Khi người nổi tiếng tiếp tay cho hàng giả, hàng kém chất lượng...

Người nổi tiếng sử dụng danh tiếng để tiếp tay cho các hành vi gian dối

Trong xã hội hiện đại, khi mạng xã hội phát triển vượt bậc, vai trò của người nổi tiếng (KOLs, influencers) không chỉ giới hạn ở lĩnh vực nghệ thuật hay giải trí, mà còn lan rộng sang các lĩnh vực như kinh doanh, quảng bá sản phẩm và ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng.

Tuy nhiên, khi danh tiếng trở thành công cụ để kiếm tiền nhanh chóng, không ít trường hợp người nổi tiếng đã đánh đổi uy tín cá nhân để tiếp tay cho việc quảng cáo, phân phối hàng giả, hàng kém chất lượng.

Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật, mà còn gây hậu quả nghiêm trọng về mặt xã hội, làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng và tạo ra môi trường kinh doanh đầy rủi ro.

Lạm dụng danh tiếng, mặt trái của sự nổi tiếng

Thời gian gần đây, dư luận xôn xao trước hàng loạt vụ việc liên quan đến người nổi tiếng bị điều tra, thậm chí bị khởi tố vì quảng cáo sai sự thật hoặc bán sản phẩm không rõ nguồn gốc, chất lượng kém.

Tiêu biểu có thể kể đến trường hợp Quang Linh Vlogs - một YouTuber từng được yêu mến vì hoạt động thiện nguyện tại Châu Phi - bị bắt tạm giam vì liên quan đến việc quảng cáo và tiêu thụ kẹo Kera Super Greens Gummies với thông tin sai lệch.

Cùng vụ việc, Nguyễn Thị Thái Hằng (biệt danh Hằng Du Mục), Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên cũng bị bắt vì hành vi tương tự.

Các sản phẩm mà các cá nhân này quảng bá được mô tả là "thay thế rau xanh", "giàu chất xơ", "tốt cho hệ tiêu hóa" nhưng kết quả giám định cho thấy chúng không đáp ứng tiêu chuẩn công bố và chứa hàm lượng sorbitol vượt mức khuyến nghị, tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho người sử dụng, đặc biệt là trẻ em.

Các sản phẩm sữa giả vừa được phát hiện

Không dừng lại ở đó, nhiều trường hợp khác như biên tập viên QM, hot TikToker VHG… trước đó cũng đã bị xử phạt vi phạm hành chính.

Trong đó, biên tập viên QM bị xử phạt đối với hành vi: Quảng cáo sản phẩm dinh dưỡng không phù hợp với một trong các tài liệu theo quy định tại Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm và quảng cáo sản phẩm dinh dưỡng sử dụng tên của bác sĩ, theo quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 148/QĐ-XPHC.

TikToker VHG bị phạt 70 triệu đồng, theo khoản 5 Điều 34 Nghị định số 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 129/2021/NĐ-CP ngày 30/12/2021 của Chính phủ.

Theo quyết định xử phạt, cả 2 đều phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả là xóa quảng cáo và buộc cải chính thông tin đối với hành vi vi phạm.

Ngày 24/5 vừa qua, Sở Y tế tỉnh Đồng Nai phối hợp với Phòng Cảnh sát kinh tế (PC03 Công an tỉnh Đồng Nai) tiến hành kiểm tra đối với 2 sản phẩm dầu gội và kem chống nắng Hanayuki do Công ty EBC Đồng Nai sản xuất có dấu hiệu nghi ngờ là hàng giả.

Sau khi rà soát, đánh giá các sản phẩm này, cơ quan chức năng tỉnh Đồng Nai đã thống nhất đề nghị khởi tố vụ án để điều tra, làm rõ vi phạm tại công ty mỹ phẩm liên quan đến chồng ca sĩ Đoàn Di Băng, người đang khá nổi tiếng trên mạng xã hội. Hiện, cơ quan chức năng đang tiếp tục điều tra làm rõ.

Kẹo rau củ Kera được Hoa hậu Thùy Tiên quảng cáo (Ảnh: Kera)

Niềm tin người tiêu dùng bị bào mòn

Trong môi trường kinh doanh số hiện nay, người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ và các bà nội trợ thường tin tưởng vào lời giới thiệu của các KOLs như một hình thức "bảo chứng" cho chất lượng sản phẩm.

Việc người nổi tiếng xuất hiện trên livestream hoặc bài đăng quảng cáo sản phẩm thường khiến khách hàng dễ dàng mở ví mà không tìm hiểu kỹ về thành phần, nguồn gốc hay chứng nhận an toàn.

Hậu quả của việc tiêu dùng theo cảm tính này có thể rất nghiêm trọng, bởi người tiêu dùng sử dụng sản phẩm không phù hợp, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, niềm tin vào người nổi tiếng bị mất, còn doanh nghiệp chân chính phải chịu thiệt thòi vì sự hoài nghi lan rộng trong xã hội.

Pháp luật Việt Nam đã có những quy định rất rõ ràng về quảng cáo, đặc biệt là trong Luật Quảng cáo năm 2012, Luật An toàn thực phẩm và các văn bản dưới luật.

Theo đó, hành vi quảng cáo sai sự thật, gian dối, gây hiểu lầm hoặc cố tình che giấu thông tin về sản phẩm là vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

Tuy nhiên, việc xử lý các vi phạm này trong thực tế còn nhiều bất cập. Nhiều người nổi tiếng lợi dụng kẽ hở pháp lý bằng cách ký hợp đồng với bên thứ 3, không trực tiếp đứng tên doanh nghiệp hay chịu trách nhiệm pháp lý với sản phẩm.

Thậm chí, họ có thể đổ lỗi cho “thiếu hiểu biết” hoặc “chỉ là người giới thiệu” để né tránh trách nhiệm.

Trong bối cảnh đó, vụ việc khởi tố và bắt giam Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục, Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên được xem là hồi chuông cảnh tỉnh và là bước đi mạnh mẽ của cơ quan chức năng nhằm siết chặt quản lý lĩnh vực quảng cáo online.

Đây cũng là lời cảnh báo dành cho các KOLs, influencers rằng sự nổi tiếng không phải là tấm khiên miễn nhiễm trước pháp luật.

Cơ quan điều tra tống đạt các quyết định tố tụng với Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng Du Mục) và ông Phạm Quang Linh (Quang Ling Vlogs)

Để ngăn chặn tình trạng người nổi tiếng lợi dụng danh tiếng để trục lợi từ quảng cáo sai lệch, cần một loạt giải pháp đồng bộ; các quy định pháp luật cần phải được cập nhật, bổ sung để xác định rõ trách nhiệm pháp lý của người nổi tiếng trong hoạt động quảng cáo, có chế tài nghiêm minh, bao gồm cả xử phạt tài chính và hình sự, để răn đe.

Cùng với đó, cơ quan chức năng cần công khai danh sách người nổi tiếng, tổ chức, cá nhân vi phạm quảng cáo, giúp người tiêu dùng nhận diện và tẩy chay các hành vi gian dối.

Ngoài ra, người tiêu dùng cần trang bị cho mình kiến thức tiêu dùng thông minh, tránh “mua theo cảm xúc”, không nên tuyệt đối tin tưởng vào lời người nổi tiếng mà bỏ qua kiểm tra thực tế.