Từ những cơ sở pháp lý được trang bị đầy đủ, từ những lợi thế về di sản và tiềm lực con người, Hà Nội sẽ vươn lên mạnh mẽ, xứng đáng kì vọng và vị thế của Thủ đô. Bản sắc, hồn cốt Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội ngàn năm sẽ tiếp tục dẫn lối và chắp cánh cho thành phố thăng hoa và tỏa rạng.

PGS.TS - nhà văn Nguyễn Thế Kỷ - Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương là người rất quan tâm và có nhiều ý kiến đóng góp với Hà Nội cũng như văn hóa của Thủ đô. Phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô đã có cuộc trò chuyện cùng ông để lắng nghe những kiến giải đầy tâm huyết của ông về những việc Hà Nội cần làm trước ngưỡng cửa kỷ nguyên vươn mình.

- Xin ông đánh giá về vai trò, vị thế của Thủ đô Hà Nội trong kỷ nguyên vươn mình - kỷ nguyên thứ 3 của dân tộc?

PGS.TS - nhà văn Nguyễn Thế Kỷ - Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương: Hơn 1000 năm trước ông cha ta đã chọn Thăng Long, Hà Nội làm kinh đô, Thủ đô nhiều đời. Điều đó được dựa trên rất nhiều yếu tố về lịch sử, văn hóa, vị trí địa lý và con người… đặc biệt là tầm lan tỏa và vị thế của Hà Nội với cả nước và cả nước với Hà Nội.

Tôi nghĩ là không có bất cứ địa phương nào trên cả nước này có lợi thế như Hà Nội. Tất nhiên lợi thế đó cũng gắn liền với mong muốn và thậm chí đôi khi là áp lực của cả nước với Hà Nội, đúng như câu “Hà Nội vì cả nước, cả nước vì Hà Nội”.

Bởi lẽ, ngay cả Nhân dân và lãnh đạo các tỉnh, thành cũng nhìn về Hà Nội và mong muốn Thủ đô cũng có những phát triển vượt bậc, là đầu tàu không chỉ của vùng Thủ đô, của vùng đồng bằng Bắc Bộ mà còn của cả nước. Trong đó, kì vọng lớn nhất vẫn là về văn hóa.

Điều đó mang đến cho Hà Nội vừa niềm vinh dự, tự hào nhưng đồng thời cũng là trách nhiệm, trọng trách cho Thủ đô của chúng ta.

Để Hà Nội vươn lên tầm vóc mới, vị thế mới, cách đây hơn 3 năm, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 15 về định hướng phát triển Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2025. Đây là một Nghị quyết hết sức quan trọng đối với sự phát triển của Thủ đô, mang đến tầm nhìn trong thời kì mới hết sức đúng đắn và bao quát. Trong đó, Nghị quyết đặt ra yêu cầu Hà Nội phải vươn lên, trở thành một thành phố “Văn hiến, văn minh, hiện đại”. Chỉ ba từ đó thôi nhưng bao hàm trọn vẹn mong muốn của Đảng, Nhà nước và Nhân dân đối với Hà Nội.

Nghị quyết cũng nêu ra những định hướng lớn về đổi mới cải cách thể chế, cơ chế chính sách để Hà Nội phát triển, xây dựng quy hoạch tổng thể và chi tiết, xây dựng hệ thống chính trị của Thủ đô với đội ngũ cán bộ cũng phải hàng đầu cả nước về trí tuệ, bản lĩnh, năng lực và đạo đức cách mạng.

Bên cạnh đó, còn rất nhiều vấn đề được đặt lên những tầm cao mới như môi trường, làm sạch sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đáy và trong đó có những đột phá đặc biệt là phát triển đô thị phía Bắc của sông Hồng, khu đô thị phía Tây Hà Nội, gắn với dãy Ba Vì thiêng liêng.

Nghị quyết đặt ra nội dung quy hoạch trục sông Hồng thành con sông “xanh”. Xanh ở đây mang nghĩa là nguồn sống, tạo nên thành phố hai bên sông hiện đại, văn minh với môi trường trong lành, cảnh quan sạch đẹp như những thành phố lớn, Thủ đô nổi tiếng trên thế giới đều gắn với các con sông như sông Thames của London (Anh), sông Seine êm đềm của Paris (Pháp), sông Hàn của Seoul (Hàn Quốc)…

Nghị quyết cũng chỉ ra vấn đề đẩy mạnh việc Hà Nội trở thành thành phố đổi mới sáng tạo không của chỉ Việt Nam mà còn là của khu vực và trên thế giới. Điều đó dẫn đến tạo điều kiện cho Hà Nội tích cực chuyển đổi số, xây dựng đô thị thông minh, đặc biệt là cùng với phát triển kinh tế thì chú trọng rất lớn đến vấn đề văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Văn hóa ở đây bao gồm văn hóa ngàn xưa của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội, văn hóa của Tràng An và đến kỷ nguyên vươn mình này phải được nâng lên một tầm cao mới. Văn hóa này thấm sâu vào mỗi phường xã, mỗi thiết chế và trong từng mạch máu, trong trái tim của người Thủ đô. Trong đó, văn hóa có nhiệm vụ rất quan trọng. Vừa là để phát huy giá trị ngàn năm của cha ông để lại vừa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Những năm gần đây Hà Nội rất quyết liệt trong vấn đề phát triển công nghiệp văn hóa. Từ khi Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị được ban hành thì rõ ràng đã tạo điều kiện rất lớn và Hà Nội cũng nắm bắt được điều này để tạo chuyển biến quan trọng trong phát triển công nghiệp văn hóa nói riêng và văn hóa nói chung của Thủ đô.

Mục tiêu GRDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt khoảng 12.000 - 13.000 USD mang tính “rất rất tiến công”, nghĩa là tăng trưởng ngoạn mục nhưng không phải là duy ý chí mà thực sự là có cơ sở khoa học và thực tiễn để đạt được điều đó, dựa trên con số tăng trưởng hàng năm bất chấp thiên tai, dịch bệnh…

Đồng thời, mục tiêu công nghiệp văn hóa đóng góp khoảng 10% GRDP của thành phố theo Nghị quyết 09 cũng hoàn toàn có thể hành hiện thực khi Hà Nội được trang bị đầy đủ hành lang pháp lý, cơ sở pháp lý để phát triển kinh tế từ nguồn tài nguyên phong phú, dồi dào là văn hóa.

Bởi vậy, Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị đã mang đến cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và cả cơ sở khoa học nhưng đồng thời cũng mang tính thực tế, tính khả thi để mở rộng tầm tư duy, tác động đến cả hệ thống chính trị từ cấp thành phố đến cơ sở và mỗi người dân. Để trong kỉ nguyên mới này, cùng với Luật Thủ đô, cùng với những thành tựu mà Hà Nội đạt được từ thực hiện Chương trình 06, Nghị quyết 09 chính là nền tảng vững chắc, tạo đà cho Hà Nội bứt phá vượt bậc, thể hiện vị thế vươn cao hơn nữa, dẫn đầu về văn hóa.

- Bước vào kỷ nguyên vươn mình đúng dịp Hà Nội đang tiến tới Đại hội XVIII Đảng bộ thành phố, nhiệm kỳ 2025 - 2030 và tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 14 của Đảng Cộng sản Việt Nam với rất nhiều mục tiêu, kì vọng đề ra. Theo ông, cần có những giải pháp nào để Hà Nội tận dụng được tối đa những lợi thế trên và tiếp tục khẳng định được vị thế Thủ đô, dẫn đầu về lĩnh vực văn hóa cũng như đạt được những thành tựu vượt bậc trong kỷ nguyên vươn mình này?

PGS.TS - nhà văn Nguyễn Thế Kỷ - Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương: Nói về văn hóa Hà Nội, từ xa xưa đã có câu: “Chẳng thơm cũng thể hoa nhài / Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”. Do đó, trong vấn đề làm sao để Hà Nội tiếp tục phát huy hết khả năng, vị thế trong kỷ nguyên vươn mình, yếu tố con người là vô cùng quan trọng.

Lợi thế của Hà Nội là văn hóa, là chất xám và nói một cách đúng hơn là lợi thế về sự tập trung tầng lớp tinh hoa của đất nước. Hà Nội là trung tâm chính trị, hành chính của đất nước, là nơi tập trung đội ngũ trí thức, nhà khoa học, nhà văn hóa, văn nghệ sĩ đông đảo. Cùng với các trường đại học, viện nghiên cứu, khu công nghệ cao Hòa Lạc, nhiều cơ sở đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số chính là điều kiện thuận lợi để Hà Nội đi vừa nhanh nhưng vừa vững chắc, tạo nên bản sắc riêng.

Vậy làm sao để khai thác được hết lợi thế đó, tập hợp được những tình cảm và sự cống cho Thủ đô? Đó là một vấn đề đầu tiên mà Hà Nội cần lưu tâm.

Không chỉ riêng những cán bộ làm việc tại cơ quan của Hà Nội mà chính đội ngũ cán bộ thuộc cơ quan của Trung ương cũng là một phần của Thủ đô, là công dân Thủ đô và có trách nhiệm đóng góp với Thủ đô.

Ngay cả bản thân tôi, là một người con xứ Nghệ nhưng sinh sống và làm việc tại Thủ đô mấy chục năm cũng tự cho mình là người Hà Nội rồi.

Dù làm việc tại cơ quan Trung ương nhưng tôi và những người khác cũng đều bằng cách này hay cách khác, góp ý, bày tỏ quan điểm và đóng góp theo từng lĩnh vực cụ thể mà mình chuyên trách.

Nói như thế để thấy rằng, Hà Nội, tự thân là trái tim của cả nước cũng đã nhận được sự yêu mến, sự chăm lo, được tất cả mọi người trên đất nước này và cả kiều bào ở nước ngoài dành tình cảm và mong muốn được làm những việc có ích cho Thủ đô.

Vì thế, trong chiến lược phát triển văn hóa thì con người cũng là một yếu tố mà Thủ đô lưu tâm để tận dụng được mọi nguồn lực, mọi chất xám và tình yêu mến của những công dân yêu nước, yêu Thủ đô, luôn sẵn sàng đóng góp công sức, trí tuệ cho mảnh đất này.

Trong xây dựng người Hà Nội nên chú trọng tiếp đến những nhân tố có trí tuệ, có tầm nhìn, có khát khao để đưa Hà Nội vươn lên, đưa Việt Nam vươn lên.

Muốn tập hợp được, muốn phát huy được trí tuệ, tâm sức của mọi người thì trong tất cả các lĩnh vực chính những người Hà Nội phải đi đầu, phải gương mẫu, phải thể hiện được quyết tâm, trở thành hạt nhân thu hút mọi trái tim đồng lòng, nhất trí cho giai đoạn đặc biệt này. Đi đầu trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, kinh tế số, chuyển đổi số, văn hóa số, truyền thông số, kinh tế xanh, phát triển bền vững, đổi mới hoàn thiện thể chế chính sách, tập trung cho nguồn lực con người…

Chúng ta cũng cần chú ý khai thác văn hóa truyền thống để lan tỏa sức mạnh mềm bằng những sản phẩm gắn với phát triển công nghiệp văn hóa.

Hà Nội có quá nhiều lợi thế để phát triển công nghiệp văn hóa với chất liệu là bề dày lịch sử hàng nghìn năm với 6.498 di tích, danh thắng, với hệ thống di sản vật thể và phi vật thể mang tầm quốc tế, mang tầm quốc gia cùng 1350 làng nghề truyền thống.

Làm gì có thành phố nào trên đất nước và trên thế giới có 36 phố phường như Hà Nội? Thực chất đó là phố nghề, gắn với cư dân đô thị của Thăng Long xưa cũng như các vùng khác đổ về để xây dựng nên những phố Hàng nổi danh khi xưa. Bây giờ, Hà Nội mở rộng ra hơn 36 phố phường khi xưa rất nhiều. Do đó không gian về văn hóa, nghệ thuật của Hà Nội theo đó mà mở rộng biên độ ra rất lớn. Đồng nghĩa với đó là điều kiện để phát triển công nghiệp văn hóa Hà Nội theo đó mà cũng phong phú, đa dạng hơn rất nhiều.

Tôi rất tự hào vì Hà Nội có Nhà hát Lớn. Bạn bè quốc tế đến khen ngợi và trầm trồ, thán phục lắm, không nghĩ rằng đất nước trải qua bao nhiêu binh lửa chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh như vậy mà có một công trình chuẩn thế giới về âm nhạc, thánh đường âm nhạc như thế.

Trong khi đó, kiến trúc của Hà Nội cũng là một trong những điểm nhấn khiến thành phố của chúng ta vừa cổ kính vừa hiện đại, mang đến những nét rất riêng của Thủ đô.

Bên cạnh đó, Hà Nội cũng tập trung nhiều nguồn lực để xây dựng Trung tâm triển lãm ở Đông Anh, Nhà hát hồ Gươm…

Tập hợp và khai thác tối đa tiềm lực của tất cả những yếu tố đó sẽ tạo thành nguồn lực kinh tế rất lớn từ văn hóa để Hà Nội vươn lên mạnh mẽ hơn nữa trong kỷ nguyên mới này.

Trong tất cả những hoạt động để khẳng định vị thế dẫn đầu về văn hóa của mình, điều tôi muốn lưu ý là muốn phát triển đến đâu, đến mức nào thì cũng phải trên cơ sở văn hiến, văn minh và làm sao giữ được bản sắc, hồn cốt của Thăng Long, Đông Đô, Hà Nội. Đặc biệt, Hà Nội cần chú trọng vào thế hệ trẻ, để thế hệ công dân trẻ của Thủ đô tiếp tục là những hạt nhân phát triển văn hóa của Hà Nội và đất nước.

Vậy làm sao để khai thác được hết lợi thế đó, tập hợp được những tình cảm và sự cống hiến cho Thủ đô? Đó là một vấn đề đầu tiên mà Hà Nội cần lưu tâm. Vùng đất nào mà tranh thủ được đội ngũ tinh hoa là trí thức, văn nghệ sĩ thì vùng đất đó chắc chắn sẽ có những bước phát triển vượt bậc.

- Xin trân trọng cảm ơn ông!

Trao đổi với phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô, PGS.TS Bùi Thị An - Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn kinh tế của UB Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội khẳng định: Luật Thủ đô có những ưu đãi rất đặc biệt. Có thể nói, về mặt pháp lý, Nhà nước đã trao cho Thủ đô những điều kiện vô cùng thuận lợi để phát huy được hết ưu thế của mình, nhất là trong giai đoạn cả đất nước vươn mình bước vào phát triển thịnh vượng thì vai trò đầu tàu về văn hóa là vô cùng quan trọng.

Bà Bùi Thị An phân tích: Văn hóa là nền tảng của đất nước mà Thủ đô lại đi đầu về văn hóa, do đó, Thủ đô nắm giữ vai trò vô cùng đặc biệt và quan trọng đối với vấn đề này trong kỉ nguyên vươn mình của đất nước ta. Không có nền tảng văn hóa vững chắc và nhiều thành tựu nổi bật hơn nữa trong kỉ nguyên này thì Thủ đô không thể phát triển và đạt được những mục tiêu đề ra, đồng thời tiếp tục phát huy vai trò đầu não của đất nước được.

Luật Thủ đô đã dành ra những điều khoản tối ưu để Hà Nội có quyền tập trung đầu tư phát triển, tôn tạo, tu bổ những di sản của nhiều thế hệ tổ tiên đã để lại cho chúng ta. Bên cạnh đó, Luật Thủ đô cũng mang đến hành lang pháp lý để chúng ta phát triển các Khu phát triển thương mại văn hóa và Trung tâm công nghiệp văn hóa. Đồng thời đó là việc quy hoạch trục sông Hồng để phát huy hết lợi thế, tiềm năng mà dòng sông mẹ này mang lại cho Hà Nội - thành phố trong sông.

Để từ đó Hà Nội có thể tập trung khai thác tối đa tiềm năng văn hóa của mình, quảng bá tới bạn bè quốc tế, mang lại những nguồn lực kinh tế nhằm hiện thực hóa khát vọng văn hóa đặt ngang tầm kinh tế. Đồng thời, Hà Nội phải được các tiêu chí vừa cổ kính nhưng cũng phải hiện đại, văn minh, văn hiến, vẫn giữ được nét truyền thống của ngàn năm Thăng Long, những nét tinh tế, tinh túy từ nết ăn, nếp ở trong bát bún thang, trong hạt cốm làng Vòng, từ chiếc nón làng Chuông… nhưng cũng phải hòa nhịp với tốc độ phát triển của thế giới.

“Trên nền tảng của Chương trình 06 và Nghị quyết 09, với những ưu thế từ Luật Thủ đô, khắp xứ Đông, xứ Đoài, các vùng miền của Hà Nội đều có thể tham gia vào công cuộc phát triển công nghiệp văn hóa với nhiều loại hình đồng bộ và như: Làng nghề, sản phẩm thủ công mĩ nghệ, âm nhạc truyền thống, biểu diễn nghệ thuật hiện đại, du lịch…

Đó là những lợi thế vượt bậc mà không địa phương nào có được và tôi tin rằng cùng với kinh nghiệm quản lý về văn hóa, cùng với tình yêu Thủ đô của các cấp lãnh đạo cũng như sự hào hứng của các nghệ nhân, nghệ sĩ, người hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo, Hà Nội sẽ gặt hái được những kết quả như mong muốn trong mục tiêu khẳng định vị thế Thủ đô trong kỉ nguyên vươn mình này”, PGS.TS Bùi Thị An nhấn mạnh.

Đồng thời, bà cũng đóng góp ý kiến: “Với hai Nghị quyết HĐND thành phố Hà Nội vừa thông qua, tôi cho rằng việc đầu tiên chính quyền thành phố lên kế hoạch thực hiện phải rõ ràng, cụ thể, chi tiết, minh bạch về việc trao trách nhiệm về mặt cho ai, đầu tư như thế nào về mặt tài chính. Con người và tài chính phải đi kèm với nhau nên phải rõ ràng xem chỗ nào cần đầu tư trước, chỗ nào đầu tư sau.

Đã đầu tư thì tôi đề nghị phải đầu tư cho đủ ngưỡng, không thể dở dang”.

Bà cũng đề nghị các nghệ nhân, nghệ sĩ phải có trách nhiệm rất cao trong việc giữ gìn văn hóa bản sắc dân tộc cho Việt Nam nói chung và cho Hà Nội nói riêng. Không phải ở đâu cũng có gốm Bát Tràng, cũng có nón làng Chuông, giò chả Ước Lễ… Vì thế, tất cả các nghệ nhân nên thấy trách nhiệm của mình, đặc biệt là những người làm nghề thủ công mỹ nghệ như thêu, sơn mài… làm sao để chung tay với chính quyền, làm cho tay nghề và giá trị truyền thống được bảo tồn và được nâng lên.

Một mặt để giới thiệu hình ảnh Hà Nội với thế giới thông qua những sản phẩm cụ thể bằng hình ảnh, chất lượng bền vững, một mặt mang lại nguồn thu lớn, đóng góp cho mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô. Đặc biệt phải chú ý đến chất lượng sản phẩm bởi lẽ nếu không đạt yêu cầu về tính độc đáo, thẩm mỹ, chất lượng thì sẽ không thu hút được khách tham quan, mua sắm, đầu tư làm sản phẩm vừa lãng phí vừa mất hình ảnh của Thủ đô.

Bên cạnh đó, các loại hình thiết kế sáng tạo cũng phải hiện đại, ứng dụng công nghệ kĩ thuật số, đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

“Có như thế mới mang tính chất đại diện văn hóa Hà Nội, đại diện văn hóa Việt Nam, xứng tầm với Thành phố sáng tạo và làm gì thì làm vẫn phải hướng đến mục tiêu bán được càng nhiều càng tốt các sản phẩm, mang lại nguồn lợi về kinh tế. Chỉ có bán sản phẩm bằng sự độc đáo, tinh tế, mang đậm bản sắc văn hóa thì mới bền vững và lôi cuốn được nguồn lợi nhuận lớn.

Đồng thời, thông qua từng chiếc nón, từng lọ gốm, từng bức tranh sơn mài… người nước ngoài sẽ hiểu được người Hà Nội, hiểu về tài nghệ, sự tinh tế, kiên nhẫn, lao động cần cù và đầy sáng tạo của Thủ đô chúng ta.

Còn nếu chỉ chạy theo số lượng, làm không bằng cái tâm, bằng sự tinh tế của mình, thổi hồn dân tộc vào đó thì không chiếm lĩnh được thị trường thế giới, không quảng bá được hình ảnh Hà Nội và lãng phí những ưu đãi mà Luật Thủ đô dành cho lĩnh vực văn hóa”, PGS.TS Bùi Thị An nhấn mạnh.

Đồng thời, bà cũng đặt ra yêu cầu: Khi Khu phát triển thương mại và văn hóa cùng Trung tâm công nghiệp văn hóa được hình thành thì văn hóa Hà Nội được nâng tầm, không phải là manh mún, tự phát như trước mà tạo thành hệ sinh thái của công nghiệp văn hóa. Sự liên kết của nhiều địa phương, nhiều ngành nghề, nhiều bàn tay, khối óc và tâm huyết với văn hóa Thủ đô, hội tụ tất cả những tinh hoa ngàn năm, tích hợp các lực lượng, tiềm năng sẽ mở ra cơ hội chưa từng có với ngành kinh tế từ văn hóa.

Đây là nơi để chúng ta nâng tầm việc giao lưu, trao đổi và giới thiệu sản phẩm văn hóa với khách du lịch và thể hiện sự phong phú, đa dạng, dồi dào của Hà Nội với bốn phương.

Để làm được điều đó, theo bà, thành phố Hà Nội càng phải làm tốt về mặt quản trị đô thị. Quản trị bao gồm quản trị thành phố về mặt thẩm mĩ bên ngoài như về môi trường, cây xanh, ao hồ, cảnh quan cũng như giao tiếp, ứng xử.

Đi kèm với đó là phải làm sao để “khách đến nhà” phải cảm nhận được nét đẹp bên trong thông qua cách ứng xử của mỗi người. “Người ta đến với Hà Nội thì mình phải giao tiếp, ứng xử thế nào chuẩn mực từ giao thông, thương mại, xích lô, taxi… để nâng bộ mặt thành phố lên đẹp thực từ trong ra ngoài, từ hình thức đến nội dung.

Văn hóa ứng xử trong hệ công quyền cũng phải nâng lên để lời chào cao hơn mâm cỗ, ứng xử công cộng, sạch đẹp thì mới thu hút được đông đảo khách. Để hình ảnh Hà Nội luôn đẹp, sạch, môi trường trong lành, là nơi đáng sống nhất, thu hút đông đảo du khách đến trải nghiệm và yêu mến”, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội bày tỏ.

Nhà báo Hồ Quang Lợi - Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Tổng Biên tập Báo Hànộimới: Văn hóa cao nhất là con người, tận cùng của văn hóa là con người. Do đó, nếu ta không giải quyết được vấn đề nhân lực thì Hà Nội không thể phát triển được. Chúng ta đi vào Văn Miếu Quốc Tử Giám thấy câu rất nổi tiếng từ xa xưa của Thân Nhân Trung: “Hiền tài là nguyên khí quốc gia”. Tinh thần ấy là tinh thần Hà Nội, tinh thần Việt Nam. Chúng ta đã thể hiện tinh thần ấy trong chiến lược phát triển Hà Nội những năm qua. Hàng năm, tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức vinh danh thủ khoa. Đây là hoạt động rất ý nghĩa, nhưng vấn đề là sau khi tôn vinh thì chúng ta tiếp nhận, sử dụng được bao nhiêu con người ưu tú từ các trường đại học, học viện trên địa bàn Hà Nội. “Chúng ta thật sự cần quan tâm hơn vấn đề phát hiện, bồi dưỡng, sử dụng đi tới trọng dụng nhân tài. Hà Nội là tinh hoa, nơi tụ hội nhân tài 4 phương thì Hà Nội phải phát huy, tận dụng được yếu tố đặc biệt này trở thành nguồn lực phát triển. Luật Thủ đô 2024 đã có những yếu tố vượt trội để chúng ta sử dụng, trọng dụng nhân tài không chỉ tại Hà Nội, tại Việt Nam mà cả trên thế giới. Phải làm sao để Hà Nội là nơi quy tụ được những trí tuệ của bốn phương với những tâm huyết xây dựng Thủ đô phát triển hơn nữa. Từ Luật Thủ đô với những ưu thế vượt trội như vậy, thứ nhất, chúng ta phải thể chế hóa thành những quy định rất cụ thể để bên cạnh ưu đãi về lương, nhà ở, tạo được môi trường dân chủ, tự do cho sáng tạo, Hà Nội cần tạo điều kiện để những người tài có vị trí thể hiện sự sáng tạo của mình. Cần hết sức tránh định kiến, đặt người có trí tuệ cao vào vị trí bị bào mòn sáng tạo, nhân tài sẽ không phát triển được. Thứ hai, phải tạo được không gian sáng tạo rộng mở để phát huy tính sáng tạo của những người tài. Người tài luôn có cá tính đặc biệt, tinh thần vượt trước, sẵn sàng thể hiện tư duy, hành động vượt trội chưa từng có trong tiền lệ. Những người có trách nhiệm phải hết sức quan tâm đến điều đó để có thể khảo nghiệm, thí nghiệm những mô hình đổi mới, sáng tạo. Hiện, Hà Nội vẫn đang thiếu những chuyên gia đầu ngành. Đây cũng là câu hỏi để những người đứng đầu Hà Nội cần phải có trách nhiệm quan tâm đến vấn đề này.

Ông Nguyễn Viết Chức - Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội (Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam), nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Hà Nội: Tôi tha thiết một điều là nói đến văn hóa là nói đến con người. Chúng ta phải chọn việc mà làm và đã làm phải làm đến nơi đến chốn, như vậy mới thực sự là Hà Nội văn hiến, văn minh, hiện đại. Hà Nội cần tập hợp, trọng dụng những nhân tài. Hà Nội hội tụ 4 phương mà. Không hội tụ lấy gì tỏa sáng? Hà Nội phải đi đầu trong đổi mới. Đổi mới quyết liệt hơn nữa, hiệu quả hơn nữa. Cần tập trung trí tuệ của những tinh hoa, chọn đúng người đúng việc để tham góp những vấn đề cụ thể. Chẳng hạn như cải tạo sông Tô Lịch thế nào, biến con sông Hồng Hà thành con sông “hiền hòa” của Hà Nội, biến bãi giữa sông Hồng thành viên ngọc của Thủ đô như thế nào? Vấn đề là trọng dụng nhân tài thế nào rất quan trọng. Người tài rồi thì dùng đúng người, đúng việc. Còn người có biểu hiện của tài thì phải biết bồi dưỡng, đào tạo để họ phát huy được hết trí tuệ của họ. Trọng dụng nhân tài là câu chuyện vô cùng tinh tế nhưng phải thực sự trọng dụng mới mong mang lại "trái ngọt". Chỉ cần lãnh đạo và Nhân dân đồng lòng thì sẽ làm được. Thủ đô Hà Nội của chúng ta trong suốt ngàn năm qua đã nhiều lần vượt qua những khó khăn không tưởng để đạt được tới kết quả mong muốn của cả dân tộc vì thế, tôi tin Hà Nội sẽ tiếp tục đạt được những điều mình đề ra trong nhiệm kì mới để tiếp tục dẫn đầu, vươn lên mạnh mẽ trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

PGS.TS Vũ Văn Phúc - nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản cho rằng, mục tiêu, chỉ tiêu đặt ra trong Dự thảo Văn kiện trình Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội lần này rất cao, rất lớn. Cụ thể, cả nước ta phấn đấu đến năm 2045 trở thành một đất nước phát triển thu nhập cao, trong đó Hà Nội ngay trong nhiệm kỳ này đã đặt mục tiêu Thành phố "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại" và nhân dân hạnh phúc. Trong đó, có 22 chỉ tiêu đến năm 2030, nhưng tâm điểm là chỉ tiêu tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 2026 - 2030 từ 10,5%/năm trở lên; thu nhập bình quân đầu người trên 12.000 USD/năm. Trong khi đó, hạn chế trong báo cáo chỉ ra, nhiệm kỳ vừa qua, thành phố Hà Nội mới đạt tăng trưởng GRDP 6,57%, như vậy con số 10,5% là gần gấp đôi. Thu nhập bình quân đầu người của Hà Nội mới chỉ dừng lại ở hơn 7.200 USD và lên 12.000 USD là gần gấp đôi. Như vậy các chỉ tiêu trên rất cao. Để làm được điều đó, thành phố Hà Nội phải có sự đồng tâm, hiệp lực của cả đảng bộ, của cả hệ thống chính trị, của Nhân dân. Đặc biệt là phải phát huy tối đa các nguồn lực, nhất là nguồn lực con người, nhân lực chất lượng cao, đặc biệt thế mạnh của Thủ đô là trung tâm văn hóa, chính trị, kinh tế, khoa học công nghệ của cả nước, với các trường đại học lớn. Đồng thời, thành phố phải khai thác được thế mạnh về văn hóa, con người Hà Nội. Đó là nền văn hiến, văn minh của Hà Nội hơn một nghìn năm nay. Đồng thời, cần tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn đang cản trở sự phát triển. Có như vậy chúng ta mới đạt được các mục tiêu, chỉ tiêu cao như vậy. Điều quan trọng là phải phát huy được sức mạnh tổng hợp của cả người dân Hà Nội cũng như người dân khắp nơi trong cả nước đang sinh sống, làm việc tại Hà Nội. Với quyết tâm chính trị cao, hành động quyết liệt thì nhiệm kỳ tới thành phố Hà Nội mới đạt được những mục tiêu, chỉ tiêu quan trọng trên.