Đã đến lúc trả vàng về thị trường đúng nghĩa

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại cuộc làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, ngày 28/5 (Ảnh: Ban Chính sách, chiến lược Trung ương)

Cùng dự buổi làm việc có đồng chí Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư; các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Nguyễn Duy Ngọc, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương; Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; các đồng chí Bí thư Trung ương Đảng: Lê Hoài Trung, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng; Trần Lưu Quang, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương; đồng chí Hồ Đức Phớc, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành, cơ quan Trung ương.

Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng ngày 28/5, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu xóa bỏ độc quyền vàng miếng theo hướng “Nhà nước vẫn quản lý nhưng không độc quyền”.

Theo đó, Nhà nước cần cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng, thay vì duy trì tình trạng một thương hiệu, một đơn vị áp đảo toàn bộ chuỗi cung ứng như hiện nay.

Chỉ đạo này không chỉ mang tính đột phá mà còn có cơ sở thực tiễn và pháp lý rõ ràng. Việc xóa bỏ độc quyền nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, giúp đa dạng nguồn cung, ổn định giá vàng trong nước, đồng thời thu hẹp chênh lệch với giá vàng thế giới - một bất cập kéo dài gây bất ổn tâm lý thị trường và kích thích hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới.

Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương

Một giải pháp dài hạn được Tổng Bí thư Tô Lâm đề cập là nghiên cứu thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia. Tuy nhiên, đây không phải là sự hồi sinh của các “sàn vàng ảo” như giai đoạn trước.

Sở giao dịch mới cần được quản lý bài bản, minh bạch, gắn với truy xuất nguồn gốc sản phẩm, bảo đảm đây là nơi giao dịch hàng hóa thật, tránh tình trạng vàng trở thành công cụ rửa tiền hoặc đầu cơ phi pháp.

Việc hình thành một sở giao dịch vàng chính thức, vận hành theo chuẩn mực quốc tế cũng sẽ tạo liên thông giữa thị trường vàng trong nước với thế giới - điều kiện cần để Việt Nam không bị “cắt rời” trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, thị trường vàng không thể là mảnh đất “nửa hành chính, nửa thị trường” như hiện nay. Việc Nhà nước can thiệp quá sâu vào hoạt động bán - mua, định giá - phân phối vàng là không phù hợp với kinh tế thị trường. Điều hành vĩ mô cần dựa trên nguyên lý cung - cầu, có chính sách bình ổn nhưng không “chỉ định” ai được mua, ai được bán.

Chuyển sang mô hình thị trường cạnh tranh có kiểm soát, mở rộng quyền tham gia cho các doanh nghiệp, đồng thời ứng dụng công nghệ để minh bạch hóa toàn bộ chuỗi cung ứng vàng là con đường hiệu quả để quản lý thị trường vàng hiện đại, bền vững, hạn chế rủi ro và đóng góp tích cực cho ổn định kinh tế vĩ mô.

Tại buổi làm việc, Tổng Bí thư cũng chỉ ra rằng thị trường vàng được quản lý kém linh hoạt, không phù hợp với diễn biến cung cầu chung trên thị trường thế giới, gây hệ lụy cho nền kinh tế, nhất là tình trạng buôn lậu vàng, chảy máu ngoại tệ ra nước ngoài.

Theo Tổng Bí thư, thị trường còn tồn tại tình trạng độc quyền, không kích thích cạnh tranh và thúc đẩy hoạt động kinh doanh vàng lành mạnh. Cơ chế, chính sách quản lý chưa tạo được động lực để huy động các nguồn lực nhàn rỗi trong dân cho phát triển kinh tế - xã hội, người dân đầu tư nhiều vào vàng.

Đồng chí Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương báo cáo tại buổi làm việc (Ảnh: Nhandan)

Về chính sách thuế, theo Tổng Bí thư, cơ quan quản lý cần nghiên cứu, áp dụng thuế với giao dịch mua bán vàng để nâng tính minh bạch, khả năng theo dõi thị trường của cơ quan quản lý và hạn chế mua bán vì mục đích đầu cơ. Nhà điều hành nghiên cứu xóa bỏ thuế xuất khẩu với vàng trang sức mỹ nghệ để khuyến khích sản xuất và xuất khẩu.

Hiệp hội kinh doanh vàng cần phát huy vai trò, làm cầu nối giữa doanh nghiệp vàng với cơ quan quản lý, kịp thời phối hợp các biện pháp bình ổn thị trường. Ngoài ra, giải pháp căn bản, lâu dài là ổn định kinh tế vĩ mô và niềm tin vào đồng tiền Việt Nam, để chuyển hóa nguồn lực từ vàng vào phát triển kinh tế.

Cơ quan quản lý sớm xây dựng hệ thống thông tin, dữ liệu về thị trường vàng nhằm tăng tính công khai, minh bạch, để thu thuế, quản lý, đánh giá tác động với thị trường vàng ngoại hối, tỷ giá, các kênh đầu tư khác nhau.

Tổng Bí thư giao cho Đảng ủy Ngân hàng Nhà nước chủ trì, phối hợp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và các cơ quan liên quan báo cáo và có đề xuất cụ thể.

Chỉ đạo phương hướng nhiệm vụ trong thời gian tới, Tổng Bí thư đề nghị quán triệt rõ quan điểm phải chuyển mạnh từ tư duy hành chính sang tư duy thị trường có kỷ cương, từ “siết để kiểm soát” sang “mở để quản trị”, xóa bỏ tư duy “không quản được thì cấm”; đồng thời phải đưa thị trường vàng vận động phù hợp với các nguyên tắc của thị trường, có sự quản lý của Nhà nước. Tránh can thiệp cứng nhắc, bó hẹp sự vận động; phát huy ưu điểm của thị trường, bảo đảm sự minh bạch trên thị trường; tôn trọng quyền sở hữu, quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp. Xác định việc lưu trữ vàng của người dân như một hình thức tiết kiệm và đầu tư là nhu cầu chính đáng, cần tôn trọng và tiếp cận xây dựng cơ chế, chính sách quản lý một cách phù hợp.

Các đồng chí lãnh đạo Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và đại biểu dự buổi làm việc.(Ảnh: Nhandan)

Trao đổi bên lề Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 29/5, nhiều đại biểu đồng tình: Chính sách quản lý thị trường vàng lẽ ra nên được điều chỉnh từ nhiều năm trước. Hiện nay, toàn bộ các khâu từ sản xuất, phân phối đến nhập khẩu vàng đều bị kiểm soát nghiêm ngặt song cách tiếp cận vẫn mang tính hành chính, chưa tuân thủ quy luật thị trường.

Theo các chuyên gia, để kéo giá vàng trong nước về gần với giá quốc tế cần cho phép doanh nghiệp đủ năng lực tham gia nhập khẩu và phân phối vàng theo cơ chế cạnh tranh có kiểm soát. Việc mở rộng quyền nhập khẩu một cách minh bạch, có điều kiện sẽ giúp gia tăng nguồn cung chính thống, từ đó triệt tiêu các kênh cung ứng phi pháp, hạn chế tình trạng đầu cơ, tích trữ và rửa tiền.

Bên cạnh đó, sản xuất vàng miếng trong nước cũng cần thay đổi. Không thể duy trì cơ chế chỉ định một vài doanh nghiệp độc quyền sản xuất. Nhà nước vẫn đóng vai trò kiểm soát thông qua hệ thống pháp lý và công nghệ giám sát nhưng không nên là “người chơi duy nhất” trên sân.

Một vấn đề được nhấn mạnh là Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng đã bộc lộ nhiều điểm không còn phù hợp. Thị trường vàng trong nước vẫn chưa thật sự vận hành theo đúng nghĩa của một thị trường hiện đại.

Chính vì vậy, việc sửa đổi Nghị định này theo hướng “bỏ độc quyền có kiểm soát” là cấp thiết và phù hợp với định hướng chỉ đạo của Tổng Bí thư.

Theo hướng này, Nhà nước sẽ không còn giữ độc quyền sản xuất vàng miếng mà trao quyền cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia khai thác, chế tác, nhập khẩu và phân phối vàng. Đồng thời, Nhà nước phải khuyến cáo rõ ràng về việc không cổ súy xu hướng tích trữ vàng như kênh trú ẩn dòng tiền đầu cơ - điều có thể dẫn đến mất cân bằng thanh khoản, gây hệ lụy tới an ninh tài chính quốc gia.