Nâng mức xử phạt, không khoan nhượng với thuốc giả, thực phẩm giả

Đại biểu Nguyễn Tiến Nam (Đoàn Quảng Bình)

Đối tượng sản xuất, buôn bán thuốc giả hoạt động ngày càng tinh vi

Ngày 29/5, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) đã thông báo kiểm tra và truy tìm nguồn gốc loại thuốc giả mang tên Theophylline Extended-Release Tablets 200 mg. Loại thuốc này từng bị phát hiện tại Vĩnh Phúc năm 2024 và mới đây xuất hiện tại một nhà thuốc ở Hà Nội. Thuốc giả này không có số đăng ký hay giấy phép nhập khẩu, thiếu thông tin về nhà nhập khẩu và không có nhãn phụ tiếng Việt. Đây là vụ việc thuốc giả mới nhất mà Bộ Y tế đang tiến hành truy tìm để xử lý.

Tại hội thảo "Thuốc giả - hệ lụy thật: Giải pháp nào ngăn chặn" tổ chức mới đây, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh thuốc là mặt hàng đặc biệt, liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người dân. Tuy nhiên, các đối tượng sản xuất, buôn bán thuốc giả hoạt động ngày càng tinh vi, có tổ chức, sử dụng công nghệ hiện đại như giả bao bì chống giả, mã QR giả, khiến việc phân biệt thật, giả vô cùng khó khăn, kể cả với người trong ngành. Như vụ thuốc giả Tetracyclin, Clorocid tại Thanh Hóa, Hà Nam; vụ kẹo rau củ Kera sử dụng người nổi tiếng để quảng bá, trục lợi từ niềm tin người bệnh. "Những vụ việc này cho thấy thuốc giả đang tràn lan từ kênh truyền thống đến MXH, thậm chí được ngụy trang dưới vỏ bọc chuyên gia, bác sĩ", Thứ trưởng Bộ Y tế nói.

Ông Tuyên cũng nhìn nhận hệ lụy của thuốc giả không chỉ là thiệt hại về kinh tế mà còn trực tiếp đe dọa đến tính mạng người bệnh, làm giảm niềm tin vào hệ thống y tế, làm suy yếu ngành dược nội địa và ảnh hưởng đến sự tồn vong của các doanh nghiệp chân chính. Thứ trưởng Bộ Y tế đặt ra hàng loạt câu hỏi cần giải quyết. Hàng giả từ khâu sản xuất, nhập khẩu, cơ quan nào chịu trách nhiệm? Để hàng giả lưu thông trên thị trường, ai chịu trách nhiệm? Nhập khẩu thuốc giả qua cửa khẩu, hải quan, ai chịu trách nhiệm?.

Lực lượng chức năng khám xét các địa điểm liên quan đến ổ nhóm sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, trang thiết bị y tế

Trước đó, thảo luận tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.

Tại dự thảo luật, Chính phủ đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8/18 tội danh có khung hình phạt tử hình ở bộ luật hiện hành, trong đó có tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh.

Tại điểm b khoản 4 dự thảo luật sửa đổi, bổ sung khoản 4, khoản 5 và khoản 6 của Điều 194 quy định về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh và thuốc phòng bệnh quy định: “Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tù chung thân không xét giảm án: a) Thu lợi bất chính 2.000.000.000 đồng trở lên; b) Làm chết 2 người trở lên; c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 122% trở lên; d) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên”.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn Đắk Lắk) nhận định, mức phạt này chưa tương xứng với tính chất hành vi phạm tội, chưa thể hiện sự răn đe đối với các loại tội phạm này trên thực tế.

Theo đại biểu Nguyệt, thực tế thời gian qua có một số vụ việc đối tượng tham gia phạm tội với tội sản xuất buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh đã gây ra rất nhiều vấn đề, để lại cho xã hội nhiều hậu quả nặng nề. Từ tội phạm này làm ảnh hưởng thiệt hại nặng nề về vật chất, tài sản, đặc biệt xâm phạm đến tính mạng sức khỏe của con người.

“Hậu quả của sản xuất buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh cho thấy chúng ta không khoan nhượng đối với loại tội phạm này, và cần phải có quy định mang tính chất răn đe”, đại biểu nêu quan điểm, đồng thời nhấn mạnh cần phải kiên quyết đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả thuốc phòng bệnh, chữa bệnh.

“Việc áp dụng khung hình phạt như vậy là chưa tương xứng với tính chất hành vi phạm tội. Nếu chúng ta khoan nhượng với tội danh này vô hình chung sẽ tiếp tay giết người hàng loạt trong tương lai sau này, tác động đến cộng đồng”, đại biểu Nguyệt nêu rõ.

Đề nghị khung hình phạt cao nhất là tử hình với sản xuất kinh doanh thực phẩm giả

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) cũng bày tỏ băn khoăn khi không còn hình phạt tử hình đối với tội danh tham ô, nhận hối lộ, vận chuyển ma túy trái phép, sản xuất kinh doanh thuốc giả.

“Lực lượng chấp pháp, cơ quan hành pháp đã phải hết sức vất vả để kìm hãm các loại tội phạm này và kịp thời phát hiện để xử lý vậy tại sao lại giảm án?”, đại biểu đặt vấn đề và cho rằng đang không có sự logic.

“Nếu chúng ta nêu ra lý do phải nhân văn với tội phạm, hòa nhập với thế giới thì thân nhân của những nạn nhân, những người đã chết vì tội này sẽ cảm thấy thế nào?”, đại biểu nói, đồng thời chỉ ra đa số tội phạm biết rõ hậu quả gây ra sẽ như thế nào, gây ra tác hại gì nhưng họ vẫn bất chấp.

Từ những phân tích trên, đại biểu cho rằng vẫn cần giữ mức án cao nhất là tử hình đối với những trường hợp vi phạm cực kỳ nghiêm trọng. Đây cũng là sự chứng minh để cho Nhân dân thấy Quốc hội xây dựng luật là vì Nhân dân, vì xã hội, phải có môi trường an toàn cho người dân.

Với tư cách là người thuộc cơ quan hành pháp chịu trách nhiệm phát hiện và xử lý vi phạm trong lĩnh vực này, đại biểu Phong Lan đề nghị khung hình phạt cao nhất phải là tử hình chứ không chỉ chung thân với sản xuất kinh doanh thực phẩm giả, đặc biệt là sữa và thực phẩm chức năng vì nó ảnh hưởng đến người yếu thế trong xã hội, sức khỏe và niềm tin của toàn dân.

Nhấn mạnh đừng để xuê xoa với tội phạm, đại biểu cho rằng, án tử hình không phải là biện pháp duy nhất nhưng ít ra cũng góp phần trong việc lập lại trật tự và cho thấy quyết tâm trong việc không khoan nhượng và luôn quyết liệt để chống lại tội ác này.

Ủng hộ chủ trương bỏ hình phạt tử hình đối với một số tội danh phù hợp với xu thế quốc tế, song đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn Lạng Sơn) cho rằng riêng đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh cần cân nhắc kỹ, đặc biệt đối với các trường hợp đặc biệt được ân giảm phải nghiên cứu quy định rõ, cụ thể hóa. Đồng thời, đề nghị làm rõ trách nhiệm của các bệnh viện khi để lọt thuốc chữa bệnh giả tiêu thụ tại đây.

Nhất trí cao việc dự thảo luật đã tăng nặng hình phạt tiền đối với các tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh... tại các Điều 192, 193, 194, 195 và 317 Bộ luật Hình sự, đại biểu Nguyễn Tiến Nam (Đoàn Quảng Bình) cho rằng, đây là loại tội phạm đã gây bức xúc trong dư luận xã hội, liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dân.

Đại biểu nêu rõ, theo thống kê công tác giám định hàng giả thời gian gần đây cho thấy, năm 2022 gồm 144 vụ, năm 2023 gồm 111 vụ, năm 2024 gồm 164 vụ. Đặc biệt, trong 5 tháng đầu năm 2025, số lượng giám định hàng giả tăng đột biến với 85 vụ, có những vụ việc đặc biệt nghiêm trọng với số lượng cực lớn.

Qua công tác giám định cho thấy, có sự thay đổi về phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này; trước đây chủ yếu là làm giả về nhãn mác, thương hiệu nhưng hiện nay có cả làm giả về chất lượng sản phẩm, như không bảo đảm thành phần, hàm lượng các hoạt chất được công bố, không công khai thành phần gây hại, dị ứng, chất bị cấm.

Do tính chất phức tạp, nguy hiểm và hậu quả của loại tội phạm này đối với xã hội là không thể đo đếm được, đại biểu Nguyễn Tiến Nam đề nghị nâng mức phạt tiền lên cao hơn, có thể là 3-4 lần so với mức tăng 2 lần như dự thảo luật đối với các loại tội phạm về hàng giả quy định tại các điều trên.