Luật Thủ đô được sửa đổi có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2025. Đây là văn bản pháp lý quan trọng quy định nhiều chính sách đặc thù, vượt trội nhằm phát huy vị trí, vai trò quan trọng, tiềm năng, thế mạnh của Thủ đô, đáp ứng yêu cầu và sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự mong đợi của Nhân dân cả nước đối với Thủ đô. Một trong những điểm nổi bật của Luật Thủ đô là các quy định về phát triển văn hóa, thể hiện rõ mục tiêu xây dựng và phát triển Thủ đô "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", đồng thời là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hoá của cả nước.

Theo TS Bùi Thị Kim Chi - Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, với tầm nhìn chiến lược về sự phát triển kinh tế - xã hội, các cấp ủy Đảng, chính quyền TP Hà Nội đã nhanh chóng thống nhất quan điểm, đường lối, chính sách phát triển công nghiệp văn hóa. Chính điều đó đã giúp Hà Nội đón bắt được những thời cơ về tiềm năng thị trường, văn hóa dân tộc, khoa học công nghệ, kinh nghiệm phát triển công nghiệp văn hóa của các nước trên thế giới... để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Tuy nhiên, theo TS Bùi Thị Kim Chi, về phương diện cơ chế, chính sách cho phát triển công nghiệp văn hóa nói chung, phát huy nguồn lực văn hóa cho phát triển công nghiệp văn hóa nói riêng ở Hà Nội vẫn còn quá nhiều việc phải làm như: đề xuất xây dựng cơ chế, chính sách thúc đẩy sáng tạo; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, cải cách thủ tục hành chính nhằm phát huy mọi tiềm năng, nguồn lực, tạo động lực phát triển công nghiệp văn hóa.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, Luật Thủ đô 2024 được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 28/6/2024 tại Kỳ họp thứ 7, với nhiều chính sách, quy định mới bắt đầu có hiệu lực từ 1/1/2025, tạo điều kiện cho Hà Nội phát triển mạnh mẽ và đột phá, trong đó có lĩnh vực văn hóa.

Luật Thủ đô 2024 được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 28/6/2024 tại Kỳ họp thứ 7.

Điều 21 “Phát triển văn hóa, thể thao, du lịch” của Luật Thủ đô 2024 nêu rõ: TP Hà Nội được xây dựng trung tâm công nghiệp văn hóa tại bãi sông, bãi nổi sông Hồng và khu vực khác có lợi thế về vị trí không gian văn hóa phù hợp với quy hoạch. HĐND TP quy định chi tiết thẩm quyền thành lập; trình tự, thủ tục thành lập; việc tổ chức, hoạt động, biện pháp quản lý đối với trung tâm công nghiệp văn hóa và các chính sách ưu đãi đối với trung tâm công nghiệp văn hóa sử dụng nguồn lực của TP.

Theo PGS, TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, Luật Thủ đô 2024 chắc chắn sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết những khó khăn mà ngành công nghiệp văn hóa ở Hà Nội đang đối diện, đặc biệt là trong việc khuyến khích các nhà đầu tư và doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này. Việc sửa đổi Luật đã đưa ra một số chính sách mới có tiềm năng tạo ra bước đột phá.

Trước tiên, các cơ chế khuyến khích hợp tác công - tư, ưu tiên đầu tư đã được thiết kế nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp, nhất là những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực văn hóa. Chính sách ưu đãi về thuế, thủ tục hành chính được đơn giản hóa và hỗ trợ tiếp cận đất đai, mặt bằng cho các dự án văn hóa sẽ giúp các nhà đầu tư giảm bớt rào cản khi tham gia vào ngành này, tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào các lĩnh vực như bảo tồn di sản, phát triển các loại hình nghệ thuật sáng tạo, và đặc biệt là du lịch văn hóa - một lĩnh vực vốn dĩ có tiềm năng lớn nhưng chưa được khai thác hết.

Bên cạnh đó, Luật cũng hướng đến việc xây dựng một hạ tầng văn hóa hiện đại, với các cam kết từ chính quyền Thành phố trong việc đầu tư vào cơ sở vật chất. Việc nâng cấp các di tích lịch sử, bảo tàng và trung tâm văn hóa để phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế không chỉ thu hút du khách mà còn tạo cơ hội cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và sản phẩm liên quan đến văn hóa. Các dự án phát triển hạ tầng văn hóa sẽ được hỗ trợ thông qua các chính sách về tài chính, giúp giảm bớt gánh nặng đầu tư cho doanh nghiệp.

Một điểm nhấn khác trong Luật Thủ đô (2024) là hỗ trợ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa. Các cơ chế tài chính, bao gồm việc tiếp cận nguồn vốn, quỹ đầu tư và các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa, sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp trẻ tham gia vào thị trường này. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Hà Nội có nhiều tài năng trẻ, nhưng họ thường gặp khó khăn trong việc phát triển dự án văn hóa do thiếu nguồn lực.

Hồi sinh múa cổ Thăng Long - Hà Nội.

Ngoài ra, chính sách phát triển nguồn nhân lực cũng là một yếu tố quan trọng trong Luật Thủ đô (2024). Các chương trình thu hút nhân tài, đãi ngộ nghệ nhân, văn nghệ sĩ, hỗ trợ đào tạo nghề trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa sẽ giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Điều này không chỉ giúp tạo môi trường thuận lợi, cải thiện kỹ năng chuyên môn cho những người làm trong lĩnh vực này mà còn tạo ra lực lượng lao động đủ năng lực để đáp ứng yêu cầu quốc tế.

Các chính sách mới trong Luật Thủ đô (2024) sẽ tạo ra môi trường thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp văn hóa ở Hà Nội. Nếu được thực thi một cách hiệu quả, những cơ chế này sẽ giúp giảm bớt các khó khăn hiện tại, đồng thời tạo ra đòn bẩy phát triển bền vững cho ngành văn hóa trong tương lai.

Trao đổi với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, TS Bùi Văn Tuấn, Phó Viện trưởng, Viện Hà Nội học và Đào tạo quốc tế (Trường Đại học Thủ đô) khẳng định: Luật Thủ đô năm 2024 chính là công cụ pháp lý vững chắc, làm đòn bẩy ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô “cất cánh”. Tất cả những nỗ lực trong việc cụ thể hóa Nghị quyết 09 và thành quả bước đầu ở lĩnh vực thiết kế, thủ công mỹ nghệ là minh chứng rõ nét cho quyết tâm chính trị cao của TP Hà Nội, khẳng định Hà Nội tiên phong, dẫn dắt sự phát triển công nghiệp văn hóa của cả nước với vai trò như một “ngọn hải đăng”.

Theo Luật Thủ đô năm 2024, Hà Nội được xây dựng Trung tâm Công nghiệp Văn hóa tại bãi sông, bãi nổi ven sông Hồng và những khu vực có lợi thế về vị trí, không gian văn hóa phù hợp với quy hoạch. Đây được xem là một chính sách mang tính đột phá, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô.

Hiện nay, các khu vực bãi nổi sông Hồng và bãi sông trên địa bàn Hà Nội vẫn chưa được khai thác hết tiềm năng. Thực tế cho thấy, nhiều khu vực vẫn còn hoang hóa, thiếu quy hoạch cụ thể và chưa được sử dụng một cách hiệu quả.

Tình trạng này không chỉ gây lãng phí nguồn tài nguyên đất đai mà còn dẫn đến việc sử dụng đất không đúng mục đích, tiềm ẩn nguy cơ xảy ra sai phạm. Do đó, Nghị quyết về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa và Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa tại Thủ đô vừa được Hội đồng Nhân dân thành phố thông qua đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đầu tư công để xây dựng Trung tâm Công nghiệp Văn hóa tại khu vực này. Đây không chỉ là giải pháp khai thác hiệu quả tiềm năng sẵn có, mà còn giúp ngăn chặn tình trạng lãng phí và sai phạm trong quản lý đất đai.

Nghị quyết về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa nêu rõ, nguyên tắc thành lập, tổ chức và hoạt động của Trung tâm Công nghiệp Văn hóa nhằm đảm bảo hài hòa giữa bảo vệ và phát triển, phát huy tiềm năng, thế mạnh, giá trị văn hóa truyền thống mang bản sắc của Thủ đô.

Việc lập quy hoạch Trung tâm Công nghiệp Văn hóa tại bãi sông, bãi nổi sông Hồng và khu vực khác có lợi thế về vị trí không gian văn hóa phải phù hợp với quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch chung Thủ đô, quy hoạch đê điều và các quy hoạch khác có liên quan.

Cùng với đó, kết hợp giữa yếu tố văn hóa truyền thống và công nghệ hiện đại để tạo ra các sản phẩm độc đáo phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, góp phần bồi đắp và phát triển hệ giá trị văn hóa Thăng Long - Hà Nội, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, Hà Nội trở thành "Thành phố sáng tạo", quảng bá và nâng cao vị thế, hình ảnh Thủ đô, Việt Nam ra khu vực và thế giới.

Nghị quyết cũng chỉ ra vấn đề kết hợp nguồn lực Nhà nước và tư nhân để đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng, dịch vụ và sản phẩm văn hóa; kết hợp hài hòa lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân; đầu tư cho phát triển công nghiệp văn hóa là đầu tư cho con người, đầu tư cho phát triển bền vững. Hiệu quả đầu tư được tính toán hài hòa, dài hạn trên tổng thể lợi ích của Nhà nước, lợi ích của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và lợi ích của toàn xã hội.

Cũng theo Nghị quyết, lĩnh vực hoạt động của Trung tâm Công nghiệp Văn hóa bao gồm: Du lịch văn hóa; thủ công mỹ nghệ; nghệ thuật biểu diễn; thiết kế; phần mềm và trò chơi giải trí; quảng cáo; kiến trúc; điện ảnh; truyền hình và phát thanh; xuất bản; thời trang; các lĩnh vực khác liên quan đến công nghiệp văn hóa.

Hoạt động của Trung tâm Công nghiệp Văn hóa gồm các dịch vụ: Tư vấn, hỗ trợ sáng tạo và sản xuất sản phẩm, dịch vụ văn hóa; hỗ trợ phân phối và tiêu thụ sản phẩm và dịch vụ văn hóa; tổ chức không gian trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm văn hóa; xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm văn hóa trong nước và nước ngoài;

Ngoài ra, Trung tâm sẽ cung cấp dịch vụ về hạ tầng, cơ sở vật chất; dịch vụ tổ chức hoạt động trưng bày, biểu diễn, triển lãm và sự kiện văn hóa khác; đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực; hỗ trợ hợp tác và phát triển; hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo; hỗ trợ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; hợp tác quốc tế về công nghiệp văn hóa cùng các hoạt động hợp pháp khác…

Bên cạnh đó, trung tâm công nghiệp văn hoá được xem xét miễn, giảm tiền thuê đất theo quy định của pháp luật về chính sách khuyến khích xã hội hóa. Trường hợp thuê công trình tài sản công để thành lập trung tâm công nghiệp văn hóa theo quy định tại Điều 10 và Điều 11 Nghị quyết này, nhà đầu tư được khấu trừ tiền thuê đất theo quy định của pháp luật về miễn, giảm tiền thuê đất đối với cơ sở thực hiện xã hội hoá vào tiền thuê công trình; được miễn tiền thuê công trình trong thời hạn tối đa 3 năm đầu thành lập, giảm 50% tiền thuê công trình trong thời hạn tối đa 3 năm tiếp theo.

Theo ý kiến của nhiều người dân, chính sách này rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Chị Ngô Phương Mai (phường Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội), một startup trẻ trong lĩnh vực thiết kế thời trang, chia sẻ: “Chính sách miễn tiền thuê đất trong 5 năm đầu sẽ giúp nhiều doanh nghiệp trẻ trong các lĩnh vực về văn hóa giảm bớt gánh nặng tài chính trong giai đoạn đầu khởi nghiệp. Với những người khởi nghiệp như chúng tôi, chi phí thuê mặt bằng là một trong những vấn đề lớn nhất. Chính sách này sẽ giúp chúng tôi tập trung vào phát triển sản phẩm thiết kế về văn hóa mà không phải lo lắng quá nhiều về vấn đề tài chính”.

Biến khu vực bãi sông, bãi nổi sông Hồng trở thành không gian đậm chất văn hóa, cuốn hút cộng đồng trong các hoạt động nghỉ ngơi giải trí, góp phần khai thác dịch vụ, du lịch ngày càng hấp dẫn cho Hà Nội; cung cấp sản phẩm nông nghiệp sinh thái bền vững cho người dân... trong thời gian vừa qua đang thu hút sự quan tâm của các chuyên gia và đông đảo người dân với những ý tưởng sáng tạo, độc đáo.

Tại Hội thảo “Giải pháp tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hoá và khu phát triển thương mại và văn hóa”, Phó chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn khẳng định, phát triển mạnh các ngành công nghiệp văn hoá đi đôi với hoàn thiện thị trường văn hóa đã được Đại hội XVII Đảng bộ thành phố đặt ra nhằm quán triệt, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hoá của Chính phủ. Thời gian qua, Hà Nội đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách phát triển văn hóa nói chung, phát triển công nghiệp văn hoá nói riêng nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ ngày càng cao của công chúng, người tiêu dùng trong nước và quốc tế.

Phó chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn phát biểu tại Hội thảo “Giải pháp tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hoá và khu phát triển thương mại và văn hóa”.

Trong điều kiện hiện nay, thành phố sẽ ưu tiên việc sử dụng lại các khu nhà máy, trụ sở, khu công nghiệp cũ để cải tạo, chuyển đổi công năng phục vụ phát triển văn hóa; đẩy mạnh hình thức hợp tác công - tư (đầu tư công, quản trị tư), phát huy sự sáng tạo, đổi mới của khu vực tư nhân; kỳ vọng sẽ tạo ra một làn sóng mới trong phát triển công nghiệp văn hoá, đưa văn hóa trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, mang lại giá trị kinh tế cao và góp phần quảng bá hình ảnh Thủ đô.

Theo TS Lê Ngọc Anh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế-xã hội Hà Nội, Luật Thủ đô cho phép Hà Nội phát triển trung tâm công nghiệp văn hoá tại bãi sông, bãi nổi sông Hồng; chú trọng 5 loại hình không gian, trong đó có: Không gian văn hóa - sáng tạo (mở rộng không gian di tích lịch sử, không gian sáng tạo theo định hướng thành phố sáng tạo của UNESCO); không gian công cộng (đặc biệt là không gian xanh, bảo vệ không gian sông hồ, cảnh quan mặt nước).

Hà Nội cần hoàn thiện cơ chế, chính sách (ưu đãi đất đai, quy hoạch đô thị, thuế), tạo hành lang pháp lý phát triển các không gian sáng tạo và ngành công nghiệp văn hoá có thế mạnh; chọn trọng tâm, hỗ trợ doanh nghiệp văn hóa - sáng tạo; đầu tư hạ tầng giao thông phục vụ các trung tâm; đa dạng hóa mô hình tổ chức công - tư; cập nhật quy hoạch phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp văn hoá.

Công nghiệp văn hóa chỉ có thể phát triển nếu có không gian sáng tạo tương xứng. Từ các mô hình như Phố sách Hà Nội, không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm, làng nghề Bát Tràng, không gian làng cổ Đường Lâm đến các lễ hội âm nhạc, triển lãm mỹ thuật ngoài trời… có thể thấy rõ nhu cầu về “không gian văn hóa mềm” - nơi hội tụ nghệ thuật, giao lưu, khởi nghiệp - là vô cùng lớn.

Theo kiến trúc sư (KTS) Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam, việc nghiên cứu, cải tạo bãi sông, bãi nổi sông Hồng thành trung tâm công nghiệp văn hoá của Thủ đô được nêu rõ trong Nghị quyết về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hoá là giải pháp mang tính đột phá nhằm khai thác hiệu quả quỹ đất và lợi thế tiềm năng, vẻ đẹp tự nhiên của khu vực sông Hồng.

Điều này không chỉ phù hợp với quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2011, mà còn đáp ứng nguyện vọng của người dân về một không gian văn hóa sông Hồng đã được mong đợi từ lâu.

Đây sẽ là điểm tựa để đưa dòng sông Hồng chảy giữa lòng Hà Nội, trở thành trục không gian xanh, có sức hấp dẫn không chỉ nằm trong phạm vi hai bên sông mà còn có tính lan tỏa, tạo động lực phát triển cho cả vùng Thủ đô và TP Hà Nội. Đặc biệt, việc xây dựng không gian này sẽ cải thiện vệ sinh môi trường, tăng tỷ lệ không gian xanh cho khu vực nội đô lịch sử.

Cheonggyecheon: Từ "sông Tô Lịch của Seoul" đến dòng suối trong lành.

TS Lê Thị Việt Hà, Viện Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, việc phát triển không gian sáng tạo dựa trên tiềm năng sông Hồng sẽ mang lại giá trị đáng kể cho Thủ đô. Bà Hà dẫn chứng một ví dụ điển hình về dòng suối Cheonggyecheon, vốn là một dòng suối dài gần 6km chảy qua trung tâm thủ đô Seoul của Hàn Quốc, từng bị chôn lấp dưới lớp bê tông suốt gần 50 năm để xây dựng đường cao tốc Cheonggye phía trên, xung quanh là những khu nhà tồi tàn... Tuy nhiên, người Hàn Quốc đã “hồi sinh” nó một cách thần kỳ. Hiện nay, nơi đây đã trở thành điểm du lịch xanh lý tưởng và là biểu tượng của Seoul.

Theo PGS, TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, để thi hành hiệu quả các chính sách văn hóa trong Luật Thủ đô (2024), thành phố Hà Nội cần chuẩn bị một loạt điều kiện quan trọng nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các cơ chế, chính sách mới này.

Trước tiên, cơ sở hạ tầng văn hóa cần được cải thiện và mở rộng. Điều này không chỉ bao gồm việc nâng cấp các di tích lịch sử, bảo tàng, trung tâm văn hóa, mà còn phải xây dựng các công trình mới đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Hạ tầng cơ sở hiện đại là yếu tố then chốt để hỗ trợ các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và du lịch, cũng như tạo không gian cho các ngành công nghiệp sáng tạo khác phát triển.

Ngoài ra, việc cải thiện cơ sở vật chất phục vụ du lịch, như khách sạn, nhà hàng, hệ thống giao thông kết nối các điểm đến văn hóa, cũng rất quan trọng để nâng cao trải nghiệm của du khách.

Thứ hai, đào tạo nguồn nhân lực là yếu tố không thể thiếu. Hà Nội cần đẩy mạnh các chương trình đào tạo và nâng cao tay nghề cho đội ngũ làm việc trong các ngành công nghiệp văn hóa. Điều này bao gồm việc đào tạo hướng dẫn viên du lịch, nghệ sĩ, nhà quản lý văn hóa, và các chuyên gia sáng tạo, đặc biệt là trong bối cảnh công nghệ số đang thay đổi cách tiếp cận văn hóa và nghệ thuật.

Các trường đại học, học viện và cơ sở đào tạo cần hợp tác với các tổ chức quốc tế để đem lại những chương trình giáo dục chất lượng cao, giúp người lao động có kỹ năng cần thiết để cạnh tranh trong thị trường quốc tế.

Ngoài ra, quản lý nhà nước về văn hóa cũng cần được cải thiện, đặc biệt là trong việc thực thi các chính sách. Đây là lĩnh vực không chỉ của riêng ngành văn hóa. Vì thế, thành phố Hà Nội cần thiết lập các cơ chế giám sát và đánh giá rõ ràng để đảm bảo rằng các chính sách văn hóa được thực hiện đúng mục tiêu. Các đơn vị quản lý văn hóa, từ cấp thành phố đến các quận, huyện, cần phối hợp chặt chẽ và đồng bộ để tránh tình trạng chồng chéo, lãng phí nguồn lực. Cơ chế phối hợp liên ngành cũng cần được nâng cao để giải quyết các vấn đề liên quan đến quản lý di sản, bảo tồn và phát triển văn hóa.

Với những cơ chế và chính sách mới của Luật Thủ đô (2024), Nghị quyết về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa..., ngành công nghiệp văn hóa của Hà Nội sẽ có cơ hội tạo ra những bước tiến quan trọng. Trước hết, nếu hạ tầng văn hóa và dịch vụ du lịch được đầu tư đúng mức, Hà Nội sẽ có cơ hội trở thành một điểm đến văn hóa lớn không chỉ của Việt Nam mà còn của khu vực. Thành phố có thể tận dụng các di sản văn hóa, lịch sử lâu đời để phát triển các ngành du lịch văn hóa, đồng thời thúc đẩy các ngành công nghiệp sáng tạo như điện ảnh, âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn.

Ngoài ra, sự tăng cường của các chính sách khuyến khích doanh nghiệp sẽ tạo ra một hệ sinh thái văn hóa năng động, nơi các dự án sáng tạo, nghệ thuật và công nghệ có thể phát triển song song, giúp Hà Nội không chỉ bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống mà còn thúc đẩy sáng tạo và đổi mới trong ngành công nghiệp văn hóa hiện đại.

Như vậy, nếu được thực hiện đúng cách và đồng bộ, tôi tin rằng các chính sách văn hóa mới trong Luật Thủ đô (sửa đổi), Nghị quyết về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa... sẽ giúp ngành công nghiệp văn hóa của Hà Nội phát triển mạnh mẽ, đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế và văn hóa của Thủ đô trong tương lai, biến Hà Nội thực sự là ngọn hải đăng dẫn dắt sự phát triển văn hóa của đất nước.

Hà Nội luôn luôn tự hào là Thủ đô nghìn năm văn hiến, nơi hội tụ, tỏa sáng những giá trị văn hóa của đất nước. Chính vì thế, những điều khoản tạo điều kiện cho sự phát triển văn hóa Thủ đô cũng sẽ tạo điều kiện cho sự tỏa sáng của văn hóa đất nước. Trong Luật Thủ đô lần này đã có rất nhiều những quy định liên quan đến văn hóa; những quy định về khu vực cho công nghiệp văn hóa, cho các không gian sáng tạo.

PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP VĂN HÓA - KINH NGHIỆM MỘT SỐ NƯỚC Hàn Quốc - Chiến lược phát triển với tầm nhìn dài hạn: Hàn Quốc là quốc gia có ngành công nghiệp văn hóa phát triển mạnh mẽ khiến ngay cả các quốc gia lớn cũng phải học hỏi. Thông thường ở các nước, xuất khẩu văn hóa bắt nguồn từ xây dựng đế chế kinh tế thì Hàn Quốc lựa chọn hành trình ngược lại: “Văn hóa đi trước, kinh tế theo sau”. Công nghiệp văn hóa Hàn Quốc: Lối đi riêng với tầm nhìn dài hạn. Chiến lược phát triển văn hóa dài hạn được các nhà lãnh đạo Hàn Quốc triển khai qua nhiều thời kỳ. Chính sách văn hóa dài hạn đầu tiên của Hàn Quốc là Kế hoạch tổng thể phát triển văn hóa lần thứ nhất, được đề xướng vào năm 1973 dựa trên nền tảng Đạo luật khuyến khích văn hóa và nghệ thuật, ban hành năm 1972. Qua nhiều giai đoạn phát triển, mặc dù các mục tiêu của từng thời kỳ có những thay đổi nhất định tùy thuộc hoàn cảnh cụ thể của đất nước song định hướng xuyên suốt trong chính sách văn hóa Hàn Quốc là: Xây dựng bản sắc văn hóa dân tộc; phát triển văn hóa, nghệ thuật; nâng cao chất lượng đời sống văn hóa của nhân dân và thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa. Để đạt được mục tiêu trở thành một trong 5 cường quốc phát triển văn hóa đại chúng và quảng bá hình ảnh quốc gia với thế giới, Chính phủ Hàn Quốc đã ban hành hàng loạt các chính sách như: Hàn Quốc sáng tạo (Creative Korea) (2004); Kế hoạch phát triển nghệ thuật trung hạn và dài hạn “Sức mạnh của nghệ thuật” (2004); C- Korea 2010... đều thể hiện một tầm nhìn, trong đó văn hóa, du lịch, thể thao và giải trí là động lực thúc đẩy kinh tế và sức mạnh quốc gia. Đến tháng 6/2013, Chính phủ Hàn Quốc chính thức vào cuộc, nắm vai trò nhạc trưởng, chỉ huy thực hiện Kế hoạch hành động để xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp sáng tạo, với ba mục tiêu: Tạo việc làm mới và thị trường mới thông qua sáng tạo và đổi mới; Khẳng định sức mạnh mềm Hàn Quốc trong vai trò lãnh đạo, dẫn dắt xu thế phát triển toàn cầu với sức ảnh hưởng của những thành tựu kinh tế sáng tạo; Xây dựng một xã hội ưu việt nơi sáng tạo được tôn vinh và là động lực phát triển. Hiện thực hóa kế hoạch trên, Hàn Quốc đã thành lập hơn 20 hiệp hội, liên đoàn các ngành công nghiệp sáng tạo, trung tâm sáng tạo và bản quyền là các cơ quan kết nối, xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, thúc đẩy hợp tác quốc tế phục vụ sự phát triển của các ngành công nghiệp sáng tạo. Tiêu biểu là Trung tâm Sáng tạo nội dung Hàn Quốc (Korea Creative Content Agency - KOCCA). Trung tâm Sáng tạo nội dung Hàn Quốc (Korea Creative Content Agency - KOCCA). Bên cạnh đó, Hàn Quốc còn thực hiện chính sách mở rộng mạng lưới và hỗ trợ hoạt động của các trung tâm văn hóa Hàn Quốc tại nước ngoài, đẩy mạnh phối hợp với các tổ chức quốc tế như Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO), giúp phát huy tầm ảnh hưởng của quốc gia này một cách mạnh mẽ. Hợp tác quốc tế về văn hóa cũng là một nội dung được Chính phủ Hàn Quốc ưu tiên thúc đẩy từ hơn 20 năm qua với sự “nhập cuộc” của Bộ Ngoại giao và Thương mại, Bộ Công nghiệp và Năng lượng, cũng như Bộ Văn hóa và Du lịch để đưa văn hóa xứ “kim chi” lan tỏa toàn cầu. Nhật Bản - lan tỏa chiến dịch Cool Japan: Với một nền văn hóa mang nhiều nét độc đáo và đặc sắc, Nhật Bản là một trong những quốc gia có ảnh hưởng “sức mạnh mềm” trên thế giới. Từ cuối thế kỷ XX, Nhật Bản đã định hướng phát triển kinh tế dựa vào tài nguyên văn hóa và thực hiện chủ trương đưa công nghiệp văn hóa trở thành ngành mũi nhọn trong nền kinh tế quốc gia. Với định hướng đó, năm 2007, Chính phủ Nhật Bản chính thức ban hành Chiến lược công nghiệp văn hóa với quan điểm xây dựng công nghiệp văn hóa thành một trụ cột kinh tế và quảng bá ảnh hưởng văn hóa Nhật Bản trên toàn cầu. Nhật Bản đồng thời xây dựng chính sách ngoại giao văn hóa trong từng thời kỳ. Sau chiến tranh, trong giai đoạn 1950-1960, trước những đánh giá tiêu cực về sự áp đặt của đế quốc Nhật Bản đối với truyền thông và văn hóa trong thế chiến, Chính phủ Nhật Bản khá e dè trong thực thi các chính sách quản lý văn hóa và hướng tới xây dựng hình ảnh về một quốc gia yêu chuộng hòa bình. Sau năm 1960, ngoại giao văn hóa Nhật Bản tập trung vào việc tạo ra hình ảnh về một quốc gia hòa bình và thịnh vượng về kinh tế. Từ năm 1990, chính sách ngoại giao văn hóa Nhật Bản chú trọng phát triển văn hóa đại chúng để quảng bá ra thế giới và củng cố bản sắc Nhật Bản. Bước sang thế kỷ XXI, Nhật Bản phát triển công nghiệp văn hóa - tập trung đại chúng và tăng cường giao lưu văn hóa - phát huy triết lý cộng sinh. Xuyên suốt trong chiều dài lịch sử, chính sách ngoại giao văn hóa của Nhật Bản được triển khai trên nhiều khía cạnh, bao gồm văn hóa, nghệ thuật, giáo dục, du lịch, ẩm thực… với mong muốn truyền bá các giá trị và lý tưởng “kiểu Nhật”. Chiến dịch Cool Japan tập trung vào quảng bá truyện tranh manga và các bộ phim hoạt hình anime giàu tính văn học. Một trong những điểm nhấn trong phát triển công nghiệp văn hóa Nhật Bản là chiến dịch Cool Japan được Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) ra mắt vào cuối năm 2011. Kể từ năm 2012, chiến dịch Cool Japan được thực hiện dưới sự chỉ đạo của một bộ trưởng do Văn phòng Nội các Nhật Bản chỉ định nhằm điều phối chính sách giữa các cơ quan chính phủ khác nhau. Những năm đầu, chiến dịch Cool Japan tập trung vào quảng bá truyện tranh manga và các bộ phim hoạt hình anime giàu tính văn học. Với sức hấp dẫn từ phần đồ họa hai chiều chi tiết và cách kể chuyện ấn tượng, anime và manga đã tạo được chú ý với thị trường nước ngoài và tạo nên trào lưu cosplay tại một số quốc gia, đặc biệt là Ấn Độ nhờ vào việc hóa trang có nét tương đồng với các lễ hội ở nước này. Trong những năm trở lại đây, anime có bước đột phá xuất hiện nhiều trên các nền tảng có bản quyền trên internet, giúp doanh thu ở thị trường nước ngoài tăng lên đáng kể. Năm 2020, thị trường anime Nhật Bản có trị giá khoảng 24 tỉ USD, tăng gần gấp đôi từ con số 13 tỉ USD vào năm 2011. Bên cạnh những hiệu ứng có được từ anime hay manga, Chiến dịch Cool Japan cũng chú ý đến đưa văn hóa ẩm thực Nhật Bản ra thế giới. Trong giai đoạn năm 2006-2027, số lượng nhà hàng Nhật Bản tăng một cách đáng kể. Tại thời điểm 2017, có đến 117.500 nhà hàng Nhật Bản được đăng ký kinh doanh trên toàn cầu (gấp 5 lần so với cả năm 2006) với nhiều món ăn phong phú như sushi, tempura, izakaya hay kaiseki.

(Còn nữa)