TTTĐ - Ngành game Việt có nhiều tiềm năng trở thành loại hình giải trí xuất khẩu văn hóa Việt ra toàn cầu. Không phải ngẫu nhiên mà ông Zuy Nguyễn - Cố vấn Phát triển thị trường quốc tế, Game và Ứng dụng, phụ trách Thị trường Đông Nam Á, Google Châu Á - Thái Bình Dương nhận xét như vậy tại Vietnam GameVerse 2024. Trong bối cảnh thực tế tốc độ phát triển ngành game trong nước, đặc biệt là “Bộ tứ trụ cột nghị quyết” đã được Bộ Chính trị ban hành, nhận định trên của chuyên gia quốc tế mang đến nhiều kỳ vọng cho việc xuất khẩu văn hóa, gia tăng, định vị “sức mạnh mềm” quốc gia trên bản đồ quốc tế.

Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra nhiệm vụ “Khẩn trương triển khai phát triển có trọng tâm, trọng điểm ngành công nghiệp văn hóa và dịch vụ văn hóa trên cơ sở xác định và phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam”. Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021 đã nhấn mạnh cần “Khẩn trương phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, xây dựng thị trường văn hóa lành mạnh”.

Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam nhấn mạnh: “Phải có tư duy sắc bén, biết lựa chọn tinh hoa, tạo đột phá phát triển công nghiệp văn hóa”, đáp ứng được các yếu tố: Sáng tạo, bản sắc, độc đáo, chuyên nghiệp, lành mạnh, cạnh tranh, bền vững trên nền tảng dân tộc, khoa học, đại chúng; từng bước tạo dựng thương hiệu quốc gia, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; phù hợp với quy luật của kinh tế thị trường, luật pháp trong nước và quốc tế.

Chỉ thị 30/CT-TTg cũng đồng thời nêu: Trên thế giới, các ngành công nghiệp văn hóa đang có xu hướng phát triển mạnh mẽ và được xác định là yếu tố quan trọng, bền vững nhằm thu hút nguồn lực, tạo lợi thế cạnh tranh, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, định vị thương hiệu quốc gia. Việt Nam có tiềm năng, lợi thế lớn về nhiều mặt để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, góp phần tạo động lực mới cho sự phát triển của đất nước, phù hợp với xu thế của thời đại.

Việc thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 theo Quyết định số 1755/QĐ-TTg ngày 08 tháng 9 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ bước đầu đã đạt được một số kết quả tích cực đáng ghi nhận song vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế: Thiếu các văn bản quy phạm pháp luật quy định rõ vai trò quản lý nhà nước, trách nhiệm, quyền hạn của các chủ thể có liên quan trong một số lĩnh vực; cơ chế, chính sách chưa theo kịp thực tiễn, quá trình tổ chức thực hiện ở một số ngành, lĩnh vực chưa đạt hiệu quả; cơ chế phối hợp còn thiếu đồng bộ; chưa xác định được sản phẩm, dịch vụ trọng tâm, chủ lực; hành vi sao chép bất hợp pháp sản phẩm sáng tạo, vi phạm pháp luật về bản quyền chưa được ngăn chặn kịp thời, triệt để...

Trong bối cảnh chung đó, Bộ Chính trị vừa ban hành 4 Nghị quyết quan trọng. Đó là: Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ chính trị về thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết 59 -NQ/TW về chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng; Nghị quyết 68 -NQ/TW về phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân và Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới toàn diện công tác xây dựng, thi hành pháp luật.

Với Nghị quyết 68-NQ/TW, Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện các nghị quyết của Bộ Chính trị vào ngày 18/5/2025: "Nghị quyết đặt ra các yêu cầu cải cách mạnh mẽ, bao gồm: Hoàn thiện thể chế: Bảo vệ quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh, tạo dựng môi trường đầu tư - kinh doanh công bằng, minh bạch, ổn định. Khơi thông nguồn lực: Mở rộng tiếp cận đất đai, tín dụng, thị trường, công nghệ cho khu vực tư nhân; tháo gỡ tận gốc các điểm nghẽn thể chế và chính sách. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo: Phát triển mạnh hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo; hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào nghiên cứu phát triển, tham gia sâu vào mạng lưới sáng tạo và chuỗi giá trị toàn cầu".

Quán triệt Nghị quyết 57-NQ/TW, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phải tập trung thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có "Đột phá tư duy phát triển, xóa bỏ mọi rào cản nhận thức lạc hậu, khơi dậy tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm" và "Hoàn thiện thể chế, chủ động tháo gỡ các rào cản pháp lý, hành chính, tạo lập môi trường thuận lợi cho sáng tạo, nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ, biến thể chế thành lợi thế cạnh tranh quốc gia"

Với Nghị quyết 59-NQTW, Tổng Bí thư nhấn mạnh: "Hội nhập không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan đối ngoại, không chỉ là hoạt động đối ngoại nhà nước, mà là một quá trình tổng hợp, yêu cầu sự tham gia chủ động, tích cực, sáng tạo của toàn hệ thống chính trị, của từng người dân, từng doanh nghiệp, từng ngành nghề, từng lĩnh vực" và "tận dụng hội nhập để nâng cao trình độ quốc gia, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu"

Đánh giá về “Bộ tứ trụ cột” nghị quyết chiến lược này trong mối liên hệ với xuất khẩu văn hóa và ngành game, TS Bùi Văn Tuấn - Phó Viện trưởng Viện Hà Nội học và Đào tạo quốc tế (Đại học Thủ đô) nhấn mạnh: “Đây sẽ là cú hích, là đòn bẩy để xuất khẩu nội dung số ra thế giới. Game là một ngành kết hợp giữa sáng tạo và ứng dụng công nghệ. Những nhà khởi nghiệp trong lĩnh vực này có cơ hội để vươn lên mạnh mẽ khi có sự thay đổi về thể chế, gỡ bỏ những “nút thắt” định kiến về game. Quan trọng nhất bây giờ là việc cụ thể hóa các nghị quyết, tạo hệ sinh thái pháp lý đồng bộ, để các doanh nghiệp sáng tạo có thể tiếp cận vốn, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, mở rộng thị trường quốc tế”.

Ở góc độ nhà sản xuất game, CEO LacBird – anh Hoàng Bảo Long cho rằng, khung pháp lý cơ bản đã có, điều cần nhất ngay lúc này, đó là sự phối hợp liên ngành trong sản xuất game, đặc biệt là dòng game văn hóa, lịch sử.

“Chúng tôi là dân công nghệ mà muốn làm dòng game văn hóa, lịch sử rất cần sự tư vấn của các chuyên gia trong lĩnh vực này. Song, thực tế là, khi triển khai một số sản phẩm, bản thân tôi sau khi tham vấn ý kiến của các chuyên gia, muốn để tên họ vào mục cố vấn, họ còn xua tay từ chối vì sợ định kiến rằng, game là tiêu cực. Hơn nữa, tư liệu lịch sử, văn hóa muốn “game hóa” rất cần sự chính xác, nhất là khi lan tỏa toàn cầu. Thậm chí, nếu game văn hóa được kiểm soát nội dung tốt có thể tăng “sức đề kháng” cho giới trẻ trước tình trạng du nhập văn hóa ngoại lai, không phù hợp với văn hóa truyền thống của dân tộc, hoặc tránh cho giới trẻ sự nhìn nhận lệch lạc về lịch sử trước những luận điệu “lật sử”, chống phá, xuyên tạc của các đối tượng thù địch. Nói như vậy, để thấy rằng, sự phối hợp liên ngành truyền thông, công nghệ, giáo dục để xuất khẩu văn hóa qua game là vô cùng cần thiết” – CEO LacBird nói.

Bày tỏ quan điểm về vấn đề này, nhìn từ các quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, ông Chu Tiến Đạt, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty VTC cho biết, tại Trung Quốc, tựa game Black Myth: Wukong, do Game Science phát triển, là minh chứng cho sức mạnh của sự hỗ trợ từ chính phủ và truyền thông. Với doanh thu gần 1 tỷ USD chỉ sau hai tuần ra mắt năm 2024, trò chơi bán được 30 triệu bản tính đến tháng 5/2025.

Chuyên gia này phân tích: Thành công này đến từ việc đầu tư chính sách và tài chính. Cụ thể: Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc đã cung cấp ưu đãi thuế và quỹ đầu tư cho các dự án game văn hóa. Tập đoàn Game Science nhận hỗ trợ tài chính từ chương trình khuyến khích công nghiệp sáng tạo quốc gia; sự hỗ trợ của truyền thông, đặc biệt là Hãng thông tấn Tân Hoa Xã. Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc sử dụng các ca khúc từ phim Tây Du Ký để quảng bá, trong khi các nền tảng như Weibon và streaming đẩy mạnh chiến dịch truyền thông.

Hoặc tại Nhật Bản, nơi dẫn đầu ngành game Châu Á với các tựa game biểu tượng như The Legend of Zelda và Super Mario, thì Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp cung cấp quỹ tài trợ và ưu đãi thuế cho các công ty sáng tạo. Nintendo nhận hỗ trợ từ các chương trình đổi mới sáng tạo, giúp duy trì chất lượng cao. Bên cạnh đó, các kênh NHK, Fuji TV và sự kiện Nintendo Direct quảng bá rộng rãi các trò chơi. Chính phủ hỗ trợ tham gia triển lãm như E3 và Tokyo Game Show, nhấn mạnh văn hóa Nhật Bản qua các yếu tố như đền Shinto và nghệ thuật Ghibli…

Các chiến dịch truyền thông dài hạn cần kết hợp truyền hình, báo chí và mạng xã hội, ví dụ sử dụng hashtag #GameVietVanHoa #GameLichSu trên TikTok và YouTube để khuyến khích người dùng chia sẻ trải nghiệm chơi game mang bản sắc Việt, từ đó hỗ trợ các studio nhỏ tiếp cận nhà đầu tư

“Tôi cho rằng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần chủ trì xây dựng chính sách tài trợ và hỗ trợ các studio phát triển game về thời Hùng Vương, văn hóa Chăm Pa, Đông Sơn, hoặc các di sản Việt Nam. Bên cạnh đó, thành lập hội đồng tư vấn với sử học, văn hóa học, và nghệ sĩ để giám sát thiết kế, đảm bảo tính chính xác. Ví dụ, một game về Trần Hưng Đạo có thể tích hợp tranh Đông Hồ, đàn bầu và kiến trúc đình chùa; hay phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo để đưa game văn hóa vào chương trình học, như game về Sơn Tinh – Thủy Tinh hoặc Trần Hưng Đạo, để giúp học sinh kết hợp giải trí và học tập. Các game cần có giới hạn thời gian chơi và kiểm soát độ tuổi” – ông Chu Tiến Đạt nhấn mạnh.

Nhìn nhận từ góc độ nhà sản xuất, anh Nguyễn Tuấn Huy - Nhà sản xuất game Hiker Games cho rằng, Việt Nam cần cụ thể hóa các chính sách khuyến khích ngành công nghiệp game Việt phát triển, như hỗ trợ về thuế, rút ngắn thời gian cấp giấy phép cung cấp dịch vụ trò chơi điện tử và quyết định phê duyệt nội dung kịch bản trò chơi điện tử.

Đồng tình với giải pháp trên, anh Đồng Hà - Co-founder Game Geek thì nhấn mạnh: "Nhà nước cần có chính sách về thuế, tạo điều kiện thông thoáng để thu hút, khuyến khích các doanh nghiệp trong lĩnh vực game đầu tư đăng ký kinh doanh trong nước. Còn như hiện tại, đa số họ đặt trụ sở công ty tại nước ngoài, và như vậy, một nguồn lực lớn "chảy" ra bên ngoài. Trong khi game mang lại doanh thu lớn, đóng góp vào sự phát triển của kinh tế, tạo việc làm và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế" - anh nói.

Bên cạnh đó, rất cần có chính sách khuyến khích các studio tích cực đưa các nội dung lịch sử, văn hóa của đất nước vào trong trò chơi, vừa đảm bảo đáp ứng nhu cầu giải trí của người dân, vừa góp phần tuyên truyền giáo dục truyền thống lịch sử của dân tộc đến thế hệ trẻ. Song song đó, để giảm bớt những tác động tiêu cực do game online mang lại cho người chơi, cần ban hành quy định buộc các nhà phát hành game cần cài đặt và chạy phần mềm “chống nghiện”. Các cơ quan chức năng cần công bố thường xuyên danh sách các game phù hợp với trẻ vị thành niên nhằm làm trong sạch môi trường game online cho thế hệ trẻ.

Ngành công nghiệp trò chơi điện tử Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để trở thành động lực phát triển kinh tế, bảo tồn văn hóa và nâng cao vị thế quốc gia

Bày tỏ giải pháp để dòng game văn hóa nội địa phát triển, Co-founder Ngũ Hành Games – anh Thiện Toàn thì nhấn mạnh, cơ quan quản lý cần xây dựng hệ sinh thái truyền thông cho lĩnh vực này… Các chiến dịch truyền thông dài hạn cần kết hợp truyền hình, báo chí và mạng xã hội, ví dụ sử dụng hashtag #GameVietVanHoa #GameLichSu trên TikTok và YouTube để khuyến khích người dùng chia sẻ trải nghiệm chơi game mang bản sắc Việt, từ đó hỗ trợ các studio nhỏ tiếp cận nhà đầu tư; cơ quan quản lý tổ chức các diễn đàn và “Giải thưởng Game Việt Nam” sẽ vinh danh các tựa game mang giá trị văn hóa, tạo cơ hội kết nối studio với nhà đầu tư, từ đó khuyến khích đưa tin tích cực và quảng bá nội dung lành mạnh, sẽ định hướng báo chí góp phần xây dựng một ngành game chuyên nghiệp, văn minh và mang đậm bản sắc Việt Nam.

Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty VTC - ông Chu Tiến Đạt một lần nữa kêu gọi: “Ngành công nghiệp trò chơi điện tử Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để trở thành động lực phát triển kinh tế, bảo tồn văn hóa và nâng cao vị thế quốc gia. Học hỏi từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản, cùng với sự hợp tác giữa chính phủ, doanh nghiệp, trường học và báo chí, chúng ta có thể xây dựng một ngành game mạnh mẽ, giàu bản sắc, cạnh tranh toàn cầu. Báo chí và truyền thông, với vai trò kết nối và lan tỏa, sẽ là chìa khóa để đưa các trò chơi văn hóa Việt Nam đến gần hơn với công chúng trong nước và quốc tế. Tôi kêu gọi sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan báo chí, nhà quản lý văn hóa, và doanh nghiệp để hiện thực hóa tiềm năng của các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, óp phần thực hiện Nghị quyết 162/2024/QH15 của Quốc hội về việc phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035”.

Loạt bài viết: Tạo đột phá để game Việt trở thành ngành công nghiệp văn hoá “đẻ trứng vàng”

Bài 1: Khi GenZ say mê kể chuyện văn hóa Việt bằng game

Bài 2: Thời điểm “vàng” của ngành công nghiệp tỷ đô tại Việt Nam

Bài 3: Chặng đường nào trải bước trên hoa hồng?

Bài 4: “Cú hích” từ đào tạo nhân lực ngành game