Bài 2: Nền tảng xây dựng, thực thi pháp luật trong kỷ nguyên mới

Bài 1: Tư duy sáng tạo, hành động kịp thời, hiệu quả

Cải tổ pháp luật, nâng cao hiệu quả

Trao đổi với phóng viên Báo Tuổi trẻ Thủ đô, PGS. TS. Bùi Thị An, nguyên Đại biểu Quốc hội khoá XIII nhận định, Nghị quyết số 66-NQ/TW không chỉ là một đột phá mang tính chiến lược mà còn thể hiện được ý chí, quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn thiện, đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả để đáp ứng được những đòi hỏi, yêu cầu của sự phát triển đất nước và các yêu cầu phát triển khi chúng ta bước vào một kỷ nguyên mới.

PGS. TS. Bùi Thị An, nguyên đại biểu Quốc hội khoá XIII.

Theo PGS. TS. Bùi Thị An, trong sự phát triển của một quốc gia, một đất nước, đặt ra hai vấn đề cốt lõi là thể chế và con người. Sự ra đời của Nghị quyết 66 tạo ra làn gió đổi mới trong xây dựng thể chế, xây dựng pháp luật và thực thi pháp luật.

“Đây là dấu mốc vô cùng quan trọng, thậm chí, có thể coi là đột phá trong các đột phá”, PGS. TS. Bùi Thị An nhấn mạnh.

Về hoàn cảnh ra đời của Nghị quyết số 66-NQ/TW, theo PGS. TS. Bùi Thị An, khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, thì mọi mặt đều đòi hỏi cực kỳ cao. Trong đó, yêu cầu về thể chế cũng rất nghiêm khắc, nhằm đáp ứng các điều kiện tiền đề cho sự phát triển nhanh, bền vững.

“Do đó, nếu không có những bộ luật phù hợp, thì rất khó để tạo bệ phóng cho kỷ nguyên mới. Phải làm thế nào để năng suất cao vượt lên, tức là, các nhà làm luật phải khắc phục những khiếm khuyết của giai đoạn trước. Như vậy, mới tạo ra sự thay đổi triệt để”, PGS. TS. Bùi Thị An phân tích.

PGS. TS. Bùi Thị An đặt vấn đề, Nghị quyết 66 sẽ có vai trò then chốt để làm rõ thể chế, tức là đổi mới tư duy làm luật, hướng đến luật pháp phù hợp, bắt kịp các yêu cầu của quá trình phát triển dài hơi. Bên cạnh đó, các bộ luật cần đảm sát thực tế, và thực sự khả thi.

“Tôi đánh giá, xuyên suốt trong Nghị quyết 66 đã thể hiện được tinh thần ấy”, PGS. TS. Bùi Thị An cho hay.

Nghị quyết số 66-NQ/TW sẽ có vai trò then chốt để làm rõ thể chế (Ảnh minh họa: Một góc Hà Nội)

Bà cho rằng, có 3 yếu tố mấu chốt được thể hiện tại Nghị quyết 66. Thứ nhất, đất nước muốn kiến tạo và điều hành bằng luật thì bài toán đặt ra đầu tiên là phải gỡ và phải làm lại luật một cách mạnh mẽ. Thậm chí, có thể chỉnh sửa theo hướng một luật điều chỉnh nhiều luật. Như vậy, sẽ tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, giúp việc điều hành đất nước được luật hóa trong thời gian tới.

Thứ hai, trong quá trình xây dựng luật, Nghị quyết 66 yêu cầu lắng nghe lắng nghe ý kiến của Nhân dân một cách thực sự, bằng cách là thông qua các tổ chức, đoàn thể như Mặt trận tổ quốc Việt Nam, hay các hội nghề nghiệp. PGS. TS. Bùi Thị An cho rằng, đây là sự thay đổi về tư duy làm luật.

Thứ ba, trong thực thi luật, Nghị quyết 66 đặt vấn đề kiểm soát những người được trao trách nhiệm.

PGS. TS. Bùi Thị An phân tích: “Tức là, thực thi luật như thế nào, có đúng hay không, có tham ô, tham nhũng không, có có lợi ích nhóm không... cũng được Nghị quyết 66 nói rõ. Như vậy, Nghị quyết số 66 vừa thể hiện được tư duy làm luật mới, vừa đảm bảo tính tiên phong của thể chế, vừa có cơ chế kiểm soát quyền lực. Tôi cho rằng, đây là bước đi quan trọng, mang tính chất đột phá khi đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình”.

Đổi mới căn bản, hướng tới bền vững

Thời gian qua, Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Tư duy, nhận thức lý luận về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa không ngừng được hoàn thiện. Nước ta đã hình thành hệ thống pháp luật tương đối đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, cơ bản điều chỉnh tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội; tạo nền tảng pháp lý để phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Nghị quyết 66 làm rõ các thay đổi về xây dựng và thực thi pháp luật

Tuy nhiên, công tác xây dựng và thi hành pháp luật còn nhiều hạn chế, bất cập. Một số chủ trương, định hướng của Đảng chưa được thể chế hóa kịp thời, đầy đủ. Tư duy xây dựng pháp luật trong một số lĩnh vực còn thiên về quản lý. Chất lượng pháp luật chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn.

Còn có những quy định chồng chéo, mâu thuẫn, chưa rõ ràng, cản trở việc thực thi, không thuận lợi cho việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thu hút và khơi thông nguồn lực đầu tư. Việc phân cấp, phân quyền chưa đủ mạnh; thủ tục hành chính còn rườm rà.

Tổ chức thực thi pháp luật vẫn là khâu yếu; thiếu cơ chế phản ứng chính sách kịp thời, hiệu quả. Chậm nghiên cứu, ban hành chính sách, pháp luật điều chỉnh những vấn đề mới, chưa tạo khuôn khổ pháp lý thuận lợi để thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới.

Trong bối cảnh thế giới đang có những thay đổi mang tính thời đại, để đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình phát triển bứt phá, giàu mạnh, hùng cường dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với việc thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy, phấn đấu tăng trưởng kinh tế “hai con số”, công tác xây dựng và thi hành pháp luật phải được đổi mới căn bản, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Theo bà An, cùng với Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân thì Nghị quyết số 66 sẽ là bước ngoặt lịch sử giúp đất nước có được những cải cách lớn, tạo được đột phá trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

(Còn nữa)