TTTĐ Đưa bản sắc văn hóa, lịch sử Việt vào những tựa game không còn là điều mới mẻ đối với đội ngũ sản xuất game Việt. Trong khi đó, tại Việt Nam, ngành game tăng trưởng 9,77% mỗi năm, dự báo đạt doanh thu 2,5 tỷ USD trong vòng 5 năm tới, tạo ra tiềm năng lớn cho nền kinh tế và quảng bá văn hóa Việt. Tiềm năng là thế song những doanh nghiệp game vẫn đang đối mặt với thực trạng thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, định kiến vô bổ, hoặc thiếu cơ chế hỗ trợ, đầu tư cụ thể.

Cùng với sự phát triển của các nội dung số lành mạnh, ngành game phải biến đổi mạnh mẽ để tăng cường lợi ích và giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực cho người chơi, tích hợp game văn hoá - giáo dục và giải trí, thay đổi định kiến của cộng đồng về game để phát triển đột phá.

Bên ly café tại một quán nhỏ trên phố Hàm Long vào một sáng đầu hè, PV đã có dịp trò chuyện với anh Nguyễn Tuấn Huy, CEO Hiker Games. Cách đây 16 năm, vì yêu thích lịch sử, văn hóa Việt, anh Tuấn Huy cùng cộng sự bắt tay vào sản xuất tựa game 7554 (viết tắt ngày 7/5/1954), lấy nguồn cảm hứng từ chiến thắng Điện Biên Phủ.

Theo chia sẻ của anh Huy: “Khi đó, một ông chủ của một hãng game bên Trung Quốc phát biểu: “Phải 20 năm nữa, Việt Nam mới làm được game. Câu nói đó của vị chuyên gia nước ngoài chạm đến lòng tự ái dân tộc của cộng đồng game Việt, trong đó có tôi. Và tôi muốn làm một tác phẩm gì đó có ý nghĩa xã hội chứ không chỉ đơn thuần là kiếm tiền” – anh Huy nói.

Và sau đó, anh Tuấn Huy đã lấy ý tưởng về Điện Biên Phủ - một chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” của dân tộc để sản xuất tựa game 7554. “Chúng tôi đã vất vả suốt 3 năm để tìm kiếm tư liệu lịch sử, tổ chức những chuyến thực tế tại các chiến trường cũ như Đông Khê, Cao Bằng, Điện Biên Phủ để có cảm nhận về không gian bối cảnh; gặp các bác cựu chiến binh như tướng tướng Đặng Văn Việt – “Hùm xám đường 4”, hay anh hùng La Văn Cầu để nghe các nhân chức kể những câu chuyện liên quan đến chiến dịch Điện Biên Phủ” – anh Huy nói.

7554 - Niềm tự hào dòng game văn hóa Việt

Với game này, người chơi sẽ nhập vai thành bốn người lính với từng kỹ năng như: Thiện xạ, lính phòng không, thuốc nổ, kéo pháo… chiến đấu trong từng trận đánh ở các địa danh nổi tiếng như Hà Nội (tháng 12/1946), Mường Thanh (20/11/1953), Him Lam (13/3/1954), Độc Lập (17/3/1954), Hồng Cúm (31/3/1954), Đồi A1 (6/5/1954)…

Tựa game 7554 ra mắt, trở thành một “hiện tượng game” năm đó không chỉ bởi tựa game được dựng trên những cứ liệu lịch sử có thật để tôn vinh chiến thắng "chấn động toàn thế giới" của Quân đội nhân dân Việt Nam, mà còn là game bắn súng góc nhìn người thứ nhất (FPS) trên nền tảng PC đầu tiên do người Việt tự phát triển. Tuy nhiên, nhà sản xuất chỉ bán được khoảng 4.000 đĩa trong khi đã dồn toàn bộ nguồn lực chừng 17 tỷ đồng cho sản phẩm này.

“Thời điểm đó, để hoàn vốn sản xuất trò chơi thì phải bán ra thị trường khoảng 100.000 bản. Số tiền 250.000 đồng/đĩa bản quyền là không hề đắt để sở hữu một trò chơi do người Việt Nam sản xuất với yếu tố lịch sử và tự hào dân tộc. Nhưng chúng tôi đã hoàn toàn lỗ. Sau này, khi cho phép tải miễn phí, thì game có hơn 1 triệu lượt tải” – anh Huy cho biết thêm.

Lý giải về nguyên nhân thất bại của tựa game lịch sử 7554, anh Tuấn Huy thừa nhận rất nhiều yếu tố như: game vẫn còn khiếm khuyết, chưa đủ các yếu tố như đồ họa, chất lượng, sự gay cấn để nhiều người bỏ tiền mua và đáng nói nhất là, khi đó, định kiến về game vẫn tồn tại.

“Nhắc tới game là cộng đồng sẵn một định kiến tiêu cực, là ăn thua, là bạo lực. Hệ sinh thái về game không có, thiếu các chính sách của Nhà nước để hỗ trợ các start-up ngành này, dẫn đến chúng tôi huy động nguồn vốn khó khăn. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực của ngành này hoàn toàn thiếu trầm trọng, không có trường nào, khoa nào đào tạo ngành thiết kế game. Chúng tôi là dân IT, tự mày mò tìm lối đi, từ việc tìm dữ liệu lịch sử ban đầu, tư duy tạo hình, đồ họa cho tới thiết kế, hoàn thành sản phẩm. Thực sự, để làm được game về đề tài văn hóa có thể thành công về mặt thương mại ở Việt Nam khi đó rất khó” – Giám đốc Hiker nói.

Dù thất bại, song 7554 vẫn được coi là niềm tự hào của dòng game văn hóa Việt. Còn nhớ, năm 2012, ông chủ Hiker Games đã nhận một lá thư từ Nhật Bản. Trong thư có 300.000 đồng cùng dòng chữ viết tay: "Ở Nhật không có cách nào mua đĩa bản quyền, đành phải xài bản lậu, đây là khoản phí mà tôi mua game. Cảm ơn anh đã tạo ra 7554 cho những người sinh ra ở Điện Biên như tôi". Hay, có lần, trước cửa trụ sở studio Hiker có một ông cụ mặc bộ áo lính sờn màu, tay dắt cháu trai khoảng 12 tuổi để mua đĩa 7554. Cụ bảo, trò chơi nói về chiến thắng Điện Biên Phủ nên muốn cho cháu thử, hiểu thêm về lịch sử nước nhà. Trước khi về, ông hỏi: Có làm tiếp trò chơi lịch sử nữa không?".

Anh Tuấn Huy kể, câu hỏi này cho tới nay vẫn khiến anh trăn trở và là lý do anh phải phát triển những sản phẩm khác, “lấy ngắn nuôi dài” để đeo đuổi dòng game văn hóa, lịch sử suốt nhiều năm nay.

Theo số liệu của Bộ Thông tin và Truyền thông (cũ), Việt Nam hiện có 240 doanh nghiệp được cấp phép kinh doanh game, nhưng chỉ khoảng 50 doanh nghiệp có sản phẩm hoạt động. Mobile game chiếm 98,5% thị trường, trong khi PC game chỉ chiếm phần nhỏ. Trong số 659 trò chơi G1 được cấp phép từ 2020-2024, 86,5% có nguồn gốc nước ngoài, chủ yếu từ Trung Quốc (81%). Tổng doanh thu ngành game năm 2024 ước đạt 12.700 tỷ đồng, tăng 8-10% so với 2023 với các doanh nghiệp lớn như VNG, VTC, Garena, và Funtap.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch HĐTV VTC, ông Chu Tiến Đạt, phần lớn doanh thu đến từ phát hành game nhập khẩu, khiến lợi nhuận chủ yếu chảy ra nước ngoài qua bản quyền và hoa hồng. Trong top 10 mobile game có doanh thu cao nhất năm 2024, 7/10 trò chơi do nhà phát hành nước ngoài cung cấp.

Ngành game tại Việt Nam đang gặp vô vàn những khó khăn

Việt Nam có khoảng 2.000 studio sản xuất game, nhưng phần lớn đăng ký pháp nhân ở nước ngoài (như Singapore) để tận dụng chính sách thông thoáng. Chính sách thuế hiện hành còn bất cập, với doanh nghiệp sản xuất và phát hành game không được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp 10% và thậm chí bị đánh thuế hai lần đối với doanh thu từ game. Trong khi đó, thị trường game không phép và cờ bạc trực tuyến vẫn hoạt động phổ biến, gây khó khăn cho quản lý.

“Định kiến về game vẫn tồn tại. Nhiều bài viết về game ở Việt Nam mang tính chất đưa tin sự kiện hoặc cảnh báo, mà chưa có những phân tích chuyên sâu về tiềm năng văn hóa, giáo dục và kinh tế của ngành. Ví dụ, các tựa game như 7554 hay Audition (lồng ghép các yếu tố văn hóa như trang phục truyền thống, lễ hội dân tộc…) đã thể hiện nỗ lực mang đến những giá trị văn hóa và giải trí tích cực, nhưng ít được báo chí nhắc đến như những sản phẩm sáng tạo đáng tự hào” – ông Chu Tiến Đạt nói.

Đó là một trong những lý do khiến một số game văn hóa, lịch sử nội địa như 7554, Huyền sử Âu Lạc, Anh hùng áo vải dù thể hiện tâm huyết của các nhà sản xuất nhưng chưa đạt được thành công như mong đợi. Thêm nữa, theo chuyên gia này, vấn đề bản quyền phần mềm vẫn chưa được chú trọng. Ở Việt Nam, nhiều người vẫn có thói quen dùng bản crack (bẻ khóa) để xài miễn phí là đương nhiên.

“Thói quen chưa ủng hộ gọi vốn cộng đồng và thiếu chính sách hỗ trợ từ Nhà nước là nguyên nhân chính. Các trường hợp này cho thấy các nhà phát triển Việt Nam đang thiếu hệ sinh thái hỗ trợ, từ vốn đầu tư, chính sách bảo trợ, đến thị trường tiêu thụ và truyền thông”- chuyên gia Chu Tiến Đạt nhấn mạnh.

Trao đổi với PV Báo Tuổi trẻ Thủ đô, ông Cao Minh Thắng, Phó Viện trưởng phụ trách Viện công nghệ Thông tin và Truyền thông CDIT (Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông) cho biết, CDIT đang hỗ trợ nghiên cứu lồng những câu chuyện văn hóa, di sản văn hóa vào game để lan tỏa và quảng bá văn hóa Việt.

Ông cho rằng, Việt Nam hiện đứng top 5 về nhà cung cấp game toàn cầu. Mỗi công ty cùng bắt tay đưa văn hóa vào game thì sức lan tỏa về di sản, văn hóa Việt sẽ vô cùng hiệu quả. Game mang đến cho người chơi một không gian ảo được tái hiện chân thực về di sản văn hóa, tạo ra những trải nghiệm giáo dục, giải trí độc đáo cho người chơi, mở đường cho một ngành công nghiệp văn hóa đầy triển vọng.

“Game thực sự có tiềm năng lớn trong việc khám phá và trải nghiệm các câu chuyện văn hoá, lịch sử tại Việt Nam. Tuy nhiên, rất cần sự hợp tác và phối hợp giữa các đơn vị phát triển game với chuyên gia văn hóa cũng như các cơ quan quản lý để khai thác tốt hơn tiềm năng của ngành này. Bởi muốn phát huy giá trị di sản văn hoá, trước hết phải giữ được sự chân thực, hồn cốt và lịch sử phải là sự thật”, ông Cao Minh Thắng nói.

Và cho tới thời điểm hiện tại, những studio sản xuất game trẻ như LacBird, Ngũ Hành Games hay những bậc “tiền bối” như Hiker Games, Gamee Studio hay các nhà phát hành và phát triển game lớn tại Việt Nam như VNG, Digital Works, Funtap, VTC Game, Sparx, VietNam Esports, Soha Game, ME Corp, và Gamota vẫn đang nung nấu ghi dấu ấn của mình vào dòng game mang bản sắc Việt.

Game thực sự có tiềm năng lớn trong việc khám phá và trải nghiệm các câu chuyện văn hoá, lịch sử tại Việt Nam

Anh Hoàng Bảo Long - CEO LacBird tràn đầy hi vọng: “Thời đại ngày nay, game là phương tiện giới trẻ tiếp cận nhanh nhất và hiệu quả quả nhất. Vậy tại sao chúng ta không kể chuyện văn hóa Việt bằng game – “ngôn ngữ của họ”? Ngoài ra, lồng ghép văn hóa qua cốt truyện, tạo hình nhân vật, giúp tạo khác biệt cho game Việt chính là lợi thế để các nhà sản xuất game cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Để làm Phục ma ngự sử với những câu chuyện về triều đại nhà Lý, quảng bá Hoàng thành Thăngh Long, 2 năm qua, chúng tôi đã đầu tư vào trò chơi này 20 tỷ và gặp không ít khó khăn từ nghiên cứu, tiếp cận nguồn tư liệu về văn hóa, lịch sử chính thống, cho tới nguồn lực tài chính. Nhưng tôi vẫn quyết tâm đi đến cùng và hy vọng, đây là “bom tấn” tạo tiếng vang không chỉ trong nước và quốc tế. Chúng tôi dự kiến phát hành Phục ma ngự sử vào cuối 2025 với 10.000 bản đầu tiên”.

Còn với Founder Hiker Games, anh Nguyễn Tuấn Huy vẫn bền bỉ và gan lỳ trên con đường định hình bản sắc game Việt với mong muốn truyền tải truyền thống văn hóa của người Việt với thế giới.

“Tôi nghĩ lòng yêu nước đều sẵn trong mỗi người, không chỉ riêng với thế hệ trẻ. Dân tộc Việt Nam vượt qua bao gian khổ, bao cuộc xâm lăng cũng nhờ lòng yêu nước. Và tới đây, chúng ta có tiến lên phía trước hay không thì cũng phụ thuộc vào tinh thần tự hào dân tộc của mỗi người Việt. Với 7554, chúng tôi góp một phần nhỏ để mọi người thêm tự hào về những gì cha ông ta đã làm được, truyền cảm hứng cho những ai tiếp cận với tựa game này. Tôi vẫn đang ấp ủ những dự án tiếp theo và mong chờ vào sự rót vốn của các nhà đầu tư cũng như sự thay đổi về định kiến của xã hội đối với lĩnh vực này” – anh Huy bày tỏ.

Loạt bài viết: Tạo đột phá để game Việt trở thành ngành công nghiệp văn hoá “đẻ trứng vàng”

Bài 1: Khi GenZ say mê kể chuyện văn hóa Việt bằng game

Bài 2: Thời điểm “vàng” của ngành công nghiệp tỷ đô tại Việt Nam

Bài 4: “Cú hích” từ đào tạo nhân lực ngành game

Bài 5: “Bộ tứ trụ cột” mở ra những cơ hội “cất cánh”