Tuyến du lịch sông Hồng là tuyến trọng điểm của du lịch Thủ đô. Nếu khai thác tốt, Hà Nội sẽ “đánh thức” được tiềm năng, giá trị của các di sản, làng nghề 2 bên sông.

Dọc đoạn sông Hồng chảy qua Hà Nội từ Ba Vì đến Phú Xuyên có khoảng gần 30 di tích lịch sử, văn hóa, nổi bật trong đó là di tích thờ Tản Viên Sơn Thánh (Ba Vì), đền Hát Môn (Phúc Thọ); đền Dầm, đền Đại Lộ (Thường Tín), Chùa Mẫu (Hưng Yên); đình Chèm (Thượng Cát); đền Ghềnh, đền Rừng (phường Long Biên); đền Gióng (Phù Đổng)…

Ngoài ra, dọc bờ sông Hồng còn xuất hiện nhiều làng nghề truyền thống từ hàng trăm năm nay như: Làng giấy Yên Thái, làng đào Nhật Tân (Tây Hồ), làng gốm Bát Tràng (Gia Lâm), làng nghề mây tre đan (Ninh Sở)...

Để khai thác tuyến du lịch sông Hồng với các điểm đến là di tích, làng nghề ven sông, 10 năm nay, Công ty cổ phần Thăng Long (GTC) triển khai các tour như “Những nhịp cầu hạnh phúc”, “Ấn tượng sông Hồng” và 4 chương trình “Trên dòng sông Phật pháp” với hành trình thăm các đình, đền, chùa từ Gia Lâm, Thường Tín (Hà Nội) đến Khoái Châu (Hưng Yên),... Trong đó, đáng lưu ý là tuyến “Ấn tượng sông Hồng”, theo đó, khách du lịch xuất phát từ bến Chương Dương Độ, trải nghiệm trong vòng 1 ngày, được dừng chân tại di tích lịch sử như đền Đại Lộ, đền Dầm ở Thường Tín (Hà Nội), làng gốm Bát Tràng (xã Gia Lâm, Hà Nội) đến đền Chử Đồng Tử - Tiên Dung (tỉnh Hưng Yên),...

Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cho biết, tuyến du lịch sông Hồng là tuyến trọng điểm của Hà Nội. Tại những điểm đến trên hành trình tour của GTC, các địa phương đã đầu tư cải tạo, tăng trải nghiệm bằng sản phẩm ẩm thực độc đáo của địa phương, cũng như đầu tư cho vấn đề nhân lực, thuyết minh viên cả tiếng nước ngoài, tiếng Việt để kể những câu chuyện về văn hóa, di tích lịch sử hoặc ra mắt các sản phẩm du lịch mới. Trong tháng 8/2025, sản phẩm “Con đường học đạo” của xã Ô Diên hay “Sắc hoa tường phiêu” của xã Phúc Thọ sẽ được ra mắt nhằm phát huy giá trị lịch sử của di tích ven sông.

Đáng chú ý, cùng với các tour, tuyến do các đơn vị hoạt động du lịch khai thác, dọc bờ sông Hồng đang hình thành nhiều điểm vui chơi, giải trí phục vụ nhu cầu của người Hà Nội. Chẳng hạn, khu vực vườn Nhãn (dưới chân cầu Vĩnh Tuy từ lâu đã hình thành điểm dã ngoại, thu hút đông đảo người lớn, trẻ nhỏ, đặc biệt là các gia đình, nhóm người trẻ đến vui chơi vào dịp cuối tuần. Một số sự kiện văn hóa, du lịch lớn của thành phố tổ chức tại đây đã được mọi người đánh giá cao. Vườn hoa bãi đá sông Hồng cũng đang là điểm đến khá hấp dẫn cho người dân và du khách khắp nơi đến vui chơi, chụp ảnh, ngắm hoàng hôn sông Hồng.

Tuy vậy, một trong những vấn đề khiến các công ty lữ hành dù nhận ra tiềm năng của tour sông Hồng, song vẫn e dè, là vì bến bãi quá ít. Theo các chuyên gia du lịch, nguyên nhân chính cho việc sản phẩm du lịch sông Hồng chưa khai thác hết tiềm năng là do cơ sở hạ tầng "thiếu và yếu", các đơn vị khai thác gặp nhiều khó khăn về bến bãi, cầu cảng, giao thông dẫn ra bến tàu. Khu vực sông Hồng có 2 bến tàu, ở Chương Dương Độ và ở Bạch Đằng, song đường đi vào rất khó khăn.

PGS.TS Phạm Hồng Long - Trưởng khoa Du lịch học (Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, sự chồng chéo trong các chính sách, quy định về cấp phép, quản lý bến tàu thủy nội địa và phương tiện đường thủy khiến nhiều nhà đầu tư không dám vận hành, khai thác sản phẩm du lịch đường sông tại Hà Nội.

Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cũng thừa nhận, các đơn vị lữ hành vẫn chưa khai thác hết dư địa của du lịch sông Hồng, bởi nhiều nguyên nhân, trong đó, quan trọng nhất là hạ tầng, bến bãi.

“Công ty Thăng Long GTC vẫn chưa khai khai hết và kết nối được hết các điểm di tích lịch sử, văn hóa đã nêu ở trên, do hệ thống giao thông kết nối; hạ tầng kỹ thuật, dịch vụ du lịch đường sông (bao gồm các bến cảng, khu dịch vụ đón khách, bãi đỗ xe,...) còn chưa được đầu tư, phát triển chưa đáp ứng được yêu cầu đón khách, đặc biệt là du khách quốc tế. Nhiều năm trước, một bến thủy nội địa đã được thành phố đầu tư xây dựng gần khu vực đình Bát Tràng nhưng bao năm qua vẫn không hoạt động được do các yếu tố kỹ thuật, cầu cảng gây khó cho tàu thuyền cập bến và việc di chuyển của du khách” - ông Hiếu nói.

Đồng tình về vấn đề này, ông Vũ Văn Tuyên, Giám đốc Travelogy Việt Nam bổ sung thêm nhận định: Thủ đô chưa có hệ thống chính sách, cơ chế khuyến khích nên nhà đầu tư không mấy mặn mà với việc xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng phục vụ tuyến du lịch đường thủy trên sông Hồng. Cùng với đó là các vấn đề như chưa có sự liên kết với doanh nghiệp lữ hành đưa khách đến...

Làng Đông Ngạc (làng Tiến Sĩ) với hơn 400 năm tuổi.	Nghề đan song, mây, tre, giang làng Ninh Sở.

Phường Thượng Cát sở hữu nhiều tài nguyên di sản như: Tuyến đình Nhật Tảo-đình Đông Ngạc - đình Chèm - làng cổ Đông Ngạc, làng nghề giò chả Thượng Cát... Những di sản này là nguồn tài nguyên to lớn để phát triển công nghiệp văn hóa, nhất là nhiều điểm tham quan, du lịch trên địa bàn nằm trên địa bàn phường dọc sông Hồng. Bà Lê Thị Thu Hương, Chủ tịch UBND phường Thượng Cát khẳng định: “Đình Chèm chiếm vị trí, vai trò quan trọng kết nối và phát huy giá trị văn hóa - lịch sử, kiến trúc trên địa bàn theo trục sông Hồng trong quá trình tái thiết đô thị gắn với phát triển không gian sáng tạo. Phường cũng có định hướng khai thác tiềm năng du lịch văn hóa gắn với dòng sông, kết nối với các điểm du lịch khác trên địa bàn thành phố”.

Cách đây không lâu, nhóm nghiên cứu của KTS. Nguyễn Văn Tuyên (Đại học Xây Dựng) từng thực hiện đồ án Quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 Công viên hoa ven sông Hồng quận Bắc Từ Liêm (cũ) và nhận ra đây là một khu vực vô cùng tiềm năng nếu các đơn vị lữ hành khai thác tour dọc sông Hồng, hình thành các điểm đến với Đình Chèm cổ kính và thăm làng khoa bảng Đông Ngạc. Chia sẻ với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, ông Tuyên hy vọng ý tưởng của nhóm sẽ sớm thành hiện thực khi du lịch đường thủy được TP Hà Nội quan tâm đầu tư và khai thác.

Xã Bát Tràng nằm ven sông Hồng, từ lâu là một trong những điểm đến hấp dẫn nhất trên hành trình du lịch “Ấn tượng sông Hồng” của Công ty GTC. Nơi đây được biết đến là vùng địa linh, với hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể có giá trị như: Đình Bát Tràng, Đền Mẫu, Chùa Kim Trúc, Văn Chỉ Bát Tràng; có 1 di tích cách mạng kháng chiến, là nơi nhạc sĩ Văn Cao in lần đầu tiên Bài hát “Tiến quân ca”; Khu làng cổ rộng 5,2ha có hàng trăm năm tuổi với 23 nhà cổ, 16 nhà thờ họ được xây dựng bằng gạch Bát Tràng cổ. Nơi đây còn nổi danh là mảnh đất khoa bảng với truyền thống hiếu học, có nhiều người đỗ đạt cao.

Năm 2019, Bát Tràng được công nhận Điểm du lịch của TP Hà Nội. Năm 2022, Nghề truyền thống gốm làng Bát Tràng được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Năm 2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận “Lễ hội truyền thống Hội làng Bát Tràng là Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia”. Bên cạnh đó, Bát Tràng là một trong 2 làng nghề đầu tiên của Việt Nam trở thành thành viên chính thức của mạng lưới các Thành phố Thủ công sáng tạo thế giới. Hiện nay, làng nghề này có khoảng 200 doanh nghiệp, hơn 1.000 hộ sản xuất kinh doanh gốm sứ giải quyết cho hơn 8 vạn lao động mỗi ngày; đón khoảng 300.000 lượt khách du lịch mỗi năm.

Ông Phạm Huy Khôi - Trưởng ban Kinh tế Ngân sách Hội đồng Nhân dân xã Bát Tràng cho biết, năm 2018, Bát Tràng đã thành lập Bảo tàng sinh thái Bát Tràng, thu hút đông đảo khách tham quan. Hiện nay, xã xúc tiến chuyển đổi mô hình BTST sang Khu Phát triển thương mại và văn hóa (PTTMVH) theo Nghị quyết mà HĐND TP vừa thông qua nhằm cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024.

Ông Khôi cho biết thêm, ngay khi có dự thảo Nghị quyết, Bát Tràng đã “đón đầu”, “đi trước” tổ chức hội nghị góp ý, thống nhất một số vấn đề về phạm vi, quy mô; định hướng phương thức hoạt động, cơ chế vận hành, tổ chức giao thông, vệ sinh môi trường, gìn giữ an ninh, trật tự, để xây dựng quy chế Khu PTTMVH Bát Tràng. Theo đó, phạm vi Khu PTTMVH Bát Tràng mở rộng gồm vùng lõi làng cổ Bát Tràng và vùng phụ cận. Trong đó, tuyến phố du lịch ven sông là một hạng mục quan trọng thuộc vùng phụ cận của Khu PTTMVH.

“Chúng tôi cũng tổ chức đánh giá hiện trạng và định hướng sản phẩm du lịch Bát Tràng; đề xuất với TP các tuyến du lịch, sơ đồ hoá các 9 tour du lịch với các chương trình du lịch trải nghiệm nghề gốm; tìm hiểu văn hoá - lịch sử làng Bát Tràng; chương trình du lịch mua sắm kết hợp tham quan xưởng sản xuất; Chương trình tìm hiểu và trải nghiệm ẩm thực Bát Tràng… Hiện giờ, địa phương đã chủ động triển khai xong các hạng mục như chỉnh trang cửa hàng, cửa hiệu, lối đi lại, tu bổ, tôn tạo nhà cửa, nhà thờ các dòng họ, đình, đền, miếu, thêm hệ thống chiếu sáng nghệ thuật, đặc biệt ở tuyến du lịch ven sông với định hướng phát triển kinh tế đêm” – ông Khôi nhấn mạnh.

Theo ông Phạm Huy Khôi, trước đây, do vướng mắc nhiều đến cơ chế và Luật Đê điều, nhưng từ khi Luật Thủ đô 2024 ban hành và đặc biệt là Nghị quyết về Trung tâm công nghiệp văn hóa, Nghị quyết về Khu PTTMVH vừa được HĐND TP Hà Nội thông qua hồi đầu tháng 7/2025 đã mở ra nhiều hy vọng cho người dân làng nghề để khai thác dư địa đất bãi ven sông.

Địa phương này cũng đã đề xuất xây dựng vùng không gian cảnh quan bờ sông thành tuyến phố du lịch ven sông, ôm trọn làng cổ Bát Tràng, với mặt tiền hướng ra dòng sông. Tuyến phố này là sẽ nơi kể câu chuyện lịch sử của làng Bát Tràng qua các thời kỳ, đặc biệt là câu chuyện nghề gốm đương đại. Trên tuyến phố có hai hạng mục đặc biệt là khu cảng sông và các nhà dân đang sinh sống, làm ăn trên tuyến phố.

Du khách tham gia tour khám phá sông Hồng do Công ty CP Thăng Long GTC tổ chức.

Ông Khôi nhấn mạnh, hiện địa phương đang đề xuất TP cho phép Khu PTTMVH được phép khai thác không gian Cảng sông du lịch Bát Tràng để phát triển hoạt động du lịch. Đây là nơi tổ chức các hoạt động triển lãm, sự kiện giao lưu, giới thiệu văn hoá làng nghề gốm Bát Tràng với các làng nghề, làng nghề gốm trong nước, nước ngoài. Không gian này cũng tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh, doanh nghiệp trong Khu PTTMVH BTST Làng cổ Bát Tràng xúc tiến thương mại và quảng bá thương hiệu gốm Bát Tràng, kể câu chuyện “từ làng ra phố” của Bát Tràng, câu chuyện các làng nghề của Hà Nội.

Một khó khăn trước mắt là, hiện cảng Bát Tràng nằm trước cửa đình Bát Tràng đã có từ hơn chục năm nay nhưng chưa được đầu tư trang thiết bị. “Chúng tôi đề nghị TP sớm có cơ chế, giao cho đơn vị quản lý và khai thác quản lý cảng hiệu quả; tạo điều kiện để đơn vị quản lý vận hành Khu PTTMVH BTST Làng cổ Bát Tràng được phối hợp quản lý khai thác Cảng du lịch tại Bát Tràng với đơn vị quản lý cảng hiện hữu để có thể tiếp đón và hướng dẫn khách du lịch di chuyển theo tuyến đường thủy đến làng Bát Tràng và các điểm phụ cận” – ông Khôi nói.

Ngoài ra, bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội cho biết thêm, theo Đề án Khu PTTMVH, các nhà dân trên tuyến phố ven sông sẽ chính là nơi các nghệ nhân, chủ thể văn hoá được thực hành và trình diễn di sản, trọng tâm là nghệ nhân gốm, nghệ nhân ẩm thực và chủ nhân các di sản phi vật thể liên quan; cung cấp dịch vụ ẩm thực đồ ăn, thức uống; bán hàng lưu niệm; trưng bày và bán tác phẩm nghệ thuật của các nghệ nhân; nơi giao lưu nghệ nhân và nghệ sĩ trong vào ngoài nước...

“Vì thế, người dân Bát Tràng rất mong muốn TP cho phép các hộ dân trên tuyến phố ven sông được phép xây cao đến 5 tầng, đủ không gian để bố trí các hoạt động phù hợp, đáp ứng nhu cầu của khách tham quan trong nước và quốc tế, tạo ra hiệu quả tuyến du lịch sông Hồng. Tôi tin rằng, Khu PTTMVH Bát Tràng thành công, sẽ trở thành hình mẫu, mở đường để các làng nghề ven sông Hồng thuộc địa phận Hà Nội có thể học tập mô hình ” - bà Vinh nói.

Trao đổi thêm với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, ông Trần Trung Hiếu - Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội cho biết: Sở Du lịch Hà Nội vừa trình Dự thảo Kế hoạch Phát triển sản phẩm du lịch đường sông dọc hai bờ sông Hồng thành phố Hà Nội năm 2025 và những năm tiếp theo. Theo đó, Sở Du lịch Hà Nội chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan phát triển các tuyến, điểm đến sản phẩm du lịch đường thủy vào Kế hoạch thực hiện Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Ông Trần Trung Hiếu - Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Viện Quy hoạch xây dựng Thành phố, UBND các phường, xã tham mưu UBND Thành phố bổ sung, hoàn thiện quy hoạch đối với: Hệ thống các bến cảng đường thủy hỗn hợp, cảng du lịch; Các tuyến đường ven sông, tuyến đường kết nối các bến cảng thủy tại các đồ án quy hoạch chuyên ngành và các đồ án quy hoạch phân khu liên quan trên cơ sở Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Viện Quy hoạch xây dựng Thành phố tham mưu UBND Thành phố xây dựng và triển khai thực hiện Đề án Phát triển mô hình nông nghiệp gắn với kinh tế dịch vụ ven sông Hồng giai đoạn 2025 - 2030. UBND các phường, xã chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tham mưu UBND Thành phố hoàn thiện các quy hoạch phân khu khu vực bãi giữa và 02 bên bờ sông Hồng theo hướng phát triển thành các công viên văn hóa, các điểm đến phục vụ hoạt động du lịch, trải nghiệm; Chủ động nghiên cứu, quy hoạch bổ sung các dự án về du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, du lịch trải nghiệm trên địa bàn dọc các tuyến sông. Dự thảo kế hoạch này cũng đề cập đến việc quản lý, đầu tư phát triển hạ tầng du lịch đường sông theo hướng đồng bộ, chuyên nghiệp, hiện đại, thân thiện với môi trường; Ưu tiên triển khai đối với Cảng Chương Dương Độ (Hoàn Kiếm), Cảng Bát Tràng (Gia Lâm), cảng Ninh Sở (Thường Tín), cảng Bến Bạc (Tây Hồ); phối hợp với các phường, xã, các doanh nghiệp lữ hành, đơn vị sự kiện tổ chức các chương trình, hoạt động du lịch gắn với các lễ hội, sự kiện văn hóa, các hoạt động du lịch trải nghiệm, du lịch thể thao như: Bay khinh khí cầu, dù lượn, đua thuyền,… tại khu vực bãi giữa và 2 bên bờ sông Hồng. Ngoài ra, Sở Du lịch Hà Nội cũng sẽ xây dựng, chuẩn hóa bộ thuyết minh chuẩn về tuyến du lịch đường thủy bằng 2 loại ấn phẩm giấy và điện tử, bảng song ngữ (Việt-Anh); Thiết kế, sản xuất các tập gấp, tờ rơi tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu về sản phẩm du lịch dọc sông Hồng; hình thành các sản phẩm, mô hình du lịch trải nghiệm văn hóa, du lịch đêm mới tại các điểm đến du lịch gắn với du lịch đường thủy; Triển khai các phương án, chương trình kết nối các di tích, di sản, điểm đến du lịch của địa phương với các tour, sản phẩm du lịch đường thủy…

(Còn nữa)