọng cống hiến.

Qua đó, Đoàn đã phát hiện nhiều nhân tố tiêu biểu, đoàn viên ưu tú - những hạt giống đỏ làm nòng cốt cho các phong trào, là nguồn lực chính trị quan trọng được giới thiệu để Đảng xem xét, kết nạp.

Theo TS Nguyễn Văn Quang có thể thấy rõ mối quan hệ hữu cơ, kế tiếp và phát triển giữa Đội - Đoàn - Đảng. Việc nhấn mạnh vai trò của Đội - Đoàn trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV là cần thiết, nhằm bảo đảm tính kế thừa - tính phát triển - tính hệ thống trong chiến lược giáo dục và phát triển con người Việt Nam toàn diện.

Tuy nhiên, nhìn tổng thể trên phạm vi cả nước, tỷ lệ đoàn viên ưu tú được kết nạp Đảng vẫn còn chưa tương xứng với tiềm năng và yêu cầu xây dựng đội ngũ kế cận của Đảng trong giai đoạn mới.

“Vì vậy, đề nghị Đảng tiếp tục có chủ trương và giải pháp mang tính chiến lược nhằm tạo môi trường, cơ chế khuyến khích, định hướng và nâng cao chất lượng công tác phát triển đảng viên trẻ; đồng thời tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, thử thách để đội ngũ đảng viên trẻ sau khi được kết nạp phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu, góp phần xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới”, TS Nguyễn Văn Quang nhấn mạnh.

Công tác phát triển đảng viên cho đội ngũ giảng viên trẻ và sinh viên ưu tú cần được tăng cường chú trọng

Từ thực tiễn, góp ý vào văn kiện TS Nguyễn Văn Quang đề xuất một số giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phát triển đảng viên trong sinh viên. Cụ thể, đẩy mạnh công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, truyền thống văn hóa - lịch sử dân tộc; giáo dục kỹ năng sống, ý thức chấp hành pháp luật, tinh thần đoàn kết kỷ luật, xung kích, tình nguyện chung sức vì cộng đồng, nhằm hình thành thế hệ sinh viên giàu kỹ năng, giữ kỷ luật, chấp hành pháp luật.

Cùng với đó, từng bước nâng cao chất lượng công tác kết nạp đảng viên trong học sinh, sinh viên. Cấp ủy các cấp, nhất là cấp ủy cơ sở, cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo việc khảo sát, đánh giá, phân tích chất lượng quần chúng ưu tú là học sinh, sinh viên để xây dựng kế hoạch tạo nguồn kết nạp đảng viên của cả nhiệm kỳ và hằng năm.

Đặc biệt, sửa đổi, bổ sung khung nội dung, chương trình bồi dưỡng đối tượng kết nạp vào Đảng và bồi dưỡng đảng viên mới cho học sinh, sinh viên theo hướng giảm tải nội dung, tập trung vào những vấn đề cơ bản nhất về Đảng, tiêu chuẩn, điều kiện xét kết nạp, nhiệm vụ của đảng viên, tính tiên phong gương mẫu, những điều đảng viên không được làm.

Ngoài ra, nghiên cứu xây dựng nghị quyết chuyên đề về công tác phát triển đảng viên trong sinh viên. Giao chỉ tiêu cụ thể cho từng đơn vị; gắn trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu với kết quả phát triển đảng viên sinh viên trong năm học, nhiệm kỳ..

Tăng cường công tác phát hiện, bồi dưỡng quần chúng ưu tú từ mô hình hoạt động các CLB, Đội nhóm sinh viên; tăng cường phối hợp giữa cấp ủy chi bộ và Đoàn thanh niên trong công tác quản lý, phân công đảng viên theo dõi, giúp đỡ quần chúng ưu tú. Cụ thể hóa mô hình “113 phát triển Đảng” (một Đảng viên định hướng và hỗ trợ ít nhất một quần chúng ưu tú trong năm học, 3 quần chúng ưu tú trong nhiệm kỳ) thành tiêu chí đánh giá chất lượng sinh hoạt chi bộ.

Không chỉ dừng lại ở những vấn đề chuyên môn, TS Nguyễn Văn Quang còn đóng góp ý kiến về các nội dung như phát triển văn hóa, đạo đức, môi trường sống và giá trị con người - những yếu tố có tác động trực tiếp đến thế hệ học sinh, sinh viên hôm nay.

“Giáo dục và đào tạo không thể tách rời môi trường văn hóa và đạo đức xã hội. Nếu ngoài xã hội vẫn còn nhiều biểu hiện lệch chuẩn, bạo lực học đường hay ứng xử thiếu văn minh trên mạng, thì nỗ lực giáo dục trong nhà trường cũng bị ảnh hưởng.

Tôi mong trong Văn kiện Đại hội XIV, Đảng sẽ tiếp tục nhấn mạnh việc xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đề cao đạo đức, nhân ái và tinh thần trách nhiệm cộng đồng”, TS Nguyễn Văn Quang bày tỏ ý kiến.

Đoàn Minh